Tiên phong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới
(PNTĐ) - Khoa học, công nghệ (KH&CN), chuyển đổi số (CĐS) và đổi mới sáng tạo (ĐMST) là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và chất lượng sống của nhân dân. Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra sâu rộng, việc phát triển KH&CN, CĐS và ĐMST không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là yêu cầu cấp bách đối với sự phát triển bền vững của Thủ đô Hà Nội trong kỷ nguyên mới.
Đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
Hà Nội là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa và khoa học công nghệ lớn nhất cả nước, đóng vai trò dẫn dắt trong việc ứng dụng và phát triển các công nghệ tiên tiến, góp phần nâng cao năng suất lao động, đổi mới mô hình tăng trưởng và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tri thức.
Trong giai đoạn 2021-2025, Thành phố đã triển khai nhiều chính sách, chương trình nhằm nâng cao tiềm lực khoa học, công nghệ (KH&CN) và thúc đẩy đổi mới sáng tạo (ĐMST). Kết quả đạt được thể hiện qua các chỉ số tăng trưởng quan trọng như: Tỷ trọng đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng GRDP trung bình đạt 51% trong giai đoạn 2021 - 2024, phản ánh sự dịch chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa vào vốn và lao động sang mô hình tăng trưởng dựa trên công nghệ, đổi mới sáng tạo.
Hà Nội hiện dẫn đầu cả nước về chỉ số đổi mới sáng tạo cấp tỉnh (PII) và đang từng bước hội nhập vào hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo khu vực và quốc tế. Tốc độ tăng trưởng số lượng công bố quốc tế và sáng chế liên tục tăng, với hơn 8.000 bài báo quốc tế mỗi năm và số lượng bằng sáng chế được cấp thuộc nhóm cao nhất cả nước. Sự phát triển của KH&CN và ĐMST đã giúp Thành phố nâng cao năng suất lao động, cải thiện năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế số và cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0).
Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố khóa XVII trình Đại hội Đảng bộ Thành phố Hà Nội lần thứ XVIII cho thấy, nhiệm kỳ qua, KH&CN, ĐMST, chuyển đổi số được quan tâm, đẩy mạnh trên các lĩnh vực. Thành ủy lãnh đạo triển khai thực hiện nghiêm túc các chủ trương của Trung ương, Đề án 06 và Chương trình số 07-CTr/TU; xây dựng hệ thống 62 cơ chế, chính sách, chương trình, kế hoạch, đề án đồng bộ (gấp đôi nhiệm kỳ trước), tạo điều kiện thuận lợi cho khởi nghiệp, thúc đẩy chuyển đổi số và nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, đạt được một số kết quả nổi bật.
Hà Nội là một trong những địa phương đi đầu trong triển khai chuyển đổi số, bước đầu hình thành một số mô hình thí điểm phù hợp, hiệu quả trên cơ sở khai thác, làm giàu cơ sở dữ liệu quốc gia. Chỉ số chuyển đổi số cấp tỉnh tăng 37 bậc, đứng thứ 6 cả nước; xếp thứ nhất cả nước về chỉ số thương mại điện tử năm 2025; đứng thứ 16 toàn cầu về tiềm năng tăng trưởng đô thị. Nhiều hệ thống, ứng dụng được thử nghiệm, hướng tới xây dựng đô thị thông minh, hiện đại như: Ứng dụng Công dân Thủ đô số (iHaNoi); Sổ sức khỏe điện tử, Cấp lý lịch tư pháp trên VneID; đã có trên 99,5% doanh nghiệp đang hoạt động khai thuế qua mạng, trên 99,1% doanh nghiệp thực hiện nộp thuế điện tử; tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến của người dân và doanh nghiệp, giao dịch không dùng tiền mặt ngày càng tăng cao... Năm 2024, dẫn đầu cả nước về: Chỉ số công nghiệp công nghệ thông tin, quản trị điện tử, đổi mới sáng tạo cấp địa phương; Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp tỉnh (PII); số lượng đăng ký sáng chế.
Thành phố tích cực hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ trong sản xuất, kinh doanh; mở rộng các thị trường, tổ chức nhiều sự kiện và diễn đàn về khoa học, công nghệ, chuyển đổi số quốc gia và quốc tế. Khu công nghệ cao Hòa Lạc đã thu hút đầu tư, bước đầu hình thành hạt nhân đổi mới sáng tạo, kết nối doanh nghiệp, viện nghiên cứu và trường đại học.
Hà Nội tiếp tục đặt hàng nghiên cứu các vấn đề cấp thiết phục vụ phát triển Thủ đô, với 80% đề tài và 100% dự án sản xuất thử nghiệm được ứng dụng thực tiễn. Thị trường khoa học, công nghệ phát triển mạnh mẽ, với 148 doanh nghiệp khoa học, công nghệ, chiếm 21% cả nước. Đặc biệt, Hà Nội đã đi đầu trong xây dựng và ban hành nhiều cơ chế, chính sách để xây dựng, phát triển thành phố thông minh; thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm, Sàn giao dịch công nghệ, Trung tâm đổi mới sáng tạo, thúc đẩy khởi nghiệp, vườn ươm nghiên cứu khoa học, công nghệ… để thiết thực triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị.
