Vắc-xin số trên không gian mạng
(PNTĐ) - Khi tham gia mạng xã hội, mọi người, trong đó có trẻ em có thể phải đối diện với hàng loạt nguy cơ đến từ các thông tin xấu độc, xâm phạm đời tư, thậm chí còn là nạn nhân của bạo lực trực tuyến dẫn đến mất phương hướng, trầm cảm… Thực tế đó đòi hỏi phải có các giải pháp hạn chế, ngăn chặn tình trạng này.
Hoảng loạn, lo sợ… vì bạo lực trên mạng
Lê Huỳnh Bảo Ngọc, 15 tuổi, MC và diễn viên nhí tiềm năng đã và đang phải sống trong trạng thái hoang mang, lo sợ bởi bất ngờ trở thành nạn nhân của bạo lực trên không gian mạng một cách có chủ ý. Theo lời kể của cô bé, sự việc bắt nguồn từ đoạn video kể về thời gian làm việc chung với một bạn diễn viên nhí của một nữ YouTuber nổi tiếng xuất hiện trên mạng xã hội vào khoảng tháng 11/2023. Trong video, nữ Youtuber này chỉ trích diễn viên nhí đã có những hành động và thái độ ứng xử không tốt. Dù không tiết lộ tên của đối phương nhưng lời ám chỉ, úp mở của nữ Youtuber khiến nhiều người cho rằng diễn viên nhí đó là Bảo Ngọc.
Ngay sau đó, “cơn bão comment” liên tục “dội xuống” cô bé. Bảo Ngọc trở thành tâm điểm của rất nhiều lời thoá mạ, công kích từ các chủ tài khoản trên mạng xã hội. Cuộc sống của cô bé cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. “Bạn bè đang chơi cũng bỗng nhiên xa lánh con. Mọi người cho rằng con “chảnh”, làm màu, chơi xấu bạn bè, đối tác như những gì trong clip của người kia truyền tải. Con đến trường, đi chơi phố cũng bị xì xèo, chỉ trỏ. Con gần như bị cô lập, có thể khóc bất cứ lúc nào. Con trốn trong bóng tối, không thích ra ngoài ánh sáng và gặp bất cứ ai” - Bảo Ngọc nức nở.
Bà Trần Kiều Oanh, mẹ Bảo Ngọc kể, đó là quãng thời gian khủng hoảng của cả hai mẹ con. Bà rất sợ mỗi khi Bảo Ngọc có hành vi mất kiểm soát như la hét, tự làm tổn thương bản thân, hai lần nghĩ đến việc tự tử… “Trước đây, tôi không cho cháu dùng điện thoại. Mọi hoạt động văn hoá, biểu diễn của cháu đều do tôi giám sát và quyết định. Tôi không thể tin được là mẹ con tôi lại phải chịu đựng “dông bão” đổ sập xuống đầu” - bà Oanh nghẹn ngào.
Chị Dương Quỳnh Tâm, Văn phòng Luật sư Interla - Đoàn Luật sư TP Hà Nội chia sẻ, bản thân chị cũng từng là nạn nhân của tình trạng bạo lực trên không gian số. Các đối tượng dùng hình ảnh của chị để trục lợi như câu view, câu like trên facebook, tiktok; lợi dụng hình ảnh, uy tín của chị để bán hàng; đăng hình ảnh trên các group hẹn hò nhằm mục đích lừa đảo…
“Một group hẹn hò trực tuyến đăng nội dung sai sự thật rằng “Tôi là mẹ đơn thân cần tìm tình yêu” nhưng thực tế tôi đã có gia đình và đang sống rất hạnh phúc với chồng con. Không chỉ vậy, với công nghệ AI, họ còn cắt ghép mặt tôi với hình ảnh mang tính khiếm nhã làm ảnh hưởng rất nhiều đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của tôi” - chị Tâm nói.
Tăng “đề kháng” cho phụ nữ, trẻ em trên môi trường mạng
Ông Hà Anh Tuấn, Giám đốc điều hành Vinalink cho biết, bất cứ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của bạo lực trên không gian mạng, trong đó, trẻ em là nhóm đối tượng chịu tác động nặng nề và lâu dài nhất.
“Khi bị bạo lực mạng, các nạn nhân cần phải bình tĩnh xem xét, đồng thời sớm có tiếng nói chính thức, đưa ra thông tin sự thật kèm theo các dẫn chứng cụ thể. Trường hợp nạn nhân là trẻ em, người lớn cần khẩn trương khoá các tài khoản mạng xã hội đang bị tấn công, tách trẻ ra khỏi môi trường độc hại, tạo không gian sống tích cực cho trẻ. Trường hợp phát hiện các dấu hiệu vi phạm pháp luật, nạn nhân cần lập các vi bằng, đồng thời thông báo cho các cơ quan chức năng hoặc đại diện quản lý của các mạng xã hội để có biện pháp xử lý sớm” - ông Hà Anh Tuấn chia sẻ.
Ông Vương Duy Biên, nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cho biết, việc ngăn chặn bạo lực trên không gian mạng cần có sự phối hợp giữa các bộ như: Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch. “Về mặt pháp luật cần có tính răn đe nghiêm minh, có sự phối hợp giữa các ban ngành, đoàn thể để ngăn chặn, hạn chế tình trạng bạo lực trên không gian mạng” - ông Biên nói.
Về góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Anh Tuấn, Văn phòng Luật sư Interla cho biết, pháp luật đã có những chế tài nghiêm khắc nhằm giải quyết tình trạng nói trên như Điều 54, Luật Trẻ em năm 2016 quy định về trách nhiệm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng; Luật An ninh mạng 2018, Nghị định 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử. Ngoài ra, các hành vi bạo lực trên không gian mạng cũng có thể cấu thành tội phạm theo Điều 215 Bộ luật Hình sự về tội Vu khống, tội lợi dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích của các cá nhân, tổ chức.
Đáng chú ý, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 830/QĐ-TTg ngày 1/6/2021 phê duyệt Chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021-2025”. Theo đó, Bộ Thông tin và Truyền thông là cơ quan chủ trì thực hiện Chương trình, có trách nhiệm rà soát, sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hành lang pháp lý, chính sách về bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng; xây dựng và triển khai các hệ thống kỹ thuật hỗ trợ việc kết nối, chia sẻ dữ liệu, thu thập, phân tích thông tin nhằm ngăn chặn nội dung xâm hại trẻ em... Đây sẽ là công cụ hữu hiệu để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng.
Bên cạnh đó, để bảo vệ trẻ em trước những nguy cơ khi tiếp xúc với mạng xã hội, việc trang bị kiến thức, kỹ năng phù hợp với từng độ tuổi để các em biết tự bảo vệ mình và biết cách tương tác an toàn là rất cần thiết, đó chính là “vắc-xin số” dành cho những “công dân số nhí”.
