Hình mẫu toàn cầu về giao thông an toàn và bền vững

Chìa khóa giảm tai nạn giao thông

Theo báo Corriere, trong năm qua, Helsinki chỉ xảy ra 277 vụ tai nạn giao thông có thương tích, nhưng hoàn toàn không có trường hợp tử vong. Đây là thành quả nổi bật trong chiến lược hướng đến mục tiêu “không còn người chết vì tai nạn giao thông vào năm 2050” – mục tiêu đã được chính quyền thành phố đặt ra từ nhiều năm trước.

Một trong những giải pháp cốt lõi giúp Helsinki đạt được thành tựu này là áp dụng giới hạn tốc độ 30 km/h tại phần lớn các tuyến đường nội đô, thay vì mức 50 km/h như truyền thống. Giới hạn này đang tiếp tục được mở rộng, đặc biệt là ở khu vực quanh các trường học – nơi có nguy cơ cao xảy ra va chạm liên quan đến học sinh.

Ông Roni Utriainen, đại diện Sở Môi trường đô thị Helsinki, nhận định giới hạn tốc độ là yếu tố then chốt giúp cải thiện an toàn giao thông, đặc biệt là với người đi bộ và đi xe đạp.

Thủ đô Helsinki của Phần Lan khuyến khích giao thông công cộng và xe đạp.

Một nghiên cứu năm 2024 của Đại học Bách khoa Athens – dựa trên dữ liệu từ 40 thành phố châu Âu – chỉ ra rằng việc giảm tốc độ xuống 30 km/h có thể giúp giảm hơn 40% tỷ lệ tử vong vì tai nạn giao thông. Tác động tích cực còn vượt xa an toàn đường bộ: tiêu thụ nhiên liệu giảm, chất lượng không khí được cải thiện và sức khỏe cộng đồng được nâng cao nhờ khuyến khích người dân đi bộ và sử dụng xe đạp.

Đáng chú ý, nghiên cứu cũng chỉ ra xác suất tử vong của người đi bộ trong va chạm với ô tô ở tốc độ 50 km/h là 90%, trong khi ở tốc độ 30 km/h, tỷ lệ này chỉ là 10%. Sự khác biệt sống còn này càng khẳng định tầm quan trọng của việc thiết lập giới hạn tốc độ phù hợp.

Kết quả thực tế từ các thành phố châu Âu

Hiệu quả của giới hạn 30 km/h đã được chứng minh tại nhiều đô thị lớn: số vụ tai nạn giảm 46% ở London, 38% ở Edinburgh, 40% ở Paris, 16% ở Zurich, 10% ở Brussels và 9% tại chính Helsinki. Tại Tây Ban Nha, sau hai năm áp dụng chính sách tương tự từ năm 2019, tỷ lệ tử vong ở khu vực đô thị giảm 20%; trong đó người đi bộ tử vong giảm 24%, người đi xe đạp giảm 34% và người cao tuổi giảm 31%.

Ở Bologna (Italy), chỉ trong ba tháng đầu năm 2024, số vụ tai nạn giao thông có thương tích giảm 13,4%, số tai nạn không thương tích giảm 17% và số người đi bộ bị thương giảm 14,7% so với cùng kỳ năm trước.

Theo ước tính, nếu thành phố Athens (Hy Lạp) áp dụng giới hạn 30 km/h trong khu trung tâm, quốc gia này có thể tiết kiệm đến 130 triệu euro trong vòng một thập kỷ, nhờ giảm chi phí do tai nạn giao thông gây ra.

Hạ tầng và ý thức cùng song hành

Tuy nhiên, không thể chỉ dựa vào việc giảm tốc độ để tạo ra thay đổi. Tờ Yle (Phần Lan) cho biết, Helsinki đã tiến hành cải thiện đồng bộ hạ tầng giao thông: xây dựng đường đi bộ và làn đường dành riêng cho xe đạp thân thiện, đầu tư hệ thống camera giám sát, và kiểm soát tốc độ tự động.

Song song đó, hệ thống giao thông công cộng hiệu quả cao, đúng giờ và tiện lợi giúp người dân dễ dàng từ bỏ ô tô cá nhân, góp phần giảm áp lực giao thông và nguy cơ tai nạn.

Điều đặc biệt hơn cả là người dân Helsinki đón nhận những thay đổi này một cách tích cực. Không chỉ ủng hộ các quy định mới, họ còn trở thành một phần trong nỗ lực giữ gìn môi trường giao thông an toàn, văn minh. Nhiều du khách nước ngoài không giấu nổi sự thán phục trước không khí bình yên hiếm thấy của giao thông thủ đô Phần Lan.

Helsinki đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu không tưởng – không còn người chết vì tai nạn giao thông vào năm 2050 – bằng những chính sách khả thi và hướng đến con người. Thay vì theo đuổi sự phát triển chóng mặt bằng mọi giá, thành phố chọn cách đặt sự sống và an toàn của con người làm trung tâm trong quy hoạch đô thị.

Mô hình của Helsinki không chỉ truyền cảm hứng cho các thành phố khác mà còn đặt ra một chuẩn mực mới: Giao thông đô thị không nhất thiết phải hỗn loạn, căng thẳng và nguy hiểm. Với tầm nhìn chiến lược, dữ liệu khoa học và sự đồng thuận xã hội, những điều tưởng như viển vông hoàn toàn có thể trở thành hiện thực.