Dịch Covid-19 có nguy cơ làm gia tăng số ca nhiễm HIV/AIDS

Cuộc chiến chống HIV trong tình hình Covid-19

Chương trình phối hợp của Liên hợp quốc về HIV/AIDS (UNAIDS) cảnh báo đại dịch Covid-19 có thể dẫn đến khoảng 123.000-293.000 ca nhiễm mới virus HIV và khoảng 69.000-148.000 ca tử vong liên quan đến AIDS trong giai đoạn 2020-2022. Chương trình này đã dùng hình ảnh “một khoảnh khắc, hai dịch bệnh” để mô tả giai đoạn khủng hoảng hiện nay, khi mà cũng giống như HIV/AIDS, đại dịch Covid-19 đang phơi bày các điểm yếu của thế giới, như bất bình đẳng kinh tế-xã hội dai dẳng, thiếu đầu tư vào y tế công.

Đại dịch Covid-19 đang đe dọa hủy hoại những tiến bộ đạt được trong cuộc chiến chống HIV/AIDS suốt nhiều năm qua, khi các nước phải áp đặt lệnh phong tỏa nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus SARS-CoV-2, khiến việc cung cấp và phân phối thuốc men, trong đó có thuốc hỗ trợ điều trị HIV/AIDS, gặp khó khăn.

Liên hợp quốc cảnh báo đại dịch Covid-19 có thể khiến nửa triệu người tử vong do HIV/AIDS, nếu việc điều trị bị gián đoạn trong thời gian dài.

Khảo sát tại Mỹ, quốc gia đang chịu tác động nặng nề nhất của dịch bệnh Covid-19, cho thấy tỷ lệ người nhiễm HIV/AIDS phải ngưng sử dụng thuốc giữa chừng đã tăng 278% trong bốn tháng đầu năm nay. Số người có HIV nhận được thuốc đã giảm 18% so với cùng kỳ năm ngoái. Việc phân phối thuốc men bị gián đoạn ngay cả trong ngắn hạn cũng có thể gây những hậu quả nghiêm trọng đối với hàng triệu người phụ thuộc vào các chương trình kiểm soát và điều trị HIV/AIDS.

WHO và Chương trình Liên hợp quốc về HIV/AIDS (UNAIDS) cảnh báo, các biện pháp đóng cửa, yêu cầu người dân ở nhà để ngăn chặn đại dịch Covid-19 cũng có thể khiến tình trạng lạm dụng và bạo lực gia đình tăng lên, trong đó phụ nữ và trẻ em gái là nhóm dễ bị tổn thương, từ đó có nguy cơ cao bị nhiễm virus HIV. Hơn nữa, việc cắt giảm dịch vụ chăm sóc bà mẹ và trẻ em để tập trung cho bệnh nhân Covid-19 có thể khiến tỉ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con gia tăng.

Đại dịch Covid-19 có thể dẫn đến gián đoạn cung cấp các dịch vụ HIV cho những người nhiễm HIV và những người nguy cơ nhiễm HIV (Ảnh: TN)

Ứng phó của Việt Nam

Đại dịch Covid-19 đã khiến một số bệnh nhân không đến bệnh viện để điều trị ARV. Do đó, thách thức lớn nhất của Việt Nam đối với các bác sĩ lâm sàng HIV và những bệnh nhân đang điều trị là làm thế nào để bảo đảm rằng những người hiện đang điều trị ARV tiếp tục có nguồn cung cấp thuốc liên tục và vẫn tuân thủ điều trị.

Việt Nam là một trong những quốc gia phản ứng nhanh với Covid-19, kéo theo các dịch vụ liên quan bị chi phối bởi Covid-19 như HIV. Các kinh nghiệm phong phú trong quá khứ khi ứng phó với HIV đã giúp Bộ Y Tế cũng như Cục Phòng, chống HIV/AIDS nhanh chóng có các biện pháp duy trì chăm sóc điều trị.

Hầu hết các phòng khám đều được triển khai dịch vụ tư vấn qua, hỗ trợ qua điện thoại với những bệnh nhân có tiền sử chăm sóc điều trị tốt. Với nhiều bác sĩ lâm sàng trước đây đã tận tâm cung cấp HIV và các dịch vụ sức khỏe tình dục được triển khai để đáp ứng với Covid-19 cũng đã chuyển sang tư vấn qua điện thoại. Bên cạnh đó, để bảo đảm điều trị bền vững, Cục Phòng, chống HIV/AIDS cũng đã ban hành Công văn số 190/AIDS-ĐT gửi Sở Y tế các tỉnh/thành phố hướng dẫn khám và cấp thuốc ARV nhằm bảo đảm cho người nhiễm HIV được điều trị liên tục trong bối cảnh cơ sở điều trị hoặc người nhiễm HIV/AIDS có thể bị cách ly, trong tình hình dịch Covid-19.

Việc kê đơn thuốc dài hạn (tối đa 3 tháng) được phổ biến và đã giải quyết thời điểm đầu dịch Covid-19 tại Việt Nam đã đem lại những kết quả tích cực, vừa bảo đảm thuốc cho bệnh nhân mà vẫn bảo đảm tinh thần chống dịch, không làm gián đoạn quá trình điều trị.

Thời gian qua, nhằm hạn chế nguy cơ lây lan bệnh tật trong cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân, các ngành, địa phương trên địa bàn Hà Nội xác định công tác phòng, chống HIV/AIDS là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục. Theo đó, chương trình can thiệp, giảm tác hại đối với người nhiễm HIV được các đơn vị, địa phương triển khai bài bản. Hiện nay, 100% xã, phường, thị trấn trên địa bàn thành phố có mạng lưới cộng tác viên, tuyên truyền viên đồng đẳng tham gia can thiệp giảm tác hại tại cộng đồng, can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV trong nhóm người có nguy cơ cao. Các cơ sở có chức năng xét nghiệm phát hiện nhiễm HIV được thành lập ở nhiều địa phương với 73 phòng xét nghiệm sàng lọc đang hoạt động. Ngoài ra, Hà Nội có 11 cơ sở y tế được cấp chứng nhận đủ điều kiện xét nghiệm HIV, qua đó, thời gian qua, các cơ quan chức năng thành phố đã xét nghiệm HIV cho gần 120.000 lượt người.

Công tác chăm sóc, điều trị cho người nhiễm HIV/AIDS cũng được Hà Nội dành sự quan tâm đặc biệt. 100% các cơ sở điều trị HIV/AIDS được giám sát hỗ trợ kỹ thuật về điều trị HIV/AIDS; 100% trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV còn sống được điều trị dự phòng bằng thuốc ARV...

HÂN CHI