Tranh chấp quyền nuôi con sau ly hôn

Ảnh minh hoạ

Tháng 9/2025, TAND Khu vực 2, tỉnh Sơn La đã đưa vụ án tranh chấp về nuôi con ra xét xử. Theo bản án, anh T và chị C kết hôn năm 2012, có 2 con chung sinh năm 2014 và năm 2016. Khi hôn nhân rạn nứt, anh chị quyết định ly hôn, 2 con chung ở cùng bố. Chị C sau đó đã khởi kiện yêu cầu Tòa án không công nhận quyền nuôi con chung đối với anh T và đề nghị được nhận nuôi cả 2 con. 

Trong khi đó, tại các đơn đề nghị lựa chọn người nuôi dưỡng ngày 17/7/2025, các con chung của anh chị đều bày tỏ nguyện vọng ở với bố nếu bố mẹ ly hôn.

Trong các vụ án ly hôn, khi xem xét quyền nuôi con, theo khoản 2 Điều 81 của Luật Hôn nhân và Gia đình cần dựa trên các tiêu chí về điều kiện, khả năng của cha, mẹ trong việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con, bao gồm: Khả năng bảo vệ con khỏi bị xâm hại, bóc lột; quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi, được duy trì mối quan hệ với người cha, mẹ không trực tiếp nuôi; sự gắn bó, thân thiết của con với cha, mẹ; sự quan tâm của cha, mẹ đối với con; bảo đảm sự ổn định, hạn chế sự xáo trộn môi trường sống, giáo dục của con; nguyện vọng của con được ở cùng với anh, chị, em (nếu có) để bảo đảm ổn định tâm lý và tình cảm của con; nguyện vọng của con được sống chung với cha hoặc mẹ. 

Sau khi vợ chồng ly thân, chị C đã về nhà bố mẹ đẻ tại địa bàn khác. Cả hai cháu nhỏ hiện đang sinh sống cùng bố và đều có nguyện vọng được ở cùng bố nếu bố mẹ ly hôn. Xét thấy để đảm bảo sự ổn định, hạn chế sự xáo trộn môi trường sống của các cháu, quyền được lựa chọn sống chung với người trực tiếp nuôi dưỡng, nguyện vọng được ở với anh chị em để đảm bảo sự ổn định về mặt tâm lý và tình cảm của các cháu, Hội đồng xét xử quyết định vẫn giao các con chung cho anh T trực tiếp nuôi dưỡng và chăm sóc cho đến khi các cháu đủ tuổi trưởng thành 18 tuổi hoặc có sự thay đổi khác. 

Tương tự, tháng 11/2025, TAND thành phố Cần Thơ đã xét xử phúc thẩm vụ án tranh chấp yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con giữa anh Vũ Tuấn N và chị Phan Thị Bích Ng. Theo bản án ly hôn năm 2024, chị Ng được quyền trực tiếp nuôi dưỡng con chung sinh năm 2021 và anh N có nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con 2.500.000 đồng/tháng đến khi con đủ 18 tuổi. Sau đó, anh N đã có đơn khởi kiện, cho biết chị Ng không có công việc ổn định, sức khỏe không đảm bảo và có nhiều mối quan hệ ngoài xã hội phức tạp ảnh hưởng đến việc nuôi dạy con nên yêu cầu Tòa án giải quyết thay đổi người trực tiếp nuôi con từ chị Ng sang cho anh. Bản án sơ thẩm tháng 7/2025 của Tòa án nhân dân Khu vực 2 - Cần Thơ đã quyết định như sau giao con chung cho anh N trực tiếp nuôi dưỡng. Chị Ng sau đó đã kháng cáo Bản án sơ thẩm. 

