Để lao động nữ được “trọn vẹn” với thiên chức làm mẹ
(PNTĐ) -Hiện nay, Bộ luật Lao động 2019 quy định riêng tại Chương X để dành những quy định riêng đối với lao động nữ nhằm đảm bảo bình đẳng giới, đồng thời thúc đấy người lao động là nữ giới tham gia vào thị trường lao động ngày càng nhiều. Tuy nhiên, vì đặc điểm ở nữ giới về điều kiện thể chất không bằng nam giới, ngoài ra ở nữ giới còn có thiên chức mang thai và làm mẹ nên pháp luật có những quy định riêng đối với người lao động nữ phù hợp với điều kiện đặc biệt.
Tăng cường hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ tại nơi làm việc
“Đây là bé thứ nhất của tôi. Bé đã được 7 tháng tuổi. Tôi thường vắt sữa 3 lần/ngày cho bé. Trong phòng hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ của Liên Hợp Quốc có đầy đủ các trang thiết bị cần thiết cho việc vắt sữa, bảo quản sữa, cũng như giúp nhân viên có thể vừa làm việc vừa vắt sữa mẹ. Mặc dù vậy, tôi vẫn luôn ưu tiên cho bé bú trực tiếp, và rất muốn duy trì việc cho bé bú sữa mẹ lâu nhất có thể”, chị Dung cho biết.
Đối với rất nhiều bà mẹ, quay trở lại làm việc sau thời gian nghỉ thai sản, là một trong những cản trở lớn nhất đối với việc nuôi con bằng sữa mẹ. Việt Nam đã có các chính sách và quy định nhằm bảo vệ, thúc đẩy, hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ như Luật Lao động với chế độ nghỉ thai sản 6 tháng, luật cấm quảng cáo các sản phẩm thay thế sữa mẹ dùng cho trẻ dưới 2 tuổi dưới mọi hình thức, được ban hành năm 2012. Nhưng quan trọng hơn là việc đảm bảo những chính sách và quy định này phải được thực hiện một cách nghiêm túc, triệt để.
“Tăng cường hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ tại nơi làm việc” còn là chủ đề của Tuần lễ thế giới nuôi con bằng sữa mẹ năm 2023 từ ngày 1/8 - 7/8, cho thấy tầm quan trọng của việc nuôi con bằng sữa mẹ, và thúc đẩy hơn nữa bình đẳng giới cho phụ nữ nói chung và nữ lao động nói riêng, giúp họ được “trọn vẹn” hơn nữa với thiên chức làm mẹ thiêng liêng, cao cả của mình. Theo đó, Bộ Y tế đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Liên đoàn Lao động tỉnh, thành phố hướng dẫn các khu công nghiệp và doanh nghiệp có hơn 1.000 lao động nữ trên địa bàn triển khai phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc theo quy định tại Nghị định số 145/2020/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ Luật Lao động về điều kiện lao động và quan hệ lao động; Quyết định số 5175/QĐ-BYT ngày 9/11/2021 của Bộ Y tế phê duyệt tài liệu “Hướng dẫn triển khai phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc”.
Đồng thời, căn cứ điều kiện thực tế của địa phương, chỉ đạo các đơn vị y tế trên địa bàn triển khai các hoạt động nuôi con bằng sữa mẹ như triển khai phòng vắt, trữ sữa mẹ cho nhân viên y tế; Duy trì hoạt động tư vấn cho phụ nữ mang thai và bà mẹ sau sinh về lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ; hướng dẫn các bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ cho con bú đúng, bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, bú kéo dài đến 24 tháng và cách duy trì nguồn sữa mẹ. Thực hiện chăm sóc thiết yếu bà mẹ, trẻ sơ sinh trong và ngay sau đẻ nhằm góp phần nâng cao tỷ lệ trẻ được bú mẹ sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh…
Một thực tế qua khảo sát của Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng cho thấy, trên 90% người lao động tham gia hài lòng và gắn bó hơn khi làm việc tại doanh nghiệp có chính sách hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ tốt và ủng hộ quy định “Mỗi doanh nghiệp nên có tối thiểu một phòng vắt, trữ sữa”; 95% đại diện doanh nghiệp tham gia khảo sát đồng ý rằng doanh nghiệp hoàn toàn có thể chi trả. Vì thế, phát huy và đẩy mạnh hơn nữa các nhóm giải pháp hỗ trợ công nhân nâng cao chất lượng đời sống gia đình như tăng cường lãnh đạo, tổ chức và quản lý công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức cho công nhân lao động về chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình trong các khu công nghiệp. Bên cạnh đó là phối hợp với người sử dụng lao động thực hiện chế độ, chính sách đối với lao động nữ sẽ giúp lao động nữ có thể tập trung và tăng cường hiệu quả công việc.
