Lịch sử trở thành môn học bắt buộc ở cấp THPT từ năm học 2022-2023:
Khẩn trương “sửa” chương trình
(PNTĐ) -Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội vừa thông qua, Bộ Giáo dục - Đào tạo (GD-ĐT) đang xây dựng kế hoạch thay đổi môn Lịch sử từ môn lựa chọn thành môn học có phần bắt buộc với 52 tiết trong mỗi năm học ở cấp trung học phổ thông (THPT), dự kiến hoàn thành trước ngày 25/8. Đặt Lịch sử trở về vị trí quan trọng là chủ trương đúng, song, để thay đổi này không gây quá tải cho học sinh là điều dư luận đang quan tâm.
Học sinh học 52 tiết học Lịch sử/năm học
Nghị quyết số 63 kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV thông qua ngày 16/6 nêu: "Thiết kế môn Lịch sử trong chương trình giáo dục cấp THPT bao gồm cả phần bắt buộc và phần lựa chọn một cách hợp lý, khoa học, đảm bảo hiệu quả cao nhất trong việc giáo dục truyền thống và phát triển nhân cách cho học sinh”.
Thực hiện Nghị quyết này, Bộ GD-ĐT đã ban hành kế hoạch thực hiện môn Lịch sử trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, đảm bảo môn học này có phần bắt buộc với tất cả học sinh THPT và có phần lựa chọn cho học sinh có định hướng chuyên sâu về Lịch sử.
Theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học Nguyễn Xuân Thành, khi chuyển từ môn học tự chọn sang bắt buộc, môn Lịch sử vẫn sẽ được giữ nguyên phần chuyên đề học tập lựa chọn (35 tiết/năm học) theo định hướng nghề nghiệp; chuyển phần chủ đề môn Lịch sử 70 tiết/năm học thành phần bắt buộc và điều chỉnh chương trình còn 52 tiết/năm học để bảo đảm sự phù hợp với tất cả học sinh và cơ cấu đội ngũ giáo viên Lịch sử hiện nay. Đối với các môn lựa chọn, các trường xây dựng các tổ hợp 4 môn học lựa chọn (thay vì 5 môn theo thiết kế ban đầu) để vừa đáp ứng nhu cầu của người học vừa bảo đảm phù hợp với điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường.
Với phương án điều chỉnh đang dự thảo như trên, chương trình cấp THPT đối với mỗi học sinh được giảm 18 tiết/năm học so với thiết kế ban đầu (tương ứng với số tiết giảm của chương trình môn Lịch sử); các trường cần căn cứ vào đội ngũ giáo viên của trường mình để điều chỉnh giảm 1 môn học trong các tổ hợp 5 môn học lựa chọn.
Cần cân đối giữa tự chọn và bắt buộc ra sao?
Theo thầy Lê Đình Hiển, giáo viên Lịch sử hệ thống Giáo dục tuyển sinh 247.com, với thay đổi này của Bộ GD-ĐT, chương trình Lịch sử của bậc THPT sẽ nằm trong 8 môn học bắt buộc với 52 tiết, tức là trung bình mỗi tuần có khoảng 1,5 tiết Lịch sử. Ngoài ra đối với học sinh có nguyện vọng học nâng cao đối với môn Lịch sử, sẽ được học thêm 35 tiết chuyên đề nâng cao. Như vậy với 52 tiết bắt buộc, cùng với 35 tiết chuyên đề, thì những em thực sự có năng lực học bộ môn này sẽ có 87 tiết.
Tuy nhiên, thầy Hiển cho rằng, vấn đề không phải có nhiều tiết dạy Lịch sử là học sinh sẽ được học nhiều và biết nhiều về Lịch sử. Muốn môn Lịch sử được trở thành môn học mà học sinh không còn ngại thì phải tinh gọn chương trình và giảm tải kiến thức cho các em.
Theo thầy Hiển, phương pháp dạy học môn Lịch sử gần đây đã có sự đổi mới, nhất là trong tình hình dịch bệnh, khi học sinh chuyển qua học trực tuyến, thầy cô đã dạy qua bài giảng điện tử, video lịch sử có sự đầu tư. Tuy nhiên, về cơ bản, cách dạy môn Lịch sử vẫn khô khan, cứng nhắc, nặng về ghi nhớ, số liệu và đánh giá chủ quan, áp đặt, một chiều. Điều đó vô tình giết chết sự sáng tạo, khả năng tìm tòi, hứng thú của học sinh và sự thú vị cuốn hút của bộ môn.
Vì vậy, với thay đổi mới, thầy Hiển đề xuất đối với Lịch sử trong chương trình bắt buộc 52 tiết không nên nặng nề về kiến thức mà chỉ cần giúp cho học sinh hiểu những kiến thức căn bản về lịch sử hào hùng của dân tộc. Đối với 35 tiết chuyên đề, không thể dạy như cách cung cấp kiến thức thụ động theo kiểu truyền thống đọc chép trước đây mà nên thiết kế theo hoạt động tự tìm hiểu, tự giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Học sinh lựa chọn học thêm các tiết chuyên đề Lịch sử là những em có năng lực học tập, say mê đặc biệt với Lịch sử nâng cao.
Vì vậy, các em không chỉ học Lịch sử ở trường mà còn cần được thông qua các hoạt động trải nghiệm, tham quan, giao việc, làm việc nhóm... 35 tiết chuyên đề nâng cao, tuy đã giảm thời lượng so với thiết kế chương trình ban đầu nhưng nếu có phương pháp dạy đúng thì vẫn đảm bảo chất lượng tiếp thu kiến thức của các em.
Theo TS Nguyễn Hoàng Chương, khi môn Lịch sử trở thành môn bắt buộc và lựa chọn ở cấp THPT, Bộ GD-ĐT, để có thể kịp thời triển khai ngay từ năm học 2022-2023 này, Bộ GD-ĐT nên triển khai sớm một số nội dung như đưa ra hướng dẫn về chương trình môn học ra sao, sắp xếp môn lựa chọn như thế nào? Tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên về giảng dạy, triển khai hoạt động trải nghiệm… với môn Lịch sử.
Về vấn đề này, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học Nguyễn Xuân Thành cho biết, việc bồi dưỡng giáo viên triển khai Chương trình GDPT 2018, trong đó có môn Lịch sử (70 tiết/năm học) đã được tổ chức thực hiện trong những năm qua và sẵn sàng triển khai năm học 2022-2023.
Nay, việc điều chỉnh chương trình được thực hiện tinh giảm từ chính chương trình mà giáo viên đã được bồi dưỡng nên giáo viên đã bảo đảm năng lực để thực hiện. Tuy nhiên, để giáo viên nắm chắc hơn về chương trình đã được điều chỉnh, giúp nhà trường, giáo viên xây dựng kế hoạch giáo dục, kế hoạch bài dạy và tổ chức dạy học đạt hiệu quả cao nhất, Bộ GD-ĐT sẽ tổ chức bồi dưỡng cho một số cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán của các địa phương, cơ sở giáo dục trong quá trình tổ chức thực hiện để nắm chắc hơn và kịp thời áp dụng, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử theo chương trình mới.
