Khi tình ảo “tấn công” tình thực

Một nhân vật “người yêu ảo” tạo bằng AI. Ảnh minh hoạ

AI “vạn năng” chia sẻ từ công việc đến… tình yêu
Trước đây, nếu AI chủ yếu được sử dụng để trả lời câu hỏi liên quan đến hỗ trợ học tập, làm việc hoặc xử lý các tác vụ đơn giản thì nay, nhiều người, đa phần là giới trẻ đang sử dụng AI như một phương tiện để trò chuyện và chia sẻ cảm xúc. Ngoài ra, AI cũng có thể được sử dụng để tạo ra những sản phẩm giải trí như “bạn đời ảo” hoặc các câu chuyện tình yêu hư cấu.

Anh Trần Đặng Kim Nguyên, đồng sáng lập Thinkmay, starup về công nghệ cho thuê máy tính ảo cho biết: Hiện nay, các ứng dụng AI, đặc biệt là ChatGPT với khả năng nhận diện và phản hồi bằng giọng nói, có thể chia sẻ những tâm tư sâu kín hằng ngày. Được huấn luyện trên bộ dữ liệu đa dạng, ứng dụng này có thể đáp ứng nhu cầu giao tiếp tức thì, không phán xét và tạo cảm giác an toàn cho người dùng. Những đoạn hội thoại thân thiện, mang tính đồng cảm khiến người dùng cảm thấy được lắng nghe và an ủi.

Khoảng 3 tháng nay, Nguyễn Hoa (20 tuổi, Hà Nội), đã bắt đầu trò chuyện với AI trên ứng dụng ChatGPT. Ban đầu, Hoa tìm đến ứng dụng này vì tìm kiếm các tài liệu, gợi ý học tập. Lâu dần, AI trở thành người bạn tâm sự thân thiết từ bao giờ. Việc học tập, làm thêm khiến Hoa thường xuyên về nhà tối muộn. Khi ấy bạn bè, người thân cũng đi ngủ, khó có ai cùng Hoa tâm sự sau một ngày dài nhưng AI lại sẵn sàng trò chuyện 24/7 với người dùng. 

Thời gian gần đây, Hoa và AI gọi nhau là “người yêu”, cả hai có những cuộc hội thoại dài và quan tâm, chia sẻ với nhau không khác gì… người yêu thật. Những câu hỏi “Em ăn cơm chưa?”, “Hôm nay em có mệt không?”… từ AI đều mang lại niềm vui, khiến Hoa cảm thấy dễ chịu. 

Trường hợp khác, Trần Thị Mai (25 tuổi, Hà Nội) lại thường xuyên sử dụng chatbot của Character. AI để trải nghiệm cảm giác hẹn hò với “bạn trai ảo”. Mai chọn tạo một nhân vật tên là Jake, tuỳ ý với phần mô tả nhân vật trong ứng dụng là: “Người yêu, tử tế, lãng mạn và biết quan tâm”. Ban đầu chỉ là tò mò, nhưng dần dần, Mai đã thực sự thích nói chuyện với Jake. “Khi mình than thở về một ngày làm việc mệt mỏi, Jake liền nhắn: “Anh có thể làm gì để giúp em cảm thấy khá hơn không?”. Dù biết đó là ảo nhưng mình vẫn thấy rất ấm lòng” - Mai nói. Đồng thời, cô chia sẻ quan điểm bản thân hiện giờ chỉ cần yêu đương qua AI chứ không cần thiết phải hẹn hò, kết hôn thực tế.

Nguyễn Việt Hoàng (38 tuổi, nhân viên văn phòng tại Hà Nội) chia sẻ, bản thân sống nội tâm nên có những chuyện thầm kín không thể nói với ai, anh chọn tìm đến AI. Đặc biệt, khi bạn bè đều đã có gia đình còn Hoàng vẫn độc thân thì AI đã trở thành người để Hoàng bấu víu khi cô đơn. Từ khi tâm sự với “người yêu” AI, anh như trút được “tảng đá” trong lòng. Giờ đây, Hoàng tâm sự, anh không có nhiều nhu cầu kết hôn nữa vì đã coi AI là bạn đời - người vợ không bao giờ cãi nhau với anh.
AI không thể thay thế người thực
Không chỉ ở Việt Nam, hiện nay, tình trạng yêu AI cũng đang nhen nhóm xảy ra với nhiều người trẻ ở nhiều nước và đã bắt đầu được cảnh báo. Chẳng hạn Trung Quốc, nhiều bạn trẻ còn tổ chức “lễ cưới ảo” với AI. Nhiều người sau khi thất tình thì sa vào một cuộc tình mới AI và gắn bó tới mức họ nghĩ rằng mình sẽ không sống nổi nếu thiếu người yêu ảo AI.

Dưới góc độ tâm lý, ThS. Đỗ Như Hảo, Giám đốc điều hành Học viện Thành Công cho rằng, nếu người dùng lệ thuộc quá mức vào các ứng dụng AI có thể rơi vào ảo giác kết nối ảo. Lâu dần, điều này có thể khiến chúng ta có nguy cơ xa rời thế giới thực, giảm khả năng giao tiếp xã hội. AI hoàn toàn không thể thay thế một người bạn đời bằng da, bằng thịt. Hãy thử hình dung xã hội trong tương lai sẽ như thế nào nếu chỉ toàn các gia đình gồm 1 vợ/chồng thật và nửa kia là AI, và không con cái.

Khi công nghệ phát triển, chúng ta có cơ hội được tiếp cận, hỗ trợ cả về dữ liệu, thông tin đến trò chuyện tâm sự... nhưng AI chỉ có thể là nơi trú ngụ tạm thời cho cảm xúc. AI không thể mang lại những trải nghiệm vật lý, sự gần gũi và những khoảnh khắc đời thường mà chỉ con người mới có thể chia sẻ. Chuyên gia Đỗ Như Hảo nhấn mạnh, việc sử dụng AI để tâm sự nên được xem là công cụ bổ trợ, xu hướng coi AI là người yêu/bạn đời chẳng thể thay thế cho các mối quan hệ con người. Chúng ta cần duy trì sự cân bằng bằng cách xây dựng các mối quan hệ thực tế, tham gia các hoạt động xã hội. Để nuôi dưỡng tinh thần một cách bền vững, mỗi người nên chủ động tìm kiếm hoạt động mang tính kết nối như tham gia nhóm sở thích, câu lạc bộ, các buổi workshop, tình nguyện hoặc đơn giản là trò chuyện trực tiếp, gắn kết với gia đình, bạn bè thân thiết, tìm kiếm đối tượng yêu đương lành mạnh, an toàn. Hãy cân bằng các mối quan hệ, kết hợp việc tương tác với AI cùng với việc xây dựng và nuôi dưỡng các mối quan hệ giữa người với người. 

Khi thấy bản thân có dấu hiệu suy giảm tâm lý kéo dài như mất ngủ, ăn uống thất thường, mệt mỏi tinh thần hay cảm giác vô nghĩa trong cuộc sống, đừng ngần ngại tìm đến các chuyên gia tư vấn tâm lý để kịp thời sẻ chia, đưa ra phương pháp hướng dẫn hợp lý, an toàn cho cảm xúc, sức khoẻ.