“Tôi không chỉ đấu tranh vì bản thân”

Tòa án Pháp xử vụ người gốc Việt kiện 14 công ty hóa chất cung cấp chất độc da cam cho quân đội Mỹ trong cuộc chiến tại Việt Nam.

Tòa án vùng Evry, ngoại ô phía nam Thủ đô Paris, đã bắt đầu phiên tranh tụng trong vụ bà Trần Tố Nga, 79 tuổi, người Pháp gốc Việt, đệ đơn kiện 14 công ty sản xuất hoặc buôn bán chất độc da cam, bao gồm Monsanto, hiện thuộc sở hữu của tập đoàn Đức Bayer và Dow Chemical.

Phiên tòa đáng lẽ diễn ra từ tháng 10/2020 nhưng bị hoãn do các biện pháp hạn chế Covid-19.

"Việc công nhận đơn kiện dân sự của nạn nhân người Việt sẽ tạo tiền lệ pháp lý cho những vụ kiện sau này", chuyên gia luật quốc tế Valerie Cabanes nói.

Bà Nga từng làm nhà báo ở Đông Dương và là nhà hoạt động cách đây gần 60 năm. Được sự hậu thuẫn của một số tổ chức phi Chính phủ, bà khởi kiện từ năm 2014, yêu cầu các công ty phải chịu trách nhiệm vì đã gây tổn thương sức khỏe cho bà và con cái, cũng như vô số nạn nhân khác, đồng thời phải chịu trách nhiệm vì hủy hoại môi trường.

Bà Trần Tố Nga (trái) tới phiên xét xử.

Các công ty đa quốc gia biện hộ rằng họ không thể chịu trách nhiệm về việc quân đội Mỹ sử dụng sản phẩm của mình. Bayer tuyên bố chất độc da cam sản xuất "dưới sự quản lý chuyên biệt của Chính phủ Mỹ vì mục đích quân sự riêng". Bà Nga và nhóm luật sư dự kiến tranh luận rằng các nhà sản xuất đã lừa Chính phủ Mỹ về độc tính thực sự của chất độc da cam.

Tính đến thời điểm hiện tại, chỉ có các cựu binh Mỹ, Úc, Hàn Quốc được bồi thường do ảnh hưởng chất độc da cam mà quân đội Mỹ đã sử dụng trong chiến tranh Việt Nam. “Loại hóa chất này độc hại gấp 13 lần chất diệt cỏ thông thường như glyphosat”, luật sư Cabanes cho hay.

Hơn 4 triệu người thuộc 3 nước Đông Dương (Việt Nam, Lào, Campuchia) đã bị phơi nhiễm chất độc da cam trong hơn một thập kỷ. Trong chiến tranh, quân đội Mỹ đã thực hiện rải khoảng 76 triệu lít chất diệt cỏ và chất làm rụng lá nhằm hủy hoại mùa màng và lương thực.

Quân đội Mỹ rải hóa chất da cam diệt cỏ trong cuộc chiến tại Việt Nam.

Cho đến năm 1971, Mỹ mới ngừng sử dụng loại chất khai quang này và rút khỏi Việt Nam 2 năm sau đó. Theo các tổ chức phi Chính phủ, chất độc da cam đã phá hủy cây cối, làm ô nhiễm đất và đầu độc động vật, gây ung thư và dị tật ở người. "Tôi không chỉ đấu tranh vì bản thân, mà còn vì con cái và hàng triệu nạn nhân khác", bà Nga nói.

Bà cho hay chất độc ca cam tấn công hệ miễn dịch cơ thể người. Bà bị tiểu đường tuýp 2 và dị ứng insulin hiếm, hậu quả của nhiễm độc. Bà cũng mắc bệnh lao hai lần, bị ung thư và mất một người con gái vì dị tật tim. Luật sư Cabanes cho hay mỗi năm khoảng 6.000 trẻ em Việt Nam sinh ra đã mắc dị tật bẩm sinh.

Theo AFP