Lễ mở ký Công ước Hà Nội thu hút sự quan tâm của các chuyên gia, hãng thông tấn quốc tế

Các trang tin đều cho rằng Công ước này đánh dấu khuôn khổ toàn cầu đầu tiên giải quyết tội phạm mạng một cách toàn diện, trong bối cảnh các mối đe dọa kỹ thuật số đang gia tăng và các hệ thống an ninh mạng đang chịu áp lực. Công ước hướng tới việc xử lý phạm vi rộng các hành vi phạm tội - từ lừa đảo trực tuyến và mã độc tống tiền cho đến buôn người và phát ngôn thù hận trên mạng, nhằm kiềm chế các hành vi gây thiệt hại hàng nghìn tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu mỗi năm.

Lễ mở ký Công ước của LHQ về chống tội phạm mạng với chủ đề “Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai” sẽ diễn ra tại Hà Nội vào ngày 25-26/10

Công ước sẽ có hiệu lực nếu có tối thiểu 40 thành viên LHQ phê chuẩn và sau đó có khả năng trở thành nền tảng của quản trị mạng toàn cầu. Trên trang unodc.org, Văn phòng LHQ về Phòng, chống ma túy và tội phạm mạng (UNODC, cơ quan chủ trì các cuộc đàm phán về Công ước Hà Nội) cho hay Công ước bao gồm các điều khoản bảo vệ nhân quyền và cho phép các quốc gia từ chối các yêu cầu hợp tác trái với luật pháp quốc tế, trong khi khuyến khích các quốc gia cho phép các hoạt động nghiên cứu hợp pháp. Việc ký kết Công ước sẽ giúp cải thiện các nội dung sau.

Thứ nhất, thu thập và chia sẻ chứng cứ điện tử: Một trong những mục tiêu chính của Công ước Hà Nội là bảo đảm rằng tất cả các quốc gia phê chuẩn Công ước đều định nghĩa chứng cứ điện tử một cách thống nhất và áp dụng cùng một tiêu chuẩn khi thu thập loại chứng cứ này. Nhờ đó, khi một quốc gia chia sẻ chứng cứ điện tử với quốc gia khác để phục vụ truy tố tội phạm mạng, chứng cứ đó có thể được chấp nhận hợp pháp tại tòa án của quốc gia tiếp nhận.

Thứ hai, hợp tác quốc tế: Bằng việc ký kết và phê chuẩn Công ước, các quốc gia thừa nhận rằng tội phạm mạng là mối đe dọa hiện hữu đối với an ninh toàn cầu. Những quy định và quy tắc quốc tế thống nhất, cùng với sự chia sẻ chuyên môn, nguồn lực và ý chí chính trị mạnh mẽ theo khuôn khổ của Công ước, sẽ giúp đơn giản hóa quá trình phòng ngừa và truy tố tội phạm mạng, nâng cao khả năng ứng phó quốc tế và xây dựng một tương lai kỹ thuật số an toàn hơn.

Lễ mở ký Công ước Hà Nội có sự tham dự của Tổng Thư ký LHQ António Guterres. Nhiều quốc gia xác nhận sẽ cử đại diện tham dự và ký Công ước. Theo trang Blog của Ngân hàng Thế giới (WB), nếu được hỗ trợ triển khai hiệu quả, Công ước LHQ về chống tội phạm mạng có thể góp phần hiện thực hóa lời hứa của kỷ nguyên số, giúp con người tận dụng các cơ hội trực tuyến mà không phải lo lắng về gian lận, lạm dụng hay các mối đe dọa trên mạng. Nếu không có các định nghĩa và công cụ chung (như hỗ trợ tư pháp lẫn nhau), các nỗ lực chống tội phạm mạng sẽ không đạt hiệu quả, gây tổn hại đến an toàn trực tuyến. 

