Vắc-xin phế cầu
(PNTĐ) - Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC Hoa Kỳ), có khoảng 90% người khỏe mạnh mang phế cầu khuẩn trong vùng mũi, hầu họng. Khi hệ miễn dịch của cơ thể suy giảm, phế cầu khuẩn sẽ hoạt động mạnh mẽ, gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng nguy hiểm như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não, nhiễm trùng máu…
Phế cầu khuẩn là vi khuẩn “trú ngụ” phổ biến ở đường hô hấp, được phát hiện trong vòm họng của 5 - 90% người khỏe mạnh, trong đó có ở 5 - 10% người lớn (chưa có con), 20 - 60% trẻ em trong độ tuổi đi học, 50 - 60% nhân viên phục vụ tại các cơ sở quân sự. Tuổi tác, tình trạng sức khỏe là 2 yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ mắc bệnh phế cầu khuẩn, bao gồm cả nhiễm trùng nặng. Vắc-xin phòng phế cầu khuẩn là cách tốt nhất để bảo vệ chống lại các bệnh nhiễm trùng do phế cầu khuẩn gây ra.
Vắc-xin phế cầu là chế phẩm sinh học giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae). Vi khuẩn này là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh nghiêm trọng như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, và viêm tai giữa. Việc tiêm vắc-xin giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc và tử vong do các bệnh này.
Ai nên tiêm vắc-xin phế cầu?
Vắc-xin phế cầu được khuyến cáo tiêm cho các đối tượng sau:
Trẻ nhỏ: Vắc-xin được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng ở nhiều quốc gia.
Người cao tuổi (từ 65 tuổi trở lên): Đây là nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh và gặp biến chứng nặng.
Người có bệnh nền mạn tính: Như bệnh tim mạch, tiểu đường, hen suyễn, COPD, HIV/AIDS...
Người có hệ miễn dịch suy yếu: Do các bệnh lý hoặc điều trị y tế (như hóa trị, cấy ghép tạng).
Các chuyên gia khuyến cáo, vắc-xin phế cầu nên tiêm càng sớm càng tốt, ngay khi đã đủ tuổi theo chỉ định và đạt điều kiện tiêm chủng, để nhanh chóng phòng ngừa các bệnh nguy hiểm do phế cầu khuẩn gây ra. Đối với trẻ em từ 6 tuần tuổi trở lên, đã có thể bắt đầu tiêm các mũi cơ bản của vắc-xin phế cầu. Đối với người lớn, có thể tiêm ngay 1 mũi vắc-xin phế cầu nếu không nằm trong diện chống chỉ định hoặc tạm hoãn tiêm chủng.
Có những loại vắc-xin phế cầu nào và khác nhau ra sao?
Hiện nay có hai loại vắc-xin phế cầu chính:
PCV (Pneumococcal Conjugate Vaccine - Vắc-xin cộng hợp phế cầu): Gồm PCV10, PCV13, PCV15 và PCV20. Các loại này giúp bảo vệ cơ thể khỏi 10, 13, 15 hoặc 20 chủng phế cầu phổ biến nhất. Loại vắc-xin này thường được dùng cho trẻ nhỏ và người lớn.
PPSV (Pneumococcal Polysaccharide Vaccine - Vắc-xin polysaccharide phế cầu): Ví dụ PPSV23. Vắc-xin này bảo vệ chống lại 23 chủng phế cầu. Loại này thường được khuyến cáo tiêm cho người lớn và người có nguy cơ cao.
Tiêm mũi phế cầu nhắc lại khi nào?
Tùy vào độ tuổi, loại vắc xin và lịch sử tiêm chủng mà mũi tiêm nhắc lại phế cầu sẽ có thời gian chỉ định tiêm phòng khác nhau. Thông thường, trẻ em thường sẽ tiêm nhắc phế cầu vào giai đoạn 11 - 15 tháng tuổi hoặc cách mũi 3 tối thiểu 2 tháng (khi trẻ trên 1 tuổi) hoặc mũi nhắc cách mũi 2 là 6 tháng hoặc tiêm khi trẻ trên 1 tuổi, mũi nhắc cách mũi 2 tối thiểu là 2 tháng hoặc khi miễn dịch suy giảm hoặc khi bác sĩ chỉ định tiêm nhắc để củng cố hệ miễn dịch, tăng cường kháng thể (đối với các đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh do phế cầu).
Cần lưu ý, trước khi tiêm nhắc phế cầu, người tiêm cần phải chủng ngừa đầy đủ 2 - 3 mũi phế cầu cơ bản tùy vào loại vắc xin và độ tuổi bắt đầu tiêm chủng.
Vắc-xin phế cầu có tác dụng phụ không?
Tương tự các loại vắc-xin khác, vắc-xin phế cầu có thể gây ra một số tác dụng phụ nhẹ và thoáng qua như: Đau, sưng, đỏ tại chỗ tiêm. Sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu. Các triệu chứng này thường tự khỏi sau 24-48 giờ. Các phản ứng nghiêm trọng rất hiếm gặp.
Về mặt chống chỉ định, các chuyên gia khuyến cáo không tiêm vắc-xin phế cầu cho các đối tượng quá mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào trong vắc-xin, hoặc với độc tố bạch hầu.
Việc mắc bệnh tự nhiên có thể không tạo ra miễn dịch bền vững với tất cả các chủng vi khuẩn phế cầu. Do đó, việc tiêm vắc-xin vẫn rất cần thiết để đảm bảo cơ thể được bảo vệ toàn diện và lâu dài.
