Người phụ nữ gốc Phi làm nên lịch sử

Bà Ngozi Okonjo-Iweala, người phụ nữ châu Phi đầu tiên trở thành Tổng Giám đốc WTO

WTO đã chính thức lựa chọn cựu Bộ trưởng Tài chính Nigeria, bà Ngozi Okonjo-Iweala là lãnh đạo tiếp theo của tổ chức này từ ngày 1/3/2021 với nhiệm kỳ kéo dài đến ngày 31/8/2025 trong cuộc họp Đại hội đồng đặc biệt ngày 15/2.

Việc bà Okonjo-Iweala được bổ nhiệm đã chấm dứt nhiều tháng trì hoãn và hơn 6 tháng thương thảo để Tổ chức Thương mại Thế giới thống nhất về một vị Tổng giám đốc mới. Việc tìm kiếm một nhà lãnh đạo mới tiêu tốn không ít thời gian không chỉ bởi WTO phải tìm được sự đồng thuận giữa các nước thành viên mà còn do lập trường của Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump ủng hộ Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee.

Sinh ngày 13/6/1954, là người Mỹ gốc Nigeria, bà Okonjo-Iweala từng là chuyên gia kinh tế và chuyên gia phát triển; đồng thời cũng là thành viên hội đồng quản trị Ngân hàng Standard Chartered, Twitter và tổ chức Năng lực Rủi ro châu Phi. Bà Okonjo-Iweala đến Mỹ vào năm 1973 và tốt nghiệp cử nhân kinh tế tại đại học Harvard năm 1976. Năm 1981, bà nhận bằng Tiến sĩ về kinh tế khu vực và phát triển tại Viện Công nghệ Massachusetts. Tiến sĩ Okonjo-Iweala đã trở thành nữ Bộ trưởng Tài chính đầu tiên của Nigeria trong các giai đoạn 2003-2006 và 2011-2015 và một thời gian ngắn giữ chức Bộ trưởng Ngoại giao vào năm 2006.

Năng lực của vị tân Tổng Giám đốc WTO còn được thể hiện rõ khi bà làm việc tại Ngân hàng Thế giới (World Bank) trong suốt 25 năm. Bằng những nỗ lực không biết mệt mỏi của mình, bà vươn lên vị trí Giám đốc điều hành số hai vào năm 2007, xử lý hàng loạt các danh mục đầu tư hoạt động trị giá lên tới 81 tỷ đô la Mỹ ở châu Phi, Nam Á, châu Âu và Trung Á. Không chỉ vậy, bà Okonjo-Iweala còn là Chủ tịch hội đồng quản trị của Liên minh toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI) và đang đồng lãnh đạo chương trình COVAX, một sáng kiến của Liên hợp quốc nhằm thúc đẩy tiếp cận bình đẳng với vaccine Covid-19.

Việc trở thành người phụ nữ châu Phi đầu tiên được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới không khỏi khiến bà Okonjo-Iweala cảm thấy thêm áp lực. Tuy nhiên, bà vẫn tự tin khẳng định về năng lực và khả năng của mình, đồng thời cam kết sẽ đem lại những thành quả để khiến châu Phi và mọi phụ nữ tự hào.

Tân Tổng Giám đốc WTO có vai trò của chủ yếu giúp khôi phục lòng tin và hình ảnh của tổ chức này đồng thời phải có các giải pháp chiến lược nhằm giải quyết sự xáo trộn lớn của thương mại quốc tế do tác động của đại dịch Covid-19 gây ra. Tiến sĩ Okonjo-Iweala với niềm đam mê thương mại và lời hứa về sự lãnh đạo chủ động rất có thể sẽ trở thành động lực dẫn đường mà WTO đang rất cần.

Bà Okonjo-Iweala cho rằng, một WTO vững mạnh mang ý nghĩa sống còn nếu muốn phục hồi nhanh chóng và hoàn toàn từ sự tàn phá của đại dịch Covid-19. Bà mong muốn được hợp tác với các thành viên để định hình cũng như thực hiện các chính sách nhằm đưa nền kinh tế toàn cầu phát triển trở lại, khiến Tổ chức Thương mại Thế giới vững mạnh hơn, trở nên nhạy bén hơn và thích nghi tốt hơn đối với những thực tế ngày nay.

Cựu Tổng Giám đốc WTO Pascal Lamy nhận định, bà Okonjo-Iweala có đủ tầm vóc, kinh nghiệm, mối quan hệ và sự nỗ lực để hoàn thành công việc. Ông nói: “Tôi nghĩ bà ấy là sự lựa chọn tốt. Chìa khóa cho sự thành công của bà ấy sẽ là năng lực vận hành giữa tam giác Mỹ-EU-Trung Quốc”.

Trong một cuộc phỏng vấn, bà Okonjo-Iweala cho biết ưu tiên của bà khi giữ vị trí Tổng Giám đốc WTO sẽ là ưu tiên thương mại công bằng và tiếp cận vắc-xin Covid-19. Theo bà, "những cải cách sâu là cần thiết để xây dựng thương hiệu và định vị lại WTO”. Bà nhấn mạnh: "Một trong những ưu tiên hàng đầu mà tôi quan tâm là làm thế nào để đưa thương mại và WTO đóng vai trò mạnh mẽ hơn trong việc mang lại các giải pháp cho đại dịch Covid-19, cả về phương diện y tế lẫn kinh tế".

ĐỖ HỮU