Nâng cao vị thế cho trẻ em gái

Ngày Quốc tế Trẻ em gái (11/10) năm 2022 lấy chủ đề “Nâng cao vai trò, vị thế của trẻ em gái góp phần giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh”. Thông điệp này được đưa ra trong bối cảnh trẻ em, đặc biệt là trẻ em gái đang là đối tượng yếu thế bị bạo hành, xâm hại gia tăng trong nhiều năm gần đây với mức độ ngày càng nghiêm trọng. 

Báo cáo vị thế của Trẻ em gái châu Á năm 2020 do Plan International công bố cho thấy, Việt Nam nằm trong ba nước đứng đầu khu vực Nam Á và Đông Nam Á về vị thế của trẻ em gái trong các lĩnh vực đời sống. Báo cáo này phân tích những thành tựu của 19 nước khu vực Nam Á và Đông Nam Á về vị thế của trẻ em gái trong các lĩnh vực: Giáo dục, kinh tế, sức khỏe, bảo vệ trẻ em và sự tham gia của các em trong xây dựng các chính sách pháp luật có liên quan tới trẻ em gái.

Làm thế nào để giải quyết vấn đề xâm hại, bạo lực đối với trẻ em gái, từ đó nâng cao quyền và vị thế của trẻ em gái, góp phần thúc đẩy bình đẳng giới… là mục tiêu được đặt ra cho nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đối với một hệ tư tưởng bất bình đẳng giới ăn sâu trong xã hội, việc thay đổi và xóa bỏ những định kiến giới không dễ dàng, cần có thời gian với sự đồng bộ từ quyết sách của Chính phủ, sự vào cuộc của hệ thống chính trị và hành động thay đổi từ mỗi người dân. 
Trong nhiều năm qua, Chính Phủ Việt Nam đã có nhiều chương trình hành động để bảo vệ trẻ em gái và nâng cao vị thế, vai trò của trẻ em gái trong cuộc sống. Đó là triển khai lồng ghép các sáng kiến ưu tiên vào các chương trình, đề án cấp quốc gia, nhằm thúc đẩy bình đẳng giới và tăng cường an sinh xã hội cho phụ nữ và trẻ em gái. Hàng năm dành một khoản tương đương 2,6% tổng GDP trong các chính sách, chương trình trợ giúp xã hội, trong đó có phụ nữ và trẻ em gái… Tuy nhiên những rào cản do định kiến giới vẫn khiến phụ nữ và trẻ em gái chịu nhiều bất bình đẳng, và trở thành nạn nhận của bạo lực, xâm hại.

Báo cáo thống kê từ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho thấy từ tháng 6/2019 đến tháng 6/2021, cả nước có hơn 4.000 trẻ em bị xâm hại, trong đó có hơn 3.600 trẻ là nữ. Trẻ em bị xâm hại trong độ tuổi 13-16 tuổi là hơn 2.600 trường hợp, chiếm hơn 66%. Đặc biệt có hơn 293 trường hợp là trẻ em dưới 6 tuổi bị xâm hại. Con số này có xu hướng năm sau cao hơn năm trước.
Nguyên nhân của tình trạng trẻ bị xâm hại, bạo lực ngày càng gia tăng có một phần xuất phát từ hậu quả của tình trạng bất bình đẳng giới. Những định kiến giới nặng nề đối với phụ nữ và trẻ em gái vẫn còn tồn tại trong xã hội đã thúc đẩy “vấn nạn” lựa chọn giới tính khi sinh, coi trọng, nâng cao vị thế của trẻ em trai, của nam giới trong gia đình, theo đó hạ thấp vai trò của trẻ em gái, của phụ nữ. Ở Việt Nam, mất cân bằng giới tính bắt đầu từ năm 2006. So với các nước trên thế giới, Việt Nam xuất hiện tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh muộn hơn. Tuy nhiên, xu hướng mất cân bằng giới tính khi sinh của Việt Nam lại gia tăng rất nhanh và phức tạp với sự chênh lệch giữa khu vực thành thị và nông thôn, giữa các tầng lớp học vấn khác nhau. Dù Chính phủ đã có nhiều đề án, chương trình Dân số-Kế hoạch hóa được triển khai nhưng tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn chưa được khắc phục như mục tiêu đề ra. Báo cáo của Tổng cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế) cho thấy, năm 2021 nhiều địa phương tỷ lệ này là 111,5 bé trai/100 bé gái. 

Chỉ khi gia đình và xã hội cùng thay đổi nhận thức, xác định việc đầu tư cho trẻ em gái là đầu tư cho tương lai thịnh vượng hơn. Bởi bất bình đẳng chỉ được xóa bỏ khi vai trò, vị thế của trẻ em gái được nhìn nhận đúng đắn. Và nếu trẻ em gái được sống an toàn, được giáo dục tốt thì khi trưởng thành trẻ em gái sẽ là lao động giỏi, là doanh nhân, là nhà lãnh đạo chính trị cùng chung tay giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, đóng góp vào phát triển xã hội bền vững.