Giá trị lịch sử của phong trào phụ nữ “Ba đảm đang“
(PNTĐ) - Từ sự ra đời sáng kiến phụ nữ “Ba đảm nhiệm” của phụ nữ huyện Đan Phượng, “Ba đảm đang” đã lan rộng và trở thành phong trào cách mạng sôi nổi trong cả nước, khẳng định sức mạnh của nhân dân khi họ được làm chủ bản thân, làm chủ vận mệnh đất nước. Thực tiễn hoạt động của phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” đã chứng minