Để mỗi trường học là một “Ngôi nhà hạnh phúc“
(PNTĐ) - Xây dựng trường học hạnh phúc là việc hướng tới hình thành các giá trị cốt lõi yêu thương, an toàn và tôn trọng. Trường học hạnh phúc sẽ hạn chế bạo lực học đường và tạo động lực cho học sinh học tốt hơn.
Xây dựng môi trường giáo dục hạnh phúc
Là một trong ba trường đầu tiên của quận Ba Đình (Hà Nội) thực hiện thí điểm dự án “Trường học hạnh phúc”, trường THCS Nguyễn Trãi có nhiều điều kiện để hiện thực hóa thành công mô hình mới. Trụ cột của trường học hạnh phúc là: An toàn, tôn trọng và yêu thương. Trong điều kiện trường đang xây dựng, Ban giám hiệu nhà trường đã xác định chọn tiêu điểm là vấn đề an toàn làm cốt lõi để xây dựng trường học hạnh phúc.
Cô giáo Phạm Thị Hương Giang, Hiệu trưởng trường THCS Nguyễn Trãi cho biết, thực hiện xây dựng chương trình trường học hạnh phúc, nhà trường đã trực tiếp đồng hành trong quá trình thực hành cá nhân và công tác quản lí. Nhóm nòng cốt 10 giáo viên tập huấn chương trình của dự án, thực hành cá nhân và thực hành trong lớp học, tổ chức Hội nghị đối thoại giữa Bí thư chi bộ - Hiệu trưởng với giáo viên, nhân viên, phụ huynh, học sinh theo mô hình trường học hạnh phúc; thay đổi hình thức họp hội đồng Sư phạm, khen thưởng, động viên cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh kịp thời. Trong mỗi giờ học bộ môn, sinh hoạt lớp, hoạt động trải nghiệm, các giáo viên lồng ghép giáo dục về sự tử tế, lòng biết ơn, sẻ chia, thấu hiểu, quan tâm đến người khác và xã hội... Bên cạnh đó, nhà trường tổ chức dạy các tiết dạy mẫu về việc áp dụng mô hình trường học hạnh phúc để giáo viên toàn trường dự, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp; mời chuyên gia tâm lí giáo dục trẻ đặc biệt về tư vấn, chia sẻ kinh nghiệm về việc giáo dục trẻ đặc biệt. Nhà trường đã có phòng tư vấn tâm lí học đường.
Bên cạnh đó, nhà trường đã lựa chọn vấn đề an toàn trường học làm chủ đề đối thoại trong hội nghị giữa hiệu trưởng với giáo viên, nhân viên, học sinh, phụ huynh và các tổ chức đoàn thể địa phương. Các giáo viên đã trao đổi, chia sẻ về những kinh nghiệm trong công tác an ninh trường học, công tác PCCC trong trường học. Từ đó, trường THCS Nguyễn Trãi đã được quận Ba Đình tặng Giấy khen, công nhận là điểm sáng trong công tác an ninh trường học.
Trường Tiểu học Đông Ngạc A, quận Bắc Từ Liêm cũng đang thực hiện thí điểm dự án “Trường học hạnh phúc”. Theo cô giáo Phạm Thị Ánh Nguyệt, Hiệu phó trường Tiểu học Đông Ngạc A, khi triển khai tại trường, mô hình nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp; được sự ủng hộ nhiệt tình từ phía phụ huynh; có đội ngũ giáo viên rất tâm huyết, sáng tạo… “Một tiết học hoạt động trải nghiệm, học sinh chủ động đánh giá, chia sẻ những việc đã làm được, chưa làm được của lớp. Sau đó cùng nhau đề ra phương hướng hoạt động của tuần tới để khắc phục tồn tại và đưa ra biện pháp để đạt được kế hoạch chung của lớp. Các em được tự do lựa chọn, đề xuất ý tưởng, những việc làm thể hiện sự biết ơn thầy cô giáo. Với những tiết học này, học sinh hoàn toàn làm chủ tiết học, giáo viên chỉ là người gợi ý, hướng dẫn thêm” - cô Ánh Nguyệt cho biết.
