Viễn cảnh về một cuộc sống không Covid-19 có thể sẽ còn xa vời

Điều này đã khiến các dự đoán về diễn biến của đại dịch trong năm 2021 càng trở nên không chắc chắn. Ba tháng tới được cho là thời điểm đầy thử thách; viễn cảnh về một cuộc sống không virus có thể vẫn còn xa vời và một số thứ có thể không trở lại như trước đây. Hiện tại, thông tin về biến thể mới của virus SARS-CoV-2 còn rất hạn chế. Chủng này tuy dễ lây lan hơn nhưng lại không gây ra triệu chứng nặng hơn hay ảnh hưởng đến hiệu quả của vaccine. Sự xuất hiện của các chủng mới cho thấy virus corona có các đột biến, do đó chúng có khả năng làm thay đổi diễn biến dịch. Việc dập dịch sẽ trở thành nhiệm vụ cấp bách hơn. Các biện pháp hạn chế có thể vẫn được duy trì trong năm mới, thậm chí các Chính phủ còn phải áp đặt thêm nhiều biện pháp nghiêm ngặt hơn nếu chủng mới thực sự có khả năng lây lan mạnh.

Giới chức y tế dự đoán vào khoảng giữa năm 2021, thế giới sẽ có đủ nguồn cung vaccine để bất kỳ ai muốn tiêm chủng đều có thể tiêm. Tuy nhiên, việc tiêm chủng cho tất cả mọi người sẽ mất nhiều tháng ngay cả khi thế giới có đủ số liều vaccine cần thiết. Một ví dụ cụ thể thể hiện quy mô của chiến dịch tiêm chủng toàn dân này: Nếu một bác sĩ đa khoa tại Anh trung bình phải làm việc 8 giờ mỗi ngày, cần 10 phút để tiêm vaccine cho một người và mỗi người cần phải tiêm hai mũi thì sẽ cần phải mất tới hơn một năm để đáp ứng được nhu cầu của tất cả các bệnh nhân. Bên cạnh đó, hai liều vaccine Pfizer cần được tiêm cách nhau 21 ngày, khả năng miễn dịch hoàn toàn sẽ đạt được sau 7 ngày kể từ lần tiêm thứ hai. Các loại vaccine khác như AstraZeneca còn yêu cầu khoảng thời gian chờ giữa các liều lâu hơn. Sẽ mất ít nhất một tháng để thấy hiệu quả đầy đủ ở mỗi người được tiêm chủng.

Tại những quốc gia thực hiện nới lỏng quy định giãn cách trong dịp nghỉ lễ Giáng sinh, số lượng ca nhiễm có thể tăng đột biến vào đầu năm mới. Trong trường hợp này, vaccine có thể không tạo ra nhiều thay đổi với diễn biến dịch vào đầu năm 2021. Do đó, chính quyền các nước cần tuyên truyền để người dân hiểu được rằng dịch sẽ diễn biến như vậy nhằm tránh khiến công chúng mất niềm tin vào tiêm chủng.

Vaccine vẫn được cho là “cứu cánh” của nhân loại trước đại dịch toàn cầu .

Các nước thường hay nhắc tới thuật ngữ “miễn dịch cộng đồng”. Để dễ hiểu, sau khi được tiêm vaccine, người ta sẽ trở nên miễn dịch (ít nhất trong thời gian ngắn). Điều này sẽ chặt đứt chuỗi lây lan virus và khiến dịch bệnh ngừng lại. Tuy nhiên, tỷ lệ miễn dịch trong cộng đồng là bao nhiêu thì chưa có con số chính xác. Các nhà khoa học tính toán trong khoảng 60-80% dân số toàn cầu, tương đương với hàng tỷ người trên thế giới cần phải tiêm phòng. Đó thực sự là một mục tiêu “xa vời”. Ngoài ra, miễn dịch cộng đồng còn phụ thuộc vào mức độ hiệu quả thật sự của vaccine. Số ca Covid-19 mới có thể giảm sớm nhất là vào mùa xuân 2021 nếu vaccine thực sự có hiệu quả. Tuy nhiên, các biện pháp phong tỏa và hạn chế khác vẫn là cần thiết kể cả khi quá trình tiêm chủng đang diễn ra, nhất là ở những nơi xuất hiện biến thể virus mới. Kịch bản kém lạc quan hơn, nếu vaccine chỉ có khả năng ngăn các cá thể bị nhiễm virus có triệu chứng nghiêm trọng thì việc tiêm vaccine cho những người dễ bị tổn thương sẽ làm giảm tỷ lệ tử vong nhưng không thể ngăn dịch bệnh hoành hành.

Sang năm 2021, người dân thế giới vẫn cần phải duy trì cảnh giác trong nhiều tháng, đặc biệt là tại những khu vực chủng virus mới lây lan mạnh, hạn chế ở mức độ cao có thể kéo dài cho đến khi việc triển khai vaccine kết thúc. Các biện pháp bảo vệ như đeo khẩu trang, giữ khoảng cách, rửa tay thường xuyên và tránh tập trung đông người vẫn cần phải được duy trì. Đi lại trong năm tới có thể trở nên thuận lợi hơn, mặc dù các hãng hàng không có thể yêu cầu giấy chứng nhận tiêm chủng. Giới khoa học hiện vẫn chưa biết khả năng miễn dịch sau khi tiêm vaccine tồn tại trong bao lâu. Việc loại bỏ hoàn toàn virus sẽ rất khó khăn và đòi hỏi những nỗ lực toàn cầu.

Một số dịch bệnh như đậu mùa là căn bệnh trên người duy nhất thế giới đã loại bỏ hoàn toàn nhưng phải mất gần 200 năm để làm điều đó. Bệnh sởi, mặc dù gần như đã được xóa sổ ở nhiều quốc gia, vẫn tiếp tục quay trở lại. Nhiều loại vaccine như uốn ván cần phải được tiêm nhắc lại. Có thể vaccine Covid-19 cũng vậy nếu các chủng virus liên tục biến đổi.

Tác động xã hội và kinh tế của đại dịch có thể sẽ lâu dài. Có thể cuộc sống sẽ không bao giờ trở lại như trước. Nhưng chúng ta có trách nhiệm làm nó trở nên an toàn hơn bằng cách chuẩn bị tốt hơn cho các đại dịch trong tương lai.

ĐỖ HỮU