Các quyền lợi chị em cần biết khi nuôi con dưới 12 tháng tuổi
Nhằm tạo điều kiện hỗ trợ lao động nữ có thêm thời gian chăm sóc con nhỏ sau khi hưởng chế độ thai sản, Bộ luật Lao động 2019 có quy định về chế độ con nhỏ áp dụng đối với người lao động đang nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi. Tùy theo từng trường hợp cụ thể của người lao động mà họ sẽ nhận được một số quyền lợi nhất định.
(1) Từ chối làm việc ban đêm, làm thêm giờ, đi công tác xa
Tại Điểm b, Khoản 1, Điều 137, Bộ luật Lao động 2019 quy định người sử dụng lao động không được sử dụng người lao động làm việc ban đêm, làm thêm giờ và đi công tác xa trong trường hợp đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp được người lao động đồng ý.
Như vậy, lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi được quyền từ chối làm việc ban đêm, làm thêm giờ và đi công tác xa khi có yêu cầu của người sử dụng lao động.
(2) Được chuyển việc hoặc giảm bớt giờ làm
Căn cứ theo Khoản 2, Điều 137, Bộ luật Lao động 2019 thì lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi được chuyển sang làm công việc nhẹ hơn, an toàn hơn hoặc giảm bớt 01 giờ làm việc hằng ngày mà không bị cắt giảm tiền lương và quyền, lợi ích cho đến hết thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi khi:
Làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm
Làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm
Làm nghề, công việc có ảnh hưởng xấu tới chức năng sinh sản và nuôi con khi mang thai.
(3). Không bị chấm dứt hợp đồng vì lý do nuôi con dưới 12 tháng tuổi
Căn cứ theo quy định tại Khoản 3, Điều 17, Bộ luật Lao động 2019 thì người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động vì lý do nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ các trường hợp:
Người sử dụng lao động là cá nhân chết;
Người sử dụng lao động bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết;
Người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động hoặc bị cơ quan chuyên môn về đăng ký kinh doanh thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ra thông báo không có người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật.
(4) Được ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới
Trong trường hợp hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian người lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi, sẽ được ưu tiên giao kết hợp đồng mới theo quy định tại Khoản 3, Điều 137, Bộ luật Lao động 2019.
(5) Không được xử lý kỷ luật lao động
Để tạo điều kiện cho lao động nữ nuôi con được thuận lợi, tại Khoản 4, Điều 122, Bộ luật Lao động 2019 quy định không được xử lý kỷ luật lao động với lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi. Các hình thức kỷ luật lao động sẽ được thực hiện sau khi người lao động hết thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
Quy định trên giúp người lao động nữ trong thời gian nuôi con được hưởng những quyền lợi cơ bản về lương thưởng và giảm áp lực kỷ luật nếu có. Đối với phụ nữ mang thai cũng được hưởng quyền lợi này.
(6) Được nghỉ mỗi ngày 60 phút hưởng đủ tiền lương
Căn cứ vào Khoản 4, Điều 137, Bộ luật Lao động 2019 thì lao động nữ trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi được nghỉ mỗi ngày 60 phút trong thời gian làm việc và hưởng đủ tiền lương theo hợp đồng lao động.
Mặt khác, tại Khoản 4, Điều 80, Nghị định 145/2020/NĐ-CP hướng dẫn một số điều của Bộ luật Lao động cũng quy định chi tiết thời gian nghỉ như sau:
Lao động nữ trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi có quyền được nghỉ mỗi ngày 60 phút trong thời gian làm việc để cho con bú, vắt, trữ sữa, nghỉ ngơi. Thời gian nghỉ vẫn được hưởng đủ tiền lương theo hợp đồng lao động.
Trường có nhu cầu nghỉ linh hoạt hơn so với quy định thì người lao động thỏa thuận với người sử dụng lao động để được bố trí nghỉ phù hợp với điều kiện thực tế tại nơi làm việc và nhu cầu của lao động nữ.
Trong trường hợp lao động nữ không có nhu cầu nghỉ và được người sử dụng lao động đồng ý để người lao động làm việc thì ngoài tiền lương được hưởng theo quy định, người lao động được trả thêm tiền lương theo công việc mà người lao động đã làm trong thời gian được nghỉ.
Ngoài ra, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 cũng bảo vệ quyền lợi cho nữ lao động đang nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi như: Có thời gian nghỉ tối đa 20 ngày làm việc/con/năm trong trường hợp lao động nữ đóng BHXH bắt buộc có con bị ốm đau và có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền; Lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi tham gia BHXH bắt buộc và đủ điều kiện hưởng chế độ con ốm đau được hưởng mức trợ cấp trong thời gian nghỉ việc chăm con theo quy định…
