Làng nghề trăn trở tìm lối ra

Nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh, làng nghề mây tre đan Phú Vinh, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ chia sẻ: “Từ năm 2020 đến nay, việc sản xuất kinh doanh gần như đóng băng. Tôi có hàng chục đơn hàng, mỗi đơn 200-300 triệu đồng tiền đầu tư không xuất được, để tồn kho chất đống đối diện với mốc, hỏng. Đầu năm 2021, có được 30% khách hàng trở lại thì tiếp tục làn sóng Covid-19 thứ 4, các đơn hàng đã ký bị hủy, giảm, dừng vô thời hạn. Khó khăn là vậy, chúng tôi còn không tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi của nhà nước, hay tiền hỗ trợ từ các gói nghìn tỷ. Trong khi đó, vẫn phải cố gắng duy trì sản xuất bởi đã sinh ra, sống cả đời làm nghề phải bám nghề không còn lựa chọn nào khác”.

Hầu hết các sản phẩm làng nghề như ông Tĩnh đều gần như phải bán hàng không có lãi để duy trì sản xuất, vẫn phải tính nhập nguyên liệu dù giá nguyên liệu đã tăng tới 30%. Tuy nhiên, hiện những nghệ nhân như ông Tĩnh vẫn không tiếp cận được gói vay hỗ trợ nào của Nhà nước.

Giới thiệu và bán sản phẩm tại Công ty TNHH gốm sứ Quang Vinh

Là người hơn 60 năm tâm huyết với nghề gốm Bát Tràng, bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ làng nghề Hà Nội cho biết: “Các doanh nghiệp làng nghề Hà Nội đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức để duy trì sản xuất. Bởi nhiều đơn hàng bị hủy, bị giãn không biết bao giờ mới xuất được đang phải chất đống trong kho. Trong khi mặt bằng sản xuất eo hẹp, lại thêm hàng tồn càng trở nên bí bách. Việc đầu tư đưa khoa học công nghệ vào sản xuất cũng hạn chế, dẫn tới sản phẩm khó được trau chuốt, công lao động thủ công tăng. Vì vậy, chúng tôi đang rất cần được nhà nước tạo điều kiện cho các hộ sản xuất, doanh nghiệp làng nghề để được hỗ trợ, ưu đãi lãi suất, đầu tư công nghệ mới”.

Theo bà Hà Thị Vinh, trong khi xuất khẩu gặp nhiều khó khăn, thách thức thì các doanh nghiệp làng nghề lại tìm hướng xoay vào phục vụ người tiêu dùng nội địa và đẩy mạnh kênh bán hàng online, đầu tư đổi mới mẫu mã sản phẩm để thích ứng trong dòng chảy của thời đại.

Tại 1.350 làng nghề và làng có nghề trong toàn thành phố chiếm phần đa là các hộ sản xuất kinh doanh với trên 175.000 hộ, trong khi chỉ có 2.063 công ty cổ phần, 4.562 công ty TNHH, 1.466 doanh nhân, 164 hợp tác xã. Với quy mô chủ yếu là sản xuất nhỏ lẻ nên việc đầu tư vào chuyển đổi số, đưa sản phẩm lên sàn thương mại, bán hàng online để tìm kiếm đầu ra là rất khó khăn. Tuy nhiên, có những doanh nghiệp lớn, nghệ nhân mạnh dạn đã nỗ lực lên sàn, tìm đầu ra mới.

Ông Phạm Khắc Hà, Chủ tịch Hội làng nghề dệt lụa Vạn Phúc cho rằng, trong điều kiện dịch Covid-19 kéo dài, nhiều doanh nghiệp và cơ sở sản xuất đã năng động đưa sản phẩm của mình lên trang thương mại điện tử và bước đầu có kết quả đáng khích lệ. Để làng nghề phát triển bền vững, theo ông Hà cần giải quyết tốt vấn đề phân phối và lợi ích của 4 thành phần. Đó là: Chính quyền các cấp, nhà kinh doanh, cộng đồng dân cư các làng nghề và người tiêu thụ. Trong đó, chính quyền các cấp cần có chính sách ưu đãi, tạo điều kiện cho các làng nghề thủ công phát triển như hỗ trợ vốn vay ưu đãi, hỗ trợ nguồn cung cấp nguyên liệu; xây dựng mối liên kết các đơn vị du lịch với làng nghề; xây dựng cơ sở hạ tầng đáp ứng nhu cầu khách thăm quan, du lịch.

Cùng với đó, các doanh nghiệp làng nghề hy vọng được Nhà nước hỗ trợ trong các gói ưu đãi của Chính phủ, cũng như thành phố có cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp, làng nghề trong lúc khó khăn.

HOÀNG NGUYÊN