Công ước Hà Nội được xây dựng dựa trên hơn hai thập kỷ các sáng kiến quốc tế nhằm tăng cường hợp tác tư pháp và thực thi pháp luật trong lĩnh vực này. Công ước Budapest về tội phạm mạng, được thông qua năm 2001, là khuôn khổ quốc tế ràng buộc đầu tiên trong lĩnh vực này. Hiện hơn 80 quốc gia là thành viên của Công ước Budapest, trong đó khoảng một nửa không thuộc châu Âu. Việc ký kết Công ước Hà Nội chắc chắn sẽ là một cột mốc quan trọng.

Các chuyên gia nước ngoài nói về Công ước Hà Nội

Ông Artur Liukmanov - Giám đốc Vụ An ninh thông tin quốc tế Bộ Ngoại giao Nga kiêm Đại diện đặc biệt của Tổng thống Liên bang Nga về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh thông tin, đã có cuộc trao đổi với phóng viên TTXVN tại Moskva, đánh giá về sự kiện quan trọng này cũng như mối quan hệ hợp tác giữa Nga và Việt Nam trong lĩnh vực an ninh mạng.

Ông Artur Liukmanov cho biết, từ khi khởi xướng Công ước Hà Nội, Liên bang Nga đã tích cực ủng hộ Việt Nam tại phiên họp toàn thể của Đại hội đồng LHQ tháng 12/2024, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan Việt Nam để chuẩn bị cho lễ ký. Nga và Việt Nam đã cùng tổ chức nhiều hoạt động như tập huấn phòng, chống tấn công mạng quy mô lớn, hội thảo tăng cường năng lực và hỗ trợ kỹ thuật cho cuộc đấu tranh chống tội phạm mạng.

Ông khẳng định Việt Nam hoàn toàn xứng đáng với vinh dự được chọn làm địa điểm tổ chức Công ước đầu tiên của LHQ về phòng, chống tội phạm mạng sau 20 năm, đồng thời Nga cũng tự hào góp phần vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trong lĩnh vực này.

Giáo sư Carl Thayer tại Học viện Quốc phòng Australia, Đại học New South Wales, cho biết thực trạng tội phạm mạng trên thế giới đáng báo động. Trong 10 năm qua, những thiệt hại do tội phạm mạng gây ra đã tăng gấp 3 lần, từ 3.000 tỷ USD lên 9.000 tỷ USD, được cho là sẽ lên tới 14.000 tỷ USD vào năm 2026 do sự bùng nổ của các thiết bị công nghệ thông tin, đặc biệt là sự phổ biến của trí tuệ nhân tạo (AI).

Trong bối cảnh đó, Giáo sư Carl Thayer cho rằng sự ra đời của Công ước Hà Nội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là công ước đầu tiên của LHQ trong 20 năm qua nhằm giải quyết một vấn đề xuyên quốc gia. Việt Nam được chọn làm nơi tổ chức Lễ mở ký Công ước vì Việt Nam luôn đóng vai trò chủ động trong việc phòng chống tội phạm mạng. Về an ninh mạng, Việt Nam đứng thứ 17 trong số 194 quốc gia trên thế giới về khả năng bảo mật. Do đó, theo Giáo sư Carl Thayer, Việt Nam có thể đóng vai trò lãnh đạo trong lĩnh vực này.

Nhận định về vai trò và vị thế của Việt Nam trong hợp tác quốc tế về an ninh mạng cũng như trong việc thúc đẩy chính sách đa phương và giải quyết các vấn đề toàn cầu, đặc biệt là khi Việt Nam được chọn làm nơi mở ký Công ước Hà Nội, Giáo sư Carl Thayer cho rằng đó là kết quả của chính sách ngoại giao đa phương.

Việt Nam hai lần được bầu vào Hội đồng Bảo an LHQ, hai lần được bầu vào Hội đồng Nhân quyền. Việt Nam nhận được sự ủng hộ rộng rãi của các nước trong khu vực châu Á, nhận được sự ủng hộ lớn tại Đại hội đồng và hiện đang tích cực giải quyết một vấn đề mà mọi quốc gia trên thế giới đều phải đối mặt, đó là tội phạm mạng. Trong ASEAN nói riêng, Việt Nam đang đóng vai trò lãnh đạo, đặc biệt là khi Việt Nam đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với 4 quốc gia của khối này.

