"Loạn" ngành học tại các trường đại học

Khi các trường, các ngành không còn ranh giới

Trước đây, theo cách tuyển sinh truyền thống, những ngành học về khoa học tự nhiên sẽ tuyển thí sinh theo tổ hợp các môn như Toán học - Vật lý - Hóa học; ngành Y tuyển sinh theo tổ hợp Toán học - Hóa học - Sinh học còn tổ hợp Lịch sử, Văn học, Địa lý phù hợp với các khối ngành khoa học xã hội.

Nhưng, vài năm gần đây, khi Bộ GD-ĐT giao quyền tự chủ tuyển sinh cho các trường đại học thì ranh giới vô hình giữa các khối thi dường như đã được… xóa nhòa. Cụ thể, nhiều trường có thể xét tuyển nhiều ngành theo khối Kỹ thuật bằng các môn khoa học xã hội mà không cần sự xuất hiện của môn Toán học, Vật lý hay… xét tuyển ngành Khoa học xã hội lại sử dụng kết quả thi môn Tự nhiên như Vật lý, Hóa học…

Chẳng hạn, năm 2022, trường đại học Công nghệ TP Hồ Chí Minh trong số các tổ hợp xét tuyển vào các ngành Quản trị kinh doanh, Marketing, Kinh doanh thương mại, Kinh doanh quốc tế, Kế toán, Tài chính quốc tế… trường sử dụng cả tổ hợp khối C00 Ngữ văn -Lịch sử - Địa lý…xét tuyển vào ngành Đông Phương học, Ngôn ngữ Hàn quốc, Ngôn ngữ Trung Quốc, Ngôn ngữ Nhật… lại có sự xuất hiện của môn Vật lý trong tổ hợp Toán - Vật lý - tiếng Anh; xét tuyển vào ngành Quan hệ quốc tế, Quan hệ công chúng, Tâm lý học… lại sử dụng cả tổ hợp môn Toán học -Hóa học - Vật lý.

Tương tự, trường đại học Công nghệ Đồng Nai trong thông báo tuyển sinh đại học chính quy năm 2022 tuyển sinh các khối thi Toán - Vật lý - Địa lý, Toán - Vật lý - Giáo dục công dân… vào nhóm ngành Công nghệ kỹ thuật điện, Công nghệ kỹ thuật điện tử… Năm trước đó, trường này lại sử dụng tổ hợp Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý hay Ngữ văn, Lịch sử, Giáo dục công dân… để tuyển sinh đầu vào các ngành: Công nghệ kỹ thuật điện - điện tử, Công nghệ kỹ thuật ô tô, Công nghệ chế tạo máy, Công nghệ kỹ thuật xây dựng… hay sử dụng tổ hợp Ngữ văn - Lịch sử - Địa lý, Ngữ văn -Địa lý - Giáo dục công dân để tuyển sinh vào ngành Công nghệ thông tin vốn được cho thuộc khoa học tự nhiên mà không cần tới điểm của môn Toán học.

Việc tuyển sinh bằng những khối thi mới còn diễn ra ở khối ngành Y. Nếu như theo cách truyền thống, trong tuyển sinh ngành Y học thường có sự xuất hiện của môn Sinh học, ngành Dược có sự xuất hiện của môn Hóa học thì hiện nay, nhiều trường đại học đã sử dụng thêm nhiều tổ hợp môn học mới.

Năm 2022, trường đại học Y dược Thái Bình thông báo tuyển sinh ngành Y khoa với nhiều tổ hợp, trong đó có tổ hợp Toán học - Hóa học - Tiếng Anh (không cần tới môn Sinh học). Ngành Dược có thêm sự xuất hiện của tổ hợp các môn Toán học - Vật lý - tiếng Anh mà không cần có điểm của môn Hóa học
Hay như trường đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh năm 2022 bên cạnh những ngành thế mạnh như Kinh doanh, Kinh tế, Kinh tế đầu tư… cũng tuyển sinh các ngành mới như Truyền thông số và thiết kế đa phương tiện tiếp nối từ sự thành công sau khi đã tuyển sinh thành công chương trình Kiến trúc và Thiết kế đô thị thông minh trong năm 2021.