Theo đánh giá của UNESCO, đứng đầu trong việc khiến cho trường học không hạnh phúc đó chính là không tạo ra môi trường an toàn bảo vệ chống bắt nạt học đường. Để tạo dựng một không gian học tập thân thiện, an toàn, tích cực, học sinh cần có nhiều điều kiện để xây dựng mối quan hệ, tạo sự gắn kết và vui chơi lành mạnh. Tại Alpha School, sau một năm học triển khai dự án trường học hạnh phúc theo bộ tiêu chuẩn của UNESCO, nhà trường đã tạo ra được những các tiếp cận có hệ thống từ ba góc độ: Con người - Quy trình - Không gian (3P - People - Process - Place) để từng bước định hình và đo đếm được sự tiến bộ trên hành trình Happy School. Bắt đầu với tiêu chuẩn đầu tiên là xây dựng các mối quan hệ tích cực, nói không với bạo lực học đường (BLHĐ) theo đúng cách tiếp cận đã hình thành một thói quen mới, một tư duy mới trong nhà trường.
Cụ thể, Alpha School trang bị cho tất cả học sinh, thầy cô, phụ huynh kiến thức về thế nào là bắt nạt học đường, nhận diện đúng các hành vi bạo lực, biết cách bảo vệ người bị bắt nạt, giúp đỡ học sinh có hành vi bắt nạt và không gây ra những hành vi bắt nạt dù là vô tình. Quan trọng hơn, không giải quyết hành vi bắt nạt này bằng một hành vi bắt nạt khác. Giải pháp nhà trường đưa ra là không coi những học sinh có hành vi bắt nạt là học sinh cá biệt cần phải trừng phạt, thay vào đó tìm hiểu nguyên nhân và giúp đỡ các em nhận thức đúng về hành vi của mình để bảo vệ tình bạn trong trường học. Cha mẹ, thầy cô là người làm gương để học sinh noi theo tạo ra môi trường lành mạnh cả ở trường và khi trở về nhà.
Nhân rộng mô hình trường học hạnh phúc
“Trường học hạnh phúc” có thể hiểu là nơi không có BLHĐ, không có hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo, không có những hành xử xúc phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể nhà giáo và học sinh; là nơi mà cả giáo viên và học sinh có cơ hội phát triển toàn diện, có hành vi và tâm hồn đẹp, thúc đẩy một tương lai trường học thân thiện, cấp tiến.
Đến thời điểm này Hà Nội đã ban hành tiêu chí trường học hạnh phúc ở cấp học mầm non gồm ba tiêu chí: Môi trường nhà trường, phát triển cá nhân; hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ; mối quan hệ trong và ngoài nhà trường. Tương ứng với mỗi tiêu chí có những yêu cầu cụ thể để đơn vị, cá nhân phấn đấu, cũng là căn cứ để cấp quản lý kiểm tra, đánh giá. Tiêu chí cốt lõi để đánh giá trường học hạnh phúc gồm 3 tiêu chí. Đó là “Yêu thương”, “An toàn” và “Tôn trọng”.
Ông Lê Đức Thuận - Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) quận Ba Đình cho biết, dự án “Trường học hạnh phúc” thí điểm năm đầu tiên đã được triển khai từ tháng 8/2022 (năm học 2022-2023) với việc tập huấn, nâng cao năng lực, tri thức và thực hành về giáo dục cảm xúc xã hội cho nhóm giáo viên nòng cốt tại ba trường Tiểu học Phan Chu Trinh, Trung học cơ sở Nguyễn Trãi và Tiểu học-THCS -THPT Thực nghiệm Khoa học giáo dục. Giai đoạn 1 dự án, các nhà trường đã nhìn thấy sự chuyển hóa ở nhiều giáo viên tham gia tập huấn và những thay đổi tích cực trong cộng đồng các trường tham gia dự án. Năm học 2023-2024, quận Ba Đình tiếp tục triển khai thí điểm dự án “Trường học hạnh phúc” tại các trường: THCS Thống Nhất, THCS Phúc Xá, Tiểu học Thành Công A và Tiểu học Việt Nam - Cu-ba.
Hiện nay, ngành Giáo dục Hà Nội đang xây dựng bộ tiêu chí trường học hạnh phúc chung cho các cấp học để ngăn ngừa những hiện tượng thiếu chuẩn mực nhà giáo và BLHĐ. Theo Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội Trần Thế Cương, Sở xây dựng bộ tiêu chí trường học hạnh phúc để giúp các nhà trường có cơ sở đối chiếu, tự đánh giá và có giải pháp phấn đấu đạt được các tiêu chí để xây dựng trường học hạnh phúc. Điều này xuất phát từ mong muốn xây dựng xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện. Học sinh, cán bộ, giáo viên, nhân viên được yêu thương, tôn trọng và thấu hiểu. Từ đó ngăn ngừa, đấu tranh với các hành vi thiếu chuẩn mực về đạo đức, lối sống. Hiện nay, tiêu chí của các cấp học mầm non đã được ban hành còn tiêu chí của các cấp học khác đang được khẩn trương xây dựng.