Trưởng Văn phòng UNODC, bà Xiaohong Li bày tỏ tin tưởng và đánh giá cao sự lãnh đạo và tinh thần chung của Việt Nam trong việc tổ chức Lễ mở ký Công ước. Bà nhấn mạnh đây là một sự kiện, một dấu mốc quan trọng phản ánh cam kết của Việt Nam đối với giải pháp tập thể trước các mối đe dọa toàn cầu. Việt Nam đã đóng vai trò xây dựng và bao trùm trong suốt tiến trình 5 năm đàm phán, giúp thu hẹp các khác biệt, để có được kết quả là lễ mở ký tại Hà Nội. Bà nhấn mạnh việc LHQ đồng thuận chọn Hà Nội làm nơi tổ chức lễ mở ký là một thông điệp mạnh mẽ, thể hiện rõ nét của chủ nghĩa đa phương trong hành động. Việt Nam đã cho thấy uy tín và vị thế của mình, với tư cách là một thành viên có trách nhiệm, đối tác đáng tin cậy, luôn đóng vai trò xây dựng của LHQ và cộng đồng quốc tế.

Sự kiện tổ chức lễ mở ký Công ước của LHQ về chống tội phạm mạng với chủ đề "Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai" tại Hà Nội càng thêm ý nghĩa trong bối cảnh châu Á đang trở thành khu vực phải đối mặt với mối đe dọa lớn nhất từ tội phạm mạng. Bà bày tỏ tin tưởng Việt Nam sẽ tiếp tục đóng vai trò tích cực trong việc bảo vệ và thực thi Công ước.

Thạc sĩ Thong Mengdavid, nhà phân tích địa chính trị và các vấn đề quốc tế tại Viện Nghiên cứu quốc tế và chính sách công (IISPP) thuộc Đại học Hoàng gia Phnom Penh (RUPP) cho biết Công ước Hà Nội về chống tội phạm mạng thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc thúc đẩy các giải pháp toàn cầu để thiết lập các cơ chế pháp lý hay các thể chế quốc tế, nhất là việc tập hợp các quốc gia cùng tham gia giải quyết vấn đề tội phạm mạng - một vấn đề mang tính toàn cầu, trên tinh thần đa phương và tôn trọng luật pháp quốc tế.

Theo chuyên gia người Campuchia, nội dung chính của Công ước Hà Nội tập trung vào vấn đề thực thi pháp luật. Trong số này, một trong những nội dung hết sức quan trọng là tập trung vào việc kiến tạo một thế giới hòa đồng trong hoạt động hợp tác quốc tế, chia sẻ thông tin và chứng cứ liên quan tội phạm lừa đảo trực tuyến, cũng như hoạt động thực thi pháp luật đối với các đối tượng phạm tội. Bên cạnh đó, Công ước Hà Nội cũng giữ vai trò là trụ cột pháp lý cho hoạt động hợp tác kỹ thuật số xuyên biên giới trong khuôn khổ LHQ, giúp hoàn thiện khung pháp lý về chống khủng bố, rửa tiền và buôn bán người.

Chuyên gia Thong Mengdavid kỳ vọng các quốc gia ở Đông Nam Á có thể tận dụng diễn đàn sắp tới tại Hà Nội như một cơ hội để thiết lập các tiêu chuẩn khung và cải thiện hệ thống an ninh mạng chung của khu vực.

Ông nhấn mạnh những nỗ lực này không chỉ góp phần củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong việc định hình các chuẩn mực số tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, mà còn thúc đẩy hợp tác hiệu quả hơn trong phòng chống tội phạm công nghệ cao, tạo niềm tin cho nhà đầu tư, cũng như cho phép thương mại điện tử, công nghệ tài chính và thương mại số xuyên biên giới phát triển mạnh mẽ, an toàn và đáng tin cậy hơn trong khu vực ASEAN.