Viêm da do sứa biển
(PNTĐ) - Mùa du lịch biển đang đến, nguy cơ vô tình bị viêm da do tiếp xúc với sứa trong khi tắm biển là điều khó tránh khỏi. Bởi vậy, việc "bỏ túi" cho bản thân và gia đình kiến thức về nhận biết triệu chứng, cách xử trí ban đầu khi dị ứng do sứa biển là rất cần thiết, giúp giảm tình trạng nặng của mức độ viêm...
Thông tin cơ bản về loài sứa
Sứa thuộc động vật thân mềm, không xương, sống ở môi trường nước. Cơ thể của sứa chủ yếu là nước (95%) và protein cấu trúc, tế bào thần kinh và cơ (5%). Kích thước và màu sắc của loài sứa rất đa dạng. Cấu tạo của sứa bao gồm phần thân hình trong suốt với xúc tu dài có thể lên đến 60m tùy loài, chứa hàng ngàn sợi lông xoắn giống như gai có nọc độc. Trên xúc tu có hàng triệu tế bào châm nhỏ li ti, các tế bào này sẽ phóng ra những sợi lông tẩm độc, đâm xuyên qua da và tiêm độc tố vào cơ thể con người hoặc các sinh vật khác khi tiếp xúc phải sứa độc.
Nọc độc của sứa và các tác động
Độc tố protein: Có thể phá vỡ màng tế bào, tác động đến hệ thần kinh hoặc cản trở hoạt động của tế bào và mô, như phá vỡ các kênh ion, gây đau và tổn thương mô.
Enzyme (men): Các men có trong nọc độc sứa có khả năng phá vỡ tế bào và mô, gây tổn thương cục bộ.
Chất gây dị ứng gây ra các triệu chứng như ngứa, sưng nề, phát ban da và trong trường hợp nghiêm trọng sẽ gây tình trạng phản vệ, thậm chí sốc. Tùy theo loại sứa có độc chất cao hay thấp mà khi tiếp xúc sẽ có những biểu hiện khác nhau. Tại Việt Nam, theo các nhà hải dương học, loài sứa độc bao gồm sứa lửa, sứa bắp cày và sứa vòng.
Cách xử lý ban đầu khi bị sứa đốt
Theo ThS.BS Trần Thị Thùy Trang - Khoa Da liễu, BV Nhi Trung ương: Khi trẻ đã tiếp xúc với sứa, nếu có một trong các biểu hiện như buồn nôn, nôn, khó thở, đau ngực, tím tái, phụ huynh cần bình tĩnh, gọi hỗ trợ từ nhân viên y tế gần nhất.
Cố gắng giữ cho trẻ hạn chế cử động, hạn chế chà xát vào vùng da đã tiếp xúc với sứa. Sau đó ngay lập tức lấy con sứa ra khỏi cơ thể của trẻ. Lưu ý nhớ đeo găng tay hoặc lót tay bằng túi nilon để hạn chế tối đa việc tiếp xúc với độc tố tiết ra từ xúc tu của sứa.
Rửa sạch vết thương với nước biển, chú ý không rửa bằng nước ngọt do việc thay đổi áp suất có thể kích thích xúc tu còn trên da giải phóng độc tố. Nếu có sẵn giấm (acid acetic 3-5%), có thể rửa vùng tổn thương với giấm trong vòng 30 giây để ức chế tế bào giải phóng độc tố trên các xúc tu sứa.
Sử dụng những vật dụng sẵn có như thìa, thẻ cạo nhẹ nhàng lên vết sứa tiếp xúc để loại bớt những tế bào độc của sứa trên da. Có thể giảm đau bằng việc chườm ấm hoặc xả dưới vòi nước ấm (khoảng 40-450C) trong vòng 20 phút hoặc chườm đá bọc trong túi nilon sạch. Thuốc giảm đau dễ tìm như ibuprofen hoặc paracetamol.
Làm dịu tổn thương da bằng kem/nhũ tương dưỡng ẩm, giảm ngứa, giảm sưng đau bằng kem chứa thành phần corticoid, kháng histamin. Chú ý không bôi đắp lá, thuốc không rõ loại, hay rửa vết thương bằng nước tiểu vì có thể gây ra tình trạng nặng hơn, thương tổn lan rộng hoặc nhiễm trùng tổn thương.
Sau khi xử lý ban đầu, trẻ cần được đưa đến khám tại các cơ sở y tế để được đánh giá mức độ nặng, điều trị chăm sóc vết thương kịp thời, tránh các biến chứng không mong muốn.
Hoạt động vui chơi ở bãi biển và tắm biển là vô cùng thích thú với trẻ. Để phòng tránh hoặc giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với sứa độc, các bậc phụ huynh cần lưu ý: Trang bị kiến thức về sứa độc, cách nhận biết, cách sơ cứu ban đầu. Tìm hiểu thêm thông tin từ người dân địa phương để biết những vùng biển và thời gian có nguy cơ gặp sứa (quan sát, đọc các cảnh báo ở bãi biển). Khuyến khích cho trẻ mặc đồ bơi che kín để bảo vệ được vùng da rộng.