Tại phiên tòa phúc thẩm, anh N vẫn cho rằng chị Ng không đủ điều kiện nuôi con. Ngược lại, chị Ng cho rằng anh N mới là người không đủ điều kiện do thu nhập thấp, còn phải trả nợ ngân hàng, từ khi ly hôn đến nay anh cũng không quan tâm đến con. Trong quá trình giải quyết vụ án cả 2 anh chị đều nộp các hợp đồng lao động, giấy tờ để chứng minh mình có thu nhập ổn định và đều có nguyện vọng được trực tiếp nuôi con. 

Hội đồng xét xử nhận định về nguyên tắc, con dưới 36 tháng tuổi giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con. Từ khi vợ chồng ly hôn, con chung của anh chị đang sống cùng mẹ. Hiện nay cháu phát triển tốt về thể chất, tinh thần; anh N cho rằng chị Ng bị bệnh, sức khỏe không ổn định nhưng theo tài liệu chứng cứ thì chị đã đều trị bệnh xong và quay lại với công việc. Hơn nữa cháu bé còn rất nhỏ và là con gái nên cần có sự gần gũi, chăm sóc của người mẹ; cháu đã sống ổn định với mẹ kể từ khi cha, mẹ ly hôn. Nếu thay đổi môi trường sống sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường về thể chất và tinh thần của cháu bé. Vì vậy, Hội đồng xét xử chấp nhận kháng cáo của chị Ng, tiếp tục giao con chung cho chị trực tiếp nuôi dưỡng.

Cũng vì tranh chấp quyền nuôi con với anh Mai Thanh L, chị Trần Thị M đã đưa đơn ra Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An. Trong thời kỳ hôn nhân, chị và anh L có một con chung sinh năm 2020. Sau khi ly hôn, anh L được quyền nuôi con. Song, hiện nay, anh đã đi xuất khẩu lao động ở nước ngoài và giao con cho mẹ đẻ chăm sóc. Chị M muốn được nhận nuôi con nhưng gia đình anh L không sẵn sàng.

Theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình, cha mẹ có nghĩa vụ nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục con chung, việc không trực tiếp nuôi con chỉ khi cha, mẹ không thể hoặc không được Tòa án trao quyền. Mặc dù anh L thương yêu con nhưng anh  đang ở nước ngoài, mẹ anh vẫn muốn tiếp tục nuôi cháu nhưng Hội đồng xét xử thấy rằng chị M được trực tiếp nuôi con chung và đủ điều kiện theo quy định pháp luật. Vì vậy, để đảm bảo quyền được trực tiếp nuôi con của cha, mẹ; quyền lợi về mọi mặt của con chung, Tòa đã chấp nhận yêu cầu của chị M, giao con chung cho chị trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng.

Theo ThS tâm lý Lê Minh Huân, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Tâm lý - Giáo dục An Nhiên, xét về mặt tâm lý, cha mẹ khi không thể đi cùng nhau nữa trong mối quan hệ hôn nhân, cần quan tâm đến cảm xúc và nhu cầu của con trẻ. Một nước đi sai chỉ vì mong muốn của riêng mình, cha/mẹ có thể đẩy trẻ đến ngõ cụt của cảm xúc, có thể từ chỗ chỉ cảm thấy buồn, giận... chuyển sang ghét bỏ và bài xích. Do đó, cha mẹ khi chọn ly hôn cần cân nhắc rõ ràng các vấn đề liên quan đến nuôi dạy con cái sau này, tránh để lại khoảng trống tâm lý lớn và tổn thương khắc sâu trong nhận thức con trẻ. 

Việc đảm bảo lo lắng được cho con về học hành, ăn uống, sinh hoạt và thời gian chăm sóc... bên cạnh nguyện vọng riêng của các con là điều kiện cần thiết để cha mẹ cân đong đo đếm trước khi quyết định. Nếu thực sự không thể đưa ra được quyết định ai sẽ nuôi con, có thể tìm đến sự hỗ trợ đắc lực từ các nhà chuyên môn như: Luật sư, nhà tâm lý - giáo dục để hạn chế thấp nhất sai lầm của cha mẹ và đảm bảo con cái chịu ít thiệt thòi nhất có thể.