Dẫn đầu về chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số
Chuyển đổi số là nhiệm vụ chiến lược, tạo nền tảng để nâng cao năng lực quản lý, điều hành của chính quyền Thành phố, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ công phục vụ người dân và doanh nghiệp. Trong thời gian qua, Hà Nội đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.
Theo báo cáo chỉ số đánh giá chuyển đổi số (DTI), Hà Nội tăng 18 bậc, vươn lên thứ 6 trong 63 tỉnh, thành phố (thời điểm trước sáp nhập các tỉnh thành). Đây là động lực để Hà Nội đón đầu cơ hội, hướng đến mục tiêu trở thành một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số vào năm 2025.
Theo Sở Khoa học công nghệ, trong xây dựng và phát triển hạ tầng số, Hà Nội đã đầu tư mạnh vào hệ thống chính quyền điện tử, nền tảng dữ liệu mở, xây dựng trung tâm điều hành thông minh, đảm bảo 100% điều kiện triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 4.
Hệ thống thông tin và dịch vụ công trực tuyến đã tích hợp 1.877 thủ tục hành chính, trong đó 1.389 thủ tục được cung cấp trực tuyến toàn trình, góp phần rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và giảm thiểu chi phí hành chính.
Phát triển hạ tầng dữ liệu và an ninh mạng: Thành phố đã xây dựng hệ thống dữ liệu dùng chung, đảm bảo kết nối liên thông giữa các sở, ban, ngành, đồng thời tăng cường các biện pháp bảo vệ an toàn thông tin trước các nguy cơ tấn công mạng. Nhờ các chính sách đồng bộ, chính quyền số tại Hà Nội không chỉ giúp cải cách hành chính hiệu quả mà còn thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp và người dân tiếp cận các dịch vụ công nhanh chóng, thuận tiện.
Cuối năm 2024, Văn phòng UBND thành phố Hà Nội lần đầu tiên giới thiệu Chatbot thử nghiệm 6 ứng dụng AI gồm: Claude Sonet của Amazone; ChatGpt của OpenAI; Llama của Meta; Gemini của Google; Mitral của Pháp; Hanoi virtual Assistant do Văn phòng UBND Thành phố phối hợp với Công ty Asus Việt Nam và Công ty D2S nghiên cứu, xây dựng. Hệ thống trợ lý ảo AI dùng để phục vụ xử lý công việc tại cơ quan; đặc biệt AI “Hanoi virtual Assistant” là sản phẩm công nghệ đột phá, độc đáo, mang dấu ấn riêng, được phát triển và nội địa hóa để đáp ứng nhu cầu và điều kiện đặc thù của hệ thống hành chính Thủ đô Hà Nội.
Đặc biệt, trong giai đoạn thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Hà Nội đã phát huy thế mạnh của chính quyền số. Thành phố đẩy mạnh hoạt động của 12 chi nhánh Trung tâm Phục vụ hành chính công và bộ phận một cửa các xã, phường thành Điểm phục vụ hành chính công. Hiện nay, sau 3 tháng vận hành, các chi nhánh và các điểm phục vụ hành chính công đã mang lại sự hài lòng cho người dân từ hiệu quả của chuyển đổi số thành công. Tại một số nơi như Điểm phục vụ hành chính công phường Cửa Nam hay Chi nhánh số 1 Trung tâm Phục vụ hành chính công, công dân còn được trải nghiệm sử dụng robot AI để lấy số xếp hàng, hướng dẫn thực hiện thủ tục hành chính.
Tại tọa đàm “Chuyển đổi số-Cầu nối “sống còn” giữa hai cấp chính quyền địa phương tổ chức ngày 24/7/2025, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng chia sẻ những kinh nghiệm của Thành phố trong về triển khai Nghị quyết số 57, cải cách hành chính và triển khai chính quyền số. Đây là cách làm hiệu quả để Hà Nội bước đầu thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp thông suốt.
Phó Chủ tịch UBND Thành phố Trương Việt Dũng cho biết: Ngay khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57 vào cuối năm 2024, Thành ủy, HĐND và UBND Thành phố cũng như các cấp chính quyền của Thành phố tại thời điểm đó và cả sau này đều xác định rằng đây là “chiếc chìa khóa vàng”. Nghị quyết này không đơn thuần chỉ là nghị quyết về chuyển đổi số, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo mà quan trọng hơn là thiết kế lại mô hình quản trị đô thị. Thành phố nhận thức rất sâu sắc và trong quá trình triển khai, Thành ủy và UBND đã ban hành các chương trình hành động thông suốt từ cấp thành phố đến cấp quận/huyện thời điểm trước và cấp xã/phường sau này (126 xã/phường).
