Cần chính sách đồng bộ để cải tạo, tái thiết đô thị

Theo thống kê, thành phố (TP) Hà Nội có 1.579 nhà tập thể, chung cư cũ (CCC), chiếm 60% số lượng CCC cả nước, tập trung chủ yếu ở các quận nội thành và nội đô lịch sử thuộc khu vực hạn chế phát triển, bị khống chế bởi quy mô dân số, chiều cao công trình. Trong đó, nhiều nhất là tại quận Đống Đa (415 nhà), Hai Bà Trưng (244 nhà), Ba Đình (211 nhà). Diện tích căn hộ CCC nhỏ, phần lớn dưới 30m2 không thỏa mãn nhu cầ̀u ở, không đáp ứng được mức gia tăng dân số dẫn tới tình trạng cơi nới tự phát, ảnh hưởng đến chất lượng, tuổi thọ khu nhà, diện mạo đô thị và cuộc sống nhân dân... 

Hầu hết CCC đã hết niên hạn sử dụng, bộc lộ nhiều hạn chế trong việc quản lý, vận hành và khai thác sử dụng. Đến nay, Hà Nội mới xây dựng lại được 19 chung cư, chiếm 1,2% tổng số nhà ở CCC, 14 chung cư đang triển khai cải tạo. Do gặp nhiều vướng mắc, trong đó mấu chốt là chưa tìm được tiếng nói chung về lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân nên tiến độ cải tạo, xây mới CCC ì ạch, thậm chí có giai đoạn “dậm chân tại chỗ”. Mới đây, Chính phủ ban hành Nghị định 69/NĐ-CP với nhiều quy định, cách tiếp cận mới góp phần cơ bản tháo gỡ vướng mắc trong quá trình cải tạo CCC. 

Hội nghị phản biện xã hội đối với Dự thảo Đề án cải tạo, xây dựng lại CCC trên địa bàn TP. (Ảnh: PV)

Ông Đàm Văn Huân - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP Hà Nội cho biết: Xây dựng, cải tạo CCC là vấn đề an sinh xã hội lớn của TP nhằm đảm bảo an toàn, tính mạng, tài sản và ổn định đời sống nhân dân. Quá trình nghiên cứu, cải tạo CCC trên địa bàn TP trước năm 2021 gặp nhiều khó khăn nhưng từ đầu năm nay, khi Nghị định 69/NĐ-CP được ban hành đã giải quyết được căn bản những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện của Thủ đô. Trên cơ sở đó, UBND TP Hà Nội đã điều chỉnh, sửa đổi nội dung Đề án cải tạo, xây dựng lại CCC trên địa bàn TP với 13 nội dung phù hợp đặc thù riêng được Bộ Xây dựng chấp thuận và trình Chính phủ.

Góp ý cho đề án trên, ông Phạm Ngọc Thảo - nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP Hà Nội nhấn mạnh: Việc cải tạo CCC chỉ thành công khi phát huy tối đa vai trò của 3 chủ thể: Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai cần tính toán lại tỷ lệ % người dân đồng thuận. Công tác giải phóng mặt bằng luôn là vấn đề cực kỳ khó và người dân có vai trò quan trọng nên cần có giải pháp vận động, thuyết phục và xử lý người không chấp hành. Đối với doanh nghiệp phải có chính sách ưu đãi và vận dụng cơ chế chính sách hỗ trợ, miễn giảm thuế, cho phép chuyển đổi một phần mục đích sử dụng. Nếu không có lãi, họ không đầu tư. 

Theo TS. KTS Nguyễn Văn Hải - Chủ tịch Hội đồng KTS Hà Nội, Nghị định 69/NĐ-CP cơ bản giải quyết được 2 vấn đề liên quan đến hệ số bồi thường GPMB. Đó là quy định về: Bồi thường đối với phần diện tích tầng 1 được sử dụng kinh doanh, thương mại và phần diện tích bồi thường thực tế căn cứ theo sổ đỏ, phần diện tích cơi nới chỉ được hỗ trợ. Tuy nhiên, với vấn đề hỗ trợ phần cơi nới, TP cần quan tâm, xây dựng cơ chế cho phù hợp để tạo sự đồng thuận trong nhân dân. Mặt khác, ngoài 3 chủ thể quan trọng trên, cần gắn lợi ích, quyền, trách nhiệm cộng đồng vào việc cải tạo CCC vì cộng đồng sẽ được hưởng lợi hạ tầng, tiện ích, vườn hoa sau cải tạo... 

TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, dự thảo đã nêu bật tồn tại nhiều năm trong quá trình cải tạo CCC, nên bổ sung vấn đề liên quan đến Luật Đất đai, Luật Thủ đô để thấy rõ đặc thù của Hà Nội đã được thể chế hóa và bổ sung kinh nghiệm nước ngoài từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc... trong việc xã hội hóa cải tạo chung cư.

Trao đổi thêm sau khi tiếp nhận ý kiến đóng góp, nhất là những băn khoăn, lo ngại về việc gia tăng mật độ dân số, quá tải hạ tầng sau cải tạo, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn cho biết, Nghị định 69 chia 2 nhóm cải tạo, gồm khu CCC và CCC đơn lẻ. Các khu chung cư khi xây mới phụ thuộc vào giải pháp quy hoạch chung, tái định cư quy gom. Ví dụ, 1 khu chung cư rộng 30ha với rải rác 30 khối nhà 5 tầng, khi quy hoạch tập hợp nhà vào khu vực đất phù hợp. Làm như vậy sẽ giải phóng được 20-30% quỹ đất làm kinh doanh, dịch vụ thương mại... Cải tạo CCC đặc biệt ở khu vực trung tâm, thực chất là cải tạo, tái thiết đô thị ở mức cao nên cơ chế chính sách không chỉ tập trung vào đổi mới chất lượng sống, chất lượng hạ tầng hay cải tạo một không gian làm chỗ ở. Chính vì vậy, phải có những nguồn lực và giải pháp đồng bộ trong quá trình thực hiện.

PHẠM HẰNG