Bảo vệ phụ nữ và trẻ em sau đại dịch

Phụ nữ và trẻ em - những đối tượng dễ bị tổn thương nhất

Theo báo cáo mới đây của Cơ quan Liên hợp quốc về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women), đại dịch COVID-19 đã gây ảnh hưởng nặng nề tới các nền kinh tế, tác động tới phụ nữ trên nhiều khía cạnh (việc làm, thu nhập, sức khỏe, quan hệ trong gia đình, xã hội...).

Nhiều phụ nữ nghèo bị thiệt thòi do phải đối mặt với nguy cơ lây nhiễm và tử vong cao hơn, mất kế sinh nhai và bị bạo hành nhiều hơn.

Đại dịch COVID-19 đã làm gián đoạn việc học tập của trẻ em và làm gia tăng sự bất bình đẳng trong tiếp cận nền giáo dục chất lượng khi hàng triệu học sinh các cấp trên cả nước phải học trực tuyến. Bên cạnh đó, việc áp dụng các biện pháp nhằm đẩy lùi dịch bệnh như cách ly tại nhà, giãn cách xã hội đã gây ra những căng thẳng về tâm lý cho trẻ em. Trong năm 2021, hàng nghìn trẻ em phải đi cách ly, điều trị, không được ở cùng cha mẹ khiến các em cảm thấy bị cô lập, căng thẳng tâm sinh lý.

Bảo vệ phụ nữ và trẻ em trong thời kỳ hậu COVID đang là một trong những mục tiêu quan trọng của các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Theo bà Jeong Seong-Mi (Viện Phát triển Phụ nữ Hàn Quốc), trước tác động của COVID-19, mức độ gia tăng số lượng nữ giới có việc làm và tỷ lệ sử dụng lao động nữ cao hơn so với nam giới, nhưng sau khi khủng hoảng chính thức tác động, số lượng nữ giới có việc làm lại giảm đáng kể với nam giới. Đặc biệt, số người có việc làm giảm tương đối mạnh trong nhóm phụ nữ ở độ tuổi gần 40 vốn gặp gánh nặng trong việc đảm đương cả sự nghiệp lẫn gia đình. Khủng hoảng kinh tế do các bệnh truyền nhiễm gây ra cũng khiến nữ giới đang trong giai đoạn chăm sóc và dạy dỗ con cái phải rời khỏi thị trường lao động.

Phân tích những khủng hoảng kinh tế do COVID-19 và sự thay đổi của thị trường lao động dành cho nữ giới, bà Jeong Seong-mi cho rằng, thiệt hại nặng nề đối với việc làm tập trung ở ngành dịch vụ cho thấy cần phải chú ý đến "điểm mù" chưa được quan tâm như lao động thời vụ và người tự kinh doanh vốn không tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Nhiều phụ nữ có mức lương thấp, bao gồm cả phụ nữ trung niên và lớn tuổi có trình độ tay nghề thấp trong ngành dịch vụ bị loại khỏi đối tượng được hỗ trợ do không có bảo hiểm thất nghiệp là điều cần quan tâm.

Phó Giám đốc Tổ chức Oxfam tại Việt Nam Phạm Quang Tú cho biết, kết quả nghiên cứu của Tổ chức này chỉ ra rằng, sự tái phân bổ nguồn lực và ưu tiên của các chương trình y tế quốc gia, tập trung chăm sóc và điều trị cho các trường hợp mắc COVID-19 có một số tác động tiêu cực tới phụ nữ và trẻ em. Trong thời gian giãn cách, số phụ nữ mang thai tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản giảm 20%, số trẻ em được tiêm chủng giảm 70%.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương Trần Thị Hồng Minh cho biết, trong suốt hai năm, Chính phủ Việt Nam đã kiên định thực hiện “mục tiêu kép” vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế. Nhưng từ tháng 10/2021 đến nay đã duy trì cách tiếp cận “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19", trong đó, ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát. Đặc biệt, từ năm 2022, Việt Nam bắt đầu thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; kinh tế tăng trưởng khá, tình trạng thiếu việc làm đã được cải thiện. Tuy nhiên, nữ giới luôn chịu nhiều thiệt thòi khi được trả công thấp hơn so với nam giới.

Để tất cả cùng vượt qua khủng hoảng COVID-19

Bà Rana Flowers, Trưởng đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tại Việt Nam khuyến nghị, Việt Nam cần tăng cường nhân viên công tác xã hội ở địa phương, song song tập huấn cho lực lượng Công an cơ sở để chăm sóc, bảo vệ trẻ em; nâng giới hạn tuổi quy định trẻ em từ dưới 16 tuổi lên dưới 18 tuổi để phù hợp với quốc tế; bổ sung chương trình đào tạo lại, mở rộng kiến thức nhà tuyển dụng cần trong tương lai như kỹ năng số, kỹ năng mềm; nghiên cứu gói hỗ trợ dinh dưỡng cho trẻ từ 0-3 tuổi (1.000 ngày đầu đời) vì đây là thời gian não bộ phát triển nhanh nhất.

Nhiều chuyên gia khẳng định, cần tăng cường hỗ trợ sinh kế cho người thất nghiệp và tái tìm việc, duy trì thu nhập cho người dân qua gói hỗ trợ khẩn cấp, tạo việc làm hỗ trợ tài chính. Trong tương lai gần, cần hỗ trợ nữ giới thất nghiệp quay trở lại làm việc; mở rộng các dịch vụ chăm sóc, mở rộng việc làm trực tiếp, tư vấn cân bằng giữa công việc và gia đình; thiết lập các tiêu chuẩn lắp đặt công trình, tiêu chuẩn hướng dẫn phòng dịch tại nơi làm việc.

Về lâu dài, các ý kiến cho rằng, cần xóa bỏ các "điểm mù" trong mạng lưới an toàn xã hội; cải thiện chất lượng việc làm cho đa số nữ giới và chuyển đổi mô hình chính sách cho phụ nữ bị gián đoạn công việc bằng chính sách hỗ trợ duy trì việc làm. Đặc biệt, mở rộng khả năng tham gia của nữ giới vào các lĩnh vực như tạo việc làm trong tương lai và cách giảm bớt sự phân biệt nghề nghiệp theo giới tính.