Xây dựng Thủ đô Hà Nội trở thành trung tâm khoa học, công nghệ hàng đầu cả nước
Theo Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố khóa XVII trình Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, trong nhiệm kỳ 2025-2030, thúc đẩy mạnh mẽ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số toàn diện trong mọi lĩnh vực; xây dựng Thành phố thông minh với người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính được xem là một trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra.
Theo đó, xây dựng Thủ đô Hà Nội trở thành trung tâm khoa học, công nghệ hàng đầu cả nước, ngang tầm với các nước trong khu vực châu Á và thế giới; đóng vai trò dẫn dắt hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo. Hình thành cụm đổi mới sáng tạo của Thủ đô dẫn dắt, liên kết với các cụm đổi mới sáng tạo trong vùng Đồng bằng sông Hồng. Phát huy vai trò hạt nhân của Khu công nghệ cao Hoà Lạc, Khu công nghệ cao sinh học, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, các viện nghiên cứu, trường đại học; dẫn đầu cả nước về chỉ số Đổi mới sáng tạo cấp tỉnh (PII).
Tạo môi trường thuận lợi cho các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, đầu tư và chuyển giao công nghệ hiện đại; tranh thủ tiềm lực khoa học, công nghệ của Trung ương, huy động các tổ chức khoa học, công nghệ quốc tế, các tập đoàn lớn trên địa bàn. Xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nơi hiện thực hóa các ý tưởng, khát vọng cống hiến của các nhà khoa học; nghiên cứu, phát triển những ngành nghề công nghệ mới, có giá trị cao như: Công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử, công nghệ sinh học, y sinh; công nghệ môi trường…; khuyến khích nghiên cứu phát triển và ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ ứng dụng và đời sống xã hội; có chính sách khuyến khích nhằm thúc đẩy hoạt động chuyển giao khoa học, công nghệ thông qua xây dựng và phát triển sàn giao dịch công nghệ.
Đột phá trong hợp tác đầu tư hình thành một số trung tâm nghiên cứu phát triển, phòng thí nghiệm trọng điểm trên cơ sở liên kết “3 Nhà”, các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp, các tổ chức khoa học và công nghệ trong và ngoài nước.
Đồng thời, tập trung đầu tư hình thành trung tâm đào tạo nhân tài, trung tâm chuyển giao công nghệ tiên tiến, trung tâm hợp tác quốc tế về nghiên cứu và đào tạo chất lượng cao, trung tâm phát triển tài sản trí tuệ và trí tuệ nhân tạo. Có cơ chế thu hút và đãi ngộ chuyên gia giỏi trong và ngoài nước về các lĩnh vực trọng điểm về cống hiến cho Thủ đô với cơ chế đãi ngộ và môi trường, điều kiện làm việc vượt trội.
Phát triển mạnh mẽ thị trường khoa học, công nghệ; khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hoạt động đổi mới công nghệ. Đổi mới cơ chế quản lý khoa học, công nghệ (đặt hàng, thử nghiệm có kiểm soát, chuyển giao không bồi hoàn các sản phẩm khoa học, công nghệ,…) theo xu hướng hiện đại; thực hiện thí điểm cơ chế đầu tư mạo hiểm trong nghiên cứu và phát triển. Xây dựng các cơ chế, chính sách quy định cụ thể áp dụng công nghệ mới, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, năng lượng tái tạo. Bố trí 3% tổng chi ngân sách hằng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Thành phố xây dựng chính quyền số, chuyển đổi số toàn diện các hoạt động quản lý Nhà nước. Cải cách triệt để, chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình tiền kiểm sang hậu kiểm, cắt giảm thủ tục hành chính, thực hiện quản lý số hóa dựa trên dữ liệu định danh và xác thực điện tử. Hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, hộ kinh doanh chuyển đổi số để tiếp cận và ứng dụng các công nghệ số, đưa việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến trở thành hoạt động tất yếu trong xã hội.
Phát triển mạnh mẽ tài nguyên số, kinh tế số tạo động lực mới cho tăng trưởng, tạo ra các mô hình kinh doanh mới; phát triển hạ tầng viễn thông, hạ tầng số, hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử, chuẩn hoá, đồng bộ và xây dựng trung tâm dữ liệu lớn, tập trung, kiến tạo các loại hình dịch vụ như: Điện toán đám mây, IoT, dữ liệu lớn (bigdata), công nghệ chuỗi khối (blockchain),… phù hợp với định hướng phát triển của Thủ đô.
Thực hiện hiệu quả “bình dân học vụ số”, xây dựng xã hội số, phát triển công dân số, trang bị kiến thức, kỹ năng số để người dân tham gia hiệu quả vào nền kinh tế số và xã hội số, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên số. n
