Mẹ mất, cha không nhận nuôi con thì xử lý thế nào

(Ảnh: Minh họa)

Sau ly hôn, em gái tôi đơn thân nuôi con và không có ý định kết hôn tiếp. Hơn 1 năm trước, vợ chồng chị họ tôi đặt vấn đề nhờ em gái tôi mang thai hộ vì mục đích nhân đạo do họ kết hôn hơn 5 năm nay mà không có con. Khi em gái tôi sắp đến ngày sinh thì người chị họ bất ngờ phát hiện bị mắc bệnh ung thư. Do đó, chị họ nhờ em gái tôi sinh con và chăm sóc đứa trẻ thời gian đầu để chị tập trung điều trị bệnh. Nhưng, do bệnh tình hiểm nghèo, sau ba tháng chữa trị, chị họ tôi qua đời.

Sau khi thu xếp công việc của chị họ xong, em gái tôi nói chuyện trao lại con cho người cha đẻ. Thế nhưng, bấy giờ, người anh rể họ lại viện cớ một mình đàn ông không thể chăm sóc con nhỏ và có ý thoái thác không nhận lại đứa trẻ. Sau đó, anh ta viện cớ đi làm ăn xa nên tiếp tục nhờ em gái tôi chăm sóc hộ con, xem như anh bỏ tiền thuê em gái tôi “nuôi hộ”. Một lần nữa, xuất phát từ lòng yêu thương đứa bé, em gái tôi đồng ý. Tuy nhiên, cha đứa bé chỉ gửi tiền nuôi con được một tháng rồi trốn tránh trách nhiệm luôn. Hiện nay, anh ta lấy vợ mới, và không nhận lại đứa con nhờ mang thai hộ ấy nữa. Con do em gái tôi sinh ra nên em vẫn là mẹ của nó và phải có trách nhiệm nuôi dưỡng.
Hoàn cảnh em gái tôi làm mẹ đơn thân, rất khó khăn khi một mình nuôi hai đứa con. Gia đình tôi muốn hỏi, trong trường hợp này, việc cha ruột đứa bé không nhận lại con có vi phạm pháp luật không? Em gái tôi có thể kiện để bắt người cha đó phải nhận con không?

Trandinhhieu@yahoo.com

Để giúp những cặp vợ chồng vì điều kiện sức khỏe, bệnh tật, vô sinh không thể mang thai sinh con nhưng vẫn có niềm hạnh phúc làm cha mẹ, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã bổ sung quy định cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Theo đó, Luật cũng quy định rõ những thủ tục, điều kiện bắt buộc đối với người mang thai hộ và người nhờ mang thai hộ. Ngoài ra, Luật còn quy định quyền-nghĩa vụ của những người cha, người mẹ nhờ mang thai hộ.

Cụ thể, Điều 94, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định, về việc xác định cha, mẹ trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Theo đó, con được sinh ra thông qua việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo được xác định là con chung của vợ chồng nhờ mang thai hộ kể từ thời điểm con được sinh ra. Trách nhiệm nhận con và nuôi dưỡng con của bên nhờ mang thai hộ được quy định tại khoản 3, Điều 98. Cụ thể, bên nhờ mang thai hộ không được từ chối nhận con. Trong trường hợp bên nhờ mang thai hộ chậm nhận con, hoặc vi phạm nghĩa vụ về nuôi dưỡng, chăm sóc con thì phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con theo quy định của Luật này và bị xử lý theo quy định của pháp luật có liên quan. Nếu gây thiệt hại cho bên mang thai hộ thì phải bồi thường. Trong trường hợp bên nhờ mang thai hộ chết thì con được hưởng thừa kế theo quy định của pháp luật đối với di sản của người mang thai hộ.

Viện dẫn vào trường hợp của em gái bạn thì cha ruột của đứa trẻ (chồng chị họ bạn) không được từ chối nhận lại con nhờ người khác mang thai hộ sinh ra sau khi vợ mất. Em gái bạn có thể kiện ra tòa để buộc cha đứa trẻ phải nhận lại con nuôi dưỡng. Về hành vi, người cha bỏ rơi hoặc không nuôi dưỡng con sau khi sinh có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng và bị buộc phải thực hiện nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em theo quy định của pháp luật (Điều 22 Nghị định 144/2013/NĐ-CP về quy định xử phạt vi phạm hành chính về bảo trợ, cứu trợ xã hội và bảo vệ, chăm sóc trẻ em)

Liên quan đến việc giải quyết tranh chấp liên quan đến mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, theo Điều 99, Luật Hôn nhân và Gia đình thì tòa án là nơi có thẩm quyền giải quyết tranh chấp mang thai hộ. Trong trường hợp chưa giao đứa trẻ mà cả hai vợ chồng bên nhờ mang thai hộ chết hoặc mất năng lực hành vi dân sự thì bên mang thai hộ có quyền nhận nuôi đứa trẻ. Nếu bên mang thai hộ không nhận nuôi đứa trẻ thì việc giám hộ và cấp dưỡng đối với đứa trẻ được thực hiện theo quy định của Luật này và Bộ luật Dân sự.

Báo Phụ nữ Thủ đô