Nâng cao chất lượng bữa ăn cho trẻ để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng

Tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng vùng dân tộc vẫn ở ngưỡng cao

Thảo luận tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khoá XV vừa qua, ĐBQH Châu Quỳnh Dao (đoàn đại biểu tỉnh Kiên Giang) chia sẻ: “Qua nghiên cứu báo cáo giám sát của Quốc hội về thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, tôi rất phấn khởi trước một số kết quả bước đầu chúng ta đã đạt được.

Cụ thể là, ở chương trình Dự án 5, 7, 8 của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, đã góp phần thực hiện quyền trẻ em và đảm bảo các biện pháp bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ, giúp các em tiếp cận được các dịch vụ một cách tốt nhất.

Tuy nhiên, tôi băn khoăn ở Dự án 7 là dự án “Chăm sóc sức khỏe Nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số; phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em”, có 2 chỉ tiêu chúng ta chưa đạt. Đó là chỉ tiêu về trẻ suy dinh dưỡng, trẻ dưới 5 tuổi ở thể nhẹ cân đang là 15,8% (trong khi kế hoạch mục tiêu giao là phải dưới 15%) và trẻ thấp còi đang ở mức là 25% (trong khi kế hoạch giao dưới 15%).

Cũng theo ĐBQH Châu Quỳnh Dao, năm 2020 Ngân hàng Thế giới đã xếp Việt Nam là 1 trong số 34 quốc gia phải đối mặt với gánh nặng suy dinh dưỡng ở trẻ em, và cũng kể từ đó chúng ta đã có rất nhiều nỗ lực để cải thiện vấn đề này. Tuy nhiên, tình trạng cải thiện cũng chưa mấy khả quan. Viện Dinh dưỡng quốc gia đã từng phân tích: Tại vùng núi phía Bắc và nhiều vùng dân tộc thiểu số khác, có hơn 70% trẻ em chưa được ăn đúng, ăn đủ.

Trước đó, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV, ĐBQH Nàng Xô Vi (đoàn Đại biểu tỉnh KonTum) cũng đề cập đến con số: Trong 230.000 ca suy dinh dưỡng cấp tính nặng thì có 50.000 ca trẻ em dân tộc thiểu số. Những trường hợp này sẽ có nguy cơ mắc các bệnh khác về nhiễm khuẩn cao hơn so với trẻ bình thường; lâu dần sẽ ảnh hưởng đến thể trạng, tầm vóc. Hậu quả nặng hơn là gánh nặng chi phí gia đình, xã hội, quốc gia cho việc điều trị và ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng và cả nước nói chung, bởi vì chất lượng nguồn nhân lực bị ảnh hưởng một cách trầm trọng.

Nhiều bất cập còn tồn tại

Đề cập tới nguyên nhân, ĐBQH Châu Quỳnh Dao cũng thẳng thắn: Vùng dân tộc miền núi thường là nơi khó khăn, “cái no lo chưa tới” thì làm sao nghĩ đến đa dạng thực phẩm, đúng đủ chất. Chưa kể, đâu đó vẫn còn tập quán chăm sóc trẻ một cách lạc hậu; rồi yếu tố về môi trường, vệ sinh cá nhân...

Một điểm nữa, mặc dù Chính phủ rất quan tâm đến chương trình “giếng sạch cho buôn, giếng khoan về bản” nhưng tỷ lệ người dân vùng dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn còn rất thấp.

Ví dụ như ở Tây Nguyên là 26,6%, vùng núi phía Bắc là 31%, trong khi so với trung bình của cả nước là 51%, mặc dù yếu tố khách quan đây là vùng địa hình bị chia cắt, dân cư thưa thớt cho nên hệ thống đường dẫn ống cũng gặp nhiều trở ngại, đây cũng là một mối lo lớn.

Nguyên nhân quan trọng nữa mà ĐBQH Châu Quỳnh Dao chỉ ra là hệ thống y tế của chúng ta thiếu cán bộ chuyên sâu về sản nhi ở tuyến dưới, cơ sở vật chất, trang thiết bị để chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ trẻ em cũng chưa đáp ứng; trong khi đó, cơ chế, chính sách vẫn còn bất cập.

Ví dụ, Quyết định 2415 của Bộ Y tế về chính sách hỗ trợ chăm sóc bà mẹ trẻ em triển khai tại các xã khu vực 3, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, như vậy đồng nghĩa là người dân sinh sống ở thôn đặc biệt khó khăn mà không phải khu vực 3 thì không được thụ hưởng. Đây là điều không công bằng.

Ngân sách cũng được phân bổ chậm, việc giải ngân rất thấp. Từ năm 2021 đến 2023 Dự án 7 đã giải ngân được 15,44%, trong khi đó ngân sách địa phương chỉ giải ngân được 10,91%. Như vậy, đồng nghĩa với việc rất nhiều người dân chưa được thụ hưởng chính sách và cũng đồng nghĩa với việc cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ em chưa đảm bảo được đi vào thực chất.

Một bữa ăn của các em nhỏ dân tộc thiểu số vùng cao.

Cần giải pháp tháo gỡ từ cơ chế và đẩy mạnh truyền thông

Từ thực trạng trên, ĐBQH Châu Quỳnh Dao đề nghị tới đây cơ quan chức năng cần đặc biệt chú trọng phân bổ hợp lý cho công tác truyền thông, để nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của vấn đề dinh dưỡng trẻ em, về chống những việc chăm sóc các em có những tập quán lạc hậu.

Đồng thời, thực hiện tốt y tế cơ sở, y tế dự phòng theo đúng tinh thần Nghị quyết 99 năm 2023 của Quốc hội. Trong đó, tập trung sàng lọc để phát hiện kịp thời, sớm vấn đề các nguy cơ ảnh hưởng đến suy dinh dưỡng trẻ em để có biện pháp hỗ trợ. Đặc biệt, tháo gỡ, ưu tiên, tạo cơ chế đấu thầu để làm sao đảm bảo được lượng vitamin, các vi chất bổ dưỡng và thuốc tiêm phòng trẻ em để không làm trẻ em mất đi cơ hội vàng để đảm bảo được phát triển hoàn thiện về thể chất.

Một điểm nữa theo ĐBQH Châu Quỳnh Dao đó là cần phân bổ ngân sách hợp lý và có một cơ chế thể hiện rõ ràng, đồng bộ trong các văn bản pháp lý; từ đó hiện thực hóa và triển khai hiệu quả về vấn đề phân cấp, phân quyền cho địa phương; để địa phương được linh hoạt sử dụng kinh phí cho mình vào những điều cấp thiết của địa phương, phù hợp với đặc thù của địa phương, trên nguyên tắc là công khai, minh bạch, hiệu quả, tiết kiệm.

“Về lâu dài, cần kết hợp thực hiện tốt các dự án trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững. Có như thế trong mỗi bữa ăn của trẻ thật sự mới được đúng, mới được đủ theo khuyến cáo của ngành y tế, khi đó chất lượng nguồn nhân lực đảm bảo và chúng ta cũng thực hiện thành công mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng và cả nước nói chung” – ĐBQH Châu Quỳnh Dao nêu kiến nghị.