Đại học Kinh tế Tài chính TP Hồ Chí Minh tuyển sinh cả ngành về Quan hệ công chúng, Quảng cáo, Quản trị sự kiện và truyền thông đa phương tiện, Tâm lý học hay nhóm ngành Ngôn ngữ, Khoa học xã hội như Ngôn ngữ Anh, Nhật, Trung Quốc, Tâm lý học…

Đại học Kinh tế quốc dân năm 2022 tiếp tục đào tạo ngành Ngôn ngữ Anh trong đó có các chuyên ngành nhỏ là biên - phiên dịch, tiếng Anh Sư phạm... vốn quen được hiểu là thế mạnh của trường đại học ngoại ngữ, đại học sư phạm ngoại ngữ…

Học viện Nông nghiệp Việt Nam đào tạo ngành thế mạnh về Nông, Lâm Thủy sản (Khoa học cây trồng, Chăn nuôi, Nuôi trồng thủy sản…), Thú y cũng đào tạo cả những nhóm ngành khoa học xã hội như và quản lý như Xã hội học, Ngôn ngữ Anh hay ngành về Kỹ thuật và Công nghệ như Công nghệ thông tin…

Thời gian gần đây, nhiều trường đại học mở thêm nhiều ngành học mới, mở rộng tổ hợp môn thi để thu hút thí sinh

Thiếu vắng vai trò quản lý Nhà nước

Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học có hiệu lực từ 1/7/2019, các trường đại học được tự chủ trong việc mở ngành đào tạo nếu đảm bảo điều kiện theo quy định.

TS Lê Viết Khuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học-cao đẳng Việt Nam cho rằng, khi thành lập trường, mỗi trường đại học công lập đều có sứ mệnh. Vậy, khi một trường quyết định mở thêm ngành học mới phải xem có phù hợp với sứ mệnh đó không, nếu không phải được Chính phủ phê duyệt thay đổi sứ mệnh của trường. Bên cạnh đó, việc mở ngành học cần được thực hiện trên cơ sở đề án, trong đó nhà trường phải chứng minh đảm bảo đủ điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên và đề án này phải được Bộ GD-ĐT phê duyệt. Nếu các trường mở ngành mới mà không có sự quản lý Nhà nước sẽ dẫn tới tình trạng hỗ loạn, ảnh hưởng tới cơ cấu nhân lực của xã hội.

Theo Hiệu trưởng một trường phổ thông, dù không trái quy định, nhưng việc một trường đại học thuộc khối khoa học xã hội lại… mở ngành học về Tự nhiên, Y, Dược hay ngược lại, trường về nông nghiệp lại đào tạo về… ngôn ngữ. Học viện Âm nhạc mở ngành về trồng trọt, thú y… có thể cho thấy một sự bất hợp lý.

Chưa kể, theo vị Hiệu trưởng này, không phải trường đại học nào cũng nên là trường đại học đa ngành mà vẫn cần có sự chuyên môn hóa trong đào tạo. Như vậy, trường mới tận dụng được thế mạnh để đào tạo lực lượng lao động chất lượng cao cho xã hội. “Một trường thiên về kinh tế, công nghệ thông tin sẽ khó đào tạo cử nhân ngôn ngữ Anh, Pháp tốt như trường đại học chuyên về ngoại ngữ và ngược lại; trường Báo chí, khoa báo chí… sẽ có thế mạnh đào tạo cử nhân báo chí tốt hơn trường đại học về kinh tế…” - vị Hiệu trưởng này bày tỏ.

Với việc xuất hiện các tổ hợp lạ trong tuyển sinh, PGS Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ GD-ĐT cho rằng, không phải ngẫu nhiên mà có mối liên hệ giữa tổ hợp môn thi gắn với một số ngành nghề. Thí sinh giỏi về tính toán thường sẽ phù hợp với ngành về kế toán, tài chính, thí sinh giỏi về Sinh học, Hóa học sẽ phát huy thế mạnh khi học ở ngành Y, Dược... Hiện nay, việc ngành Tự nhiên tuyển thí sinh giỏi Xã hội và ngược lại… là khó thuyết phục. “Bộ GD-ĐT giao quyền cho các trường đại học được tự chủ nhưng phải trong khuôn khổ chứ không phải trường thích làm gì thì làm”.

Bài và ảnh: HOÀNG LAN