Bình đẳng, yêu thương từ mái ấm gia đình
(PNTĐ) - Nhiều gia đình trẻ hôm nay không còn phân chia rạch ròi “việc đàn ông - việc đàn bà”, mà coi việc nhà là của cả hai. Sự thay đổi ấy, đã tạo nên một bầu không khí ấm áp hơn, nơi mỗi thành viên cảm thấy mình được lắng nghe và tôn trọng.
Vì sao bình đẳng giới trong gia đình lại quan trọng?
Gia đình luôn được coi là “tổ ấm”, cốt lõi của sự ấm áp ấy chính là cân bằng trong hành xử, trong kỳ vọng, trong trách nhiệm giữa vợ và chồng. Khi mỗi người đều có tiếng nói, trẻ em lớn lên trong môi trường được chứng kiến sự tôn trọng giữa cha và mẹ. Chúng học được rằng mọi ý kiến đều đáng lắng nghe, rằng bất kỳ thành viên nào cũng có quyền được bày tỏ. Những đứa trẻ ấy, khi trưởng thành, sẽ có xu hướng yêu thương nhẹ nhàng, biết san sẻ và ít áp đặt người khác. Ở góc độ này, vai trò của người đàn ông đặc biệt quan trọng. Một người cha có thái độ tôn trọng vợ, biết chia sẻ công việc, không áp đặt quan điểm cá nhân lên mọi câu chuyện chính là hình mẫu đầu tiên và rõ ràng nhất để trẻ học về bình đẳng.
Một người vợ được tạo điều kiện học tập, làm việc, phát triển năng lực không chỉ mang lại thu nhập cho gia đình mà còn tạo ra sự cân bằng về tinh thần. Họ bớt căng thẳng, bớt cảm giác bị “mắc kẹt” giữa hàng loạt trách nhiệm. Gia đình vì thế trở nên hài hòa hơn.
Nhấn mạnh sự bình đẳng và tiến bộ trong gia đình hiện đại, PGS.TS Trần Thị Minh Thi, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới, Tổng Biên tập Tạp chí Nghiên cứu Gia đình và Giới, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng đây là một tiêu chí cần quan tâm trong xây dựng gia đình hạnh phúc. Bà chia sẻ gia đình Việt Nam hiện nay, một mặt bảo lưu những giá trị đạo đức truyền thống, đồng thời ngày càng tiếp thu các giá trị hiện đại tiến bộ, trong đó phải kể đến mô hình vợ - chồng cùng đóng góp kinh tế. Điều này cho thấy gia đình Việt Nam đang thích ứng với sự thay đổi của xã hội hiện đại, ủng hộ bình đẳng giới trong quan hệ vợ chồng.
Nhưng dù thay đổi đã diễn ra, nhiều gia đình Việt vẫn gặp các rào cản nhất định về bình đẳng giới. Không phải lúc nào phụ nữ cũng cảm thấy được lắng nghe; và không phải người đàn ông nào cũng dễ dàng từ bỏ thói quen cũ. Nhiều người vẫn nghĩ phụ nữ “phải khéo léo”, “phải đảm đang”, “phải chu toàn”. Những kỳ vọng này đôi khi khiến người vợ kiệt sức. Còn người chồng thì bị mặc định phải mạnh mẽ, phải là trụ cột tài chính, phải gánh trách nhiệm lớn hơn khiến họ áp lực mà không nói ra. Chính những kỳ vọng mang tính giới ấy tạo ra các ranh giới vô hình trong gia đình. Nếu không nhận ra kịp thời, cả hai đều dễ cảm thấy mình bị đối xử không công bằng.
Dù cả hai cùng đi làm, không ít gia đình vẫn để phụ nữ lo phần lớn việc nhà. Họ dọn dẹp, nấu nướng, chăm con, lo chuyện học hành… và phải làm điều đó mỗi ngày. Trong khi đó, nhiều người đàn ông yêu thương vợ nhưng đôi khi không nhận ra họ đang gánh quá nhiều. Chỉ khi được chia sẻ, họ mới hiểu rằng việc nhà không nhỏ, nó chiếm nhiều thời gian và sức lực hơn họ nghĩ. Khi thiếu sự lắng nghe, những khác biệt ấy trở thành xung đột.
