Tạo động lực, nguồn lực và không gian phát triển cho giáo dục đại học
(PNTĐ) - Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) bổ sung nhiều nội dung mới, đồng thời lược bỏ các quy định không còn phù hợp như: Phân loại trường theo định hướng, điều kiện thành lập trường thành viên, quy định bắt buộc hội đồng trường với trường thuộc lực lượng vũ trang, thủ tục mở ngành, phân hiệu, kiểm định… nhằm chuẩn hóa hệ thống, giảm thủ tục và thống nhất quản lí.
Chiều 9/7, tại Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT), Tiểu ban Giáo dục đại học, Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực tổ chức phiên họp góp ý về dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi). Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn chủ trì phiên họp.
Tham dự phiên họp có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa; đại diện Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Văn phòng Chính phủ, các bộ, ngành; Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực; lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ GDĐT; Ban soạn thảo, Tổ biên tập; các chuyên gia và đại diện một số cơ sở giáo dục đại học.
Quang cảnh phiên họp
Mở ra không gian khoáng đạt cho phát triển giáo dục đại học
Theo TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến, nguyên Trợ lí Bộ trưởng Bộ GDĐT, dự thảo thể hiện rất rõ tinh thần đổi mới thể chế, hướng đến xây dựng một hành lang pháp lí, kiến tạo phát triển cho giáo dục đại học. Nếu được ban hành đúng như tinh thần hiện nay, dự thảo sẽ mở ra một không gian khoáng đạt cho sự phát triển bền vững và linh hoạt của giáo dục đại học Việt Nam.
TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến, nguyên Trợ lí Bộ trưởng Bộ GDĐT trao đổi tại phiên họp.
TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến cũng đưa ra 5 nhóm góp ý chi tiết: về phạm vi điều chỉnh, cần làm rõ vai trò của trình độ cao đẳng; không bỏ sót các khái niệm quan trọng trong phần giải thích từ ngữ; cần có quy định cụ thể về quản lí văn bằng, quy trình xây dựng – thẩm định chương trình và giáo trình để tránh khoảng trống pháp lí khi trao quyền tự chủ; bỏ các điều khoản quá chi tiết để đảm bảo tính khái quát của luật; cần thống nhất về mặt pháp lí giữa các luật bằng việc bổ sung chương riêng về bảo đảm và kiểm định chất lượng trong Luật Giáo dục để tạo nền tảng chung cho các luật chuyên ngành.
PGS.TS Hồ Xuân Năng, Chủ tịch Hội đồng Đại học Phenikaa, đánh giá dự thảo lần này đã cập nhật nhiều nội dung mang tính chuyên môn, bổ sung những điểm mới, phù hợp thực tiễn từ góc nhìn cơ sở giáo dục đại học.
PGS.TS Hồ Xuân Năng, Chủ tịch Hội đồng Đại học Phenikaa, góp ý tại phiên họp.
Liên quan đến mô hình đại học đổi mới sáng tạo, GPG.TS Hồ Xuân Năng đề xuất cần bổ sung nội dung này trong “phạm vi điều chỉnh” của Luật. Đồng thời, các cơ sở giáo dục đại học gắn với đổi mới sáng tạo cần được hiểu như doanh nghiệp đặc biệt về khoa học công nghệ. Từ đó, cơ cấu tổ chức của cơ sở giáo dục đại học nên được quy định theo hướng mở, linh hoạt điều chỉnh phù hợp với đặc thù và quá trình phát triển của nhà trường.
Ông Lê Huy Hoàng, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, đề xuất dự thảo cần có một chương riêng quy định về trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục đại học, giáo dục đại học tư thục không vì lợi nhuận; đồng thời bổ sung quy định về vị trí việc làm giáo sư, phó giáo sư để phát huy hiệu quả nguồn nhân lực này.
GS.TS Nguyễn Quý Thanh, Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội trao đổi tại phiên họp.
Đảm bảo bao quát thực tiễn đa dạng của giáo dục đại học
Thứ trưởng Bộ GDĐT Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, việc xây dựng Luật cần phân định rõ nội dung nào quy định trong luật, nội dung nào thuộc phạm vi dưới luật. Luật phải ngắn gọn, minh bạch, không chồng chéo, không rườm rà, song vẫn đảm bảo bao quát thực tiễn đa dạng của giáo dục đại học.
Về quyền tự chủ, Thứ trưởng cho rằng đây là nền tảng tạo ra động lực, nguồn lực, thậm chí là áp lực tích cực để các cơ sở giáo dục đại học có không gian phát triển bền vững.
Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn phát biểu tại phiên họp.
Theo Thứ trưởng, qua quá trình triển khai tự chủ trong những năm qua, năng lực quản trị đại học đã có sự chuyển biến đáng kể. So với cách đây 7-8 năm, vai trò của hiệu trưởng, hội đồng trường ở nhiều đơn vị đã thay đổi rõ rệt, thể hiện sự trưởng thành và tiến bộ trong quản lí đại học.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cũng lưu ý: Tự chủ chỉ phát huy hiệu quả nếu đi kèm với việc khai thông các nguồn lực. Nhà nước có thể hỗ trợ qua ngân sách, trong khi xã hội – bao gồm người học, doanh nghiệp, các tổ chức khoa học công nghệ – cũng cần được khơi dậy tiềm năng đóng góp.
“Luật phải làm sao tạo điều kiện để khai thông mọi nguồn lực, từ trong ra ngoài”, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học Nguyễn Tiến Thảo báo cáo tại phiên họp.
Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cũng lưu ý đến vai trò đặc biệt của đội ngũ giảng viên, trong đó giáo sư, phó giáo sư cần được luật hóa rõ về vị trí, quyền hạn và trách nhiệm.
Về quản lí Nhà nước, Bộ GDĐT hướng tới giảm mạnh thủ tục hành chính, có thể ứng dụng công nghệ để tăng hiệu quả giám sát. Tuy nhiên, một số khâu then chốt vẫn cần được “nắm chắc” để bảo đảm chất lượng đầu vào và quá trình đào tạo.
Theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học Nguyễn Tiến Thảo, dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) bổ sung nhiều nội dung mới, đồng thời lược bỏ các quy định không còn phù hợp như: Phân loại trường theo định hướng, điều kiện thành lập trường thành viên, quy định bắt buộc hội đồng trường với trường thuộc lực lượng vũ trang, thủ tục mở ngành, phân hiệu, kiểm định… nhằm chuẩn hóa hệ thống, giảm thủ tục và thống nhất quản lí.
Dự thảo xác lập quyền tự chủ pháp định, hoàn thiện cơ chế hội đồng trường, hậu kiểm chương trình, công nhận kiểm định độc lập. Bổ sung các nội dung về giáo dục đại học số, học tập suốt đời, cơ chế học phí, học bổng, chính sách nhân lực chất lượng cao và liêm chính học thuật. Đồng thời, tích hợp và rút gọn thủ tục hành chính, giảm ít nhất 45% quy trình, thời gian xử lí giảm 30%, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục đại học.