Chọn nghề không phụ thuộc định kiến giới

Đó là lời khuyên bổ ích của các chuyên gia tại tọa đàm ý nghĩa với tên gọi “Giảm thiểu định kiến giới trong lựa chọn nghề nghiệp” do Học viện Phụ nữ Việt Nam, Viện Tư vấn phát triển kinh tế - xã hội Nông thôn và miền núi (CISDOMA) tổ chức dưới sự tài trợ của Liên minh Châu Âu, và Oxfam tại Việt Nam tổ chức ngày 17/3 - trước thềm mùa tuyển sinh đại học năm 2022.

Định kiến giới đang khiến phụ nữ mất nhiều cơ hội việc làm

Ông Đào Ngọc Ninh, Phó Viện trưởng viện Tư vấn phát triển kinh tế-xã hội Nông thôn và miền núi (CISDOMA) cho biết: Hiện nay, Việt Nam đã thực hiện một số bước lập pháp quan trọng về thúc đẩy bình đẳng và không phân biệt đối xử tại nơi làm việc.

Tuy nhiên, trên thực tế, tình trạng phân biệt đối xử tại nơi làm việc nói chung, trong tuyển dụng lao động nói riêng vẫn còn tồn tại. Kết quả khảo sát của hãng tuyển dụng nhân sự Navigos Group vừa công bố cho thấy, có tới 42% doanh nghiệp cho biết họ chưa có chính sách tuyển dụng công bằng, không phân biệt giới tính; 39% ứng viên nam được hỏi cho biết một trong những lý do họ từng được nhận vào làm việc vì họ là nam giới.

Theo một khảo sát, cứ 5 nam giới đi xin việc thì có 2 người được nhận làm việc trong khi cũng tỷ lệ tương tự, 5 nữ giới đi xin việc, thì 1 người bị từ chối bởi họ là nữ. Bên cạnh đó, nhiều công ty khi tuyển dụng còn công khai yêu cầu về giới tính, khiến việc tiếp cận của phụ nữ đối với một số công việc nhất định bị hạn chế, do đó họ bị tước đi những cơ hội quan trọng trong thị trường lao động.

GS.TS Trịnh Duy Luân, nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học, Viện Hàn Lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, định kiến giới thuộc về nhận thức, thái độ và đánh giá thiên lệch, tiêu cực (thường là không có cơ sở) về đặc điểm, vị trí, vai trò và năng lực của nam hoặc nữ.

Theo sự quan sát của ông, định kiến giới đang thiên về hạ thấp năng lực của phụ nữ. Từ đó, ảnh hưởng tới lựa chọn nghề nghiệp như cho rằng, nghề này thì hợp với nữ giới, nghề kia là dành cho nam giới. Chẳng hạn hiện nay, có xu hướng “nữ hóa” ngành khoa học xã hội, trong khi đó, nam giới thường chiếm đa số trong các ngành về kỹ thuật, công nghệ…

Tiến sĩ Dương Kim Anh, Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam cho biết: Lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên chịu tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau như giáo dục, năng lực cá nhân, hình mẫu nghề nghiệp trong gia đình, ảnh hưởng từ bạn bè, và đặc biệt là định kiến giới tồn tại lâu đời, dai dẳng trong xã hội.

Ngay từ khi học mẫu giáo, trẻ em đã phân biệt các nghề liên quan đến phụ nữ và nam giới như thể thực sự có những công việc của phụ nữ và “công việc của nam giới”. Nam giới gắn với nghề cơ khí, công nghệ, chính trị, trong khi nữ giới gắn với các công việc chăm sóc sức khỏe, dịch vụ xã hội, nghệ thuật. Trên thực tế, những công việc được coi là dành cho phụ nữ được trả lương thấp hơn nhiều so với nam giới.

Theo tiến sĩ Dương Kim Anh, định kiến giới về nghề nghiệp khiến việc đạt được bình đẳng kinh tế giữa phụ nữ và nam giới trở nên khó khăn hơn, gây ra những hậu quả lớn đối với sự thành công trong học tập và lựa chọn nghề nghiệp của người trẻ tuổi. “Nghề nghiệp là cả tương lai ở phía trước, gắn với chúng ta suốt cuộc đời. Vì vậy, cần phải xóa bỏ các rào cản giới, định kiến giới trong lựa chọn nghề nghiệp” - tiến sĩ Dương Kim Anh nói.

Các diễn giả chia sẻ tại tọa đàm Ảnh: H.V

Đừng để định kiến giới cản trở sự chọn ngành học yêu thích

Tại tọa đàm, bà Nguyễn Việt Nga, Phó Tổng Giám đốc công ty TNHH Nexia STT đã mang tới trải nghiệm của bản thân khi hơn 20 năm trước, bà cũng từng từ chối cơ hội vào thi vào trường ĐH Bách Khoa do suy nghĩ phụ nữ học ngành kỹ thuật không tốt bằng nam giới và khi ra trường không có nhiều cơ hội như nam giới.

Sau này, khi trở thành lãnh đạo của một công ty lớn, bà Nga đã cùng các cộng sự tạo ra một môi trường làm việc bình đẳng, tạo điều kiện tối đa cho các nhân viên nữ phát triển cũng như cân bằng giữa công việc và gia đình. Trong nhiều cuộc hội thảo, dù chỉ là thiểu số giữa phần đông đồng nghiệp nam giới nhưng với sự hiểu biết của mình, bà Nga đã tạo được dấu ấn riêng. Bà Nga đưa ra lời khuyên cho các bạn trẻ là không có công việc nào là của nam giới hay nữ giới. Chỉ cần các bạn yêu thích và cố gắng thì ngành nghề đó là phù hợp với bạn.

Tổng biên tập báo Phụ nữ Thủ đô - bà Lê Quỳnh Trang, là một trong những diễn giả được mời tham gia tọa đàm. Từ góc độ của một nhà báo đang công tác tại một tờ báo dành cho giới nữ, bà Lê Quỳnh Trang cho biết, thời gian qua, báo Phụ nữ Thủ đô thường xuyên phản ánh tình trạng bất bình đẳng giới trên mặt báo. Trên hành trình giảm thiểu, tiến tới xóa bỏ bình đẳng giới vẫn còn nhiều việc phải làm.

Đơn cử như hiện nay, chúng ta vẫn còn thiếu nhân lực về giới và phát triển, nhất là những hạt nhân ở cơ sở để tham gia vào quá trình vận động, thúc đẩy bình đẳng giới. Bên cạnh đó là vai trò của Nhà nước trong việc đưa ra các chính sách thúc đẩy bình đẳng giới, các chính sách an sinh xã hội để hỗ trợ phụ nữ yên tâm công tác; sự tham gia của các bộ, ngành, địa phương trong việc lồng ghép thực hiện bình đẳng giới trong các chương trình hoạt động.

Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam - tiến sĩ Dương Kim Anh, cho biết, hiện nay, Học viện Phụ nữ Việt Nam là cơ sở giáo dục đại học đầu tiên trên cả nước đào tạo cử nhân ngành Giới và Phát triển. Với 120 tín chỉ, sinh viên được đào tạo trong 4 năm với các môn học như Xây dựng và Quản lý Dự án Phát triển, Phân tích giới, Lồng ghép giới, Đánh giá tác động giới, Tuyên truyền vận động giới, Phòng chống bạo lực trên cơ sở giới, Giới văn hóa và Phát triển… Bà Kim Anh tin tưởng, khi định kiến giới trong lựa chọn nghề nghiệp được giảm thiểu, cùng với việc đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực làm việc trong lĩnh vực giới và phát triển, sẽ góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và sự phát triển cộng đồng.

Đại diện cho góc nhìn của thanh niên, bạn Nguyễn Thanh Tùng, sinh viên K8 khoa Giới và Phát triển, Học viện Phụ nữ Việt Nam cho biết: Trước khi theo học khoa Giới và Phát triển, Tùng cũng từng bị phản đối do định kiến giới đến từ gia đình. Bố mẹ Tùng cho rằng con trai phải học ngành công an, kỹ thuật thay vì chọn học ngành Giới.

Tuy nhiên, với đam mê, Tùng vẫn quyết đi theo con đường lựa chọn và nhận thấy rằng, ngay cả khi mình ở nhóm thiểu số, thì Tùng vẫn đang đi đúng đường. Trước thềm kỳ thi tuyển sinh đại học, Tùng muốn chia sẻ với các bạn học sinh lớp 12, đừng để định kiến giới khiến mình không dám chọn lựa ngành học, trường học mà mình yêu thích.

NGUYỄN MINH HIỀN