Xây dựng gia đình bình đẳng từ những điều nhỏ nhất
Vài năm trở lại đây, mạng xã hội cho thấy một làn sóng lành mạnh khi có nhiều nhà sáng tạo nội dung chính là các gia đình. Họ xây dựng các nội dung về chăm sóc nhà cửa, nuôi dạy con cái, mua sắm thông minh. Thậm chí, có những kênh sáng tạo đi sâu vào các nội dung tưởng chừng là định kiến như: Ở nhà chồng nuôi, chăm vợ đẻ, sợ vợ… Tuy nhiên, các nội dung này không hề đi vào lối mòn của bất bình đẳng giới, mà tràn ngập sự hạnh phúc. Đó là hình ảnh người vợ ở nhà dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, nấu những món ăn ngon chờ chồng về; là người chồng khi vợ ở cữ, mỗi ngày đều nấu cơm cữ cho vợ rất thịnh soạn; là người chồng thẳng thắn bày tỏ sự sợ vợ lên mạng xã hội mà không ngại ai phán xét… Hướng đi xây dựng nội dung của các gia đình đang ngày càng trở nên đa dạng với vô vàn chủ đề, cũng là cách tuyên truyền về bình đẳng giới rất gần gũi.
Không có mô hình hoàn hảo cho mọi gia đình. Nhưng có những nguyên tắc chung tạo nên sự bình đẳng giản dị, dễ áp dụng và hiệu quả. PGS.TS Trần Thị Minh Thi cho rằng, bình đẳng giới là một chỉ báo quan trọng của hiện đại hóa và tiến bộ trong gia đình theo hướng hai vợ chồng cùng tham gia đóng góp kinh tế, chi tiêu, quyết định các việc trong gia đình.
Nghĩa là trong gia đình có sự phân chia công việc không theo giới tính mà dựa vào thói quen và năng lực. Nếu chồng nấu ăn ngon hơn, hãy để anh ấy nấu. Nếu vợ giỏi quản lý tài chính, hãy để vợ sắp xếp chi tiêu. Chia sẻ việc nhà không làm giảm “vai trò đàn ông” như nhiều người từng nghĩ. Trái lại, nó thể hiện sự thấu hiểu và trách nhiệm, những phẩm chất vốn rất đáng trân trọng ở một người chồng.
Một trong những thay đổi quan trọng nhất của gia đình hiện đại là thói quen thẳng thắn trao đổi. Vợ chồng ngồi lại, nói về điều họ muốn, điều họ lo, điều họ không hài lòng. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng gia đình càng bình đẳng thì mức độ lắng nghe giữa hai bên càng cao. Và nhiều phụ nữ chia sẻ rằng điều khiến họ cảm thấy được tôn trọng nhất không phải là việc chồng làm giúp việc nhà, mà là khi chồng lắng nghe họ với thái độ tử tế.
Trong nhiều gia đình, đàn ông không chỉ đóng góp thu nhập mà còn là điểm tựa tinh thần. Khi người chồng biết đứng bên cạnh vợ trong những lúc khó khăn, người vợ sẽ cảm thấy bản thân được chia sẻ, được “dựa vào”. Ngoài ra, cách ứng xử và làm gương của bố mẹ cũng sẽ ảnh hưởng tới nhận thức của con cái. Khi các con thấy bố nấu cơm, rửa bát, mẹ sửa đồ, bố mẹ cùng quyết định chuyện của gia đình, chúng sẽ lớn lên với tư duy bình đẳng tự nhiên mà không cần ai dạy.
Bình đẳng giới trong gia đình không phải là cuộc đối đầu hay sự phân định đúng sai, mà là hành trình vợ chồng cùng điều chỉnh để sống nhẹ nhàng hơn. Một người chồng biết chia sẻ không làm mất đi “bản lĩnh đàn ông”, mà thể hiện sự trưởng thành và trách nhiệm. Một người vợ biết tôn trọng chồng không phải vì bổn phận, mà vì hiểu mỗi người đều có khó khăn riêng. Gia đình, vì thế cũng sẽ trở thành nơi yêu thương không mang màu của định kiến, nơi mỗi người đều có chỗ đứng và tiếng nói của riêng mình. Bình đẳng giới trong mỗi gia đình chính là nền tảng để xây dựng một xã hội bình đẳng, hạnh phúc và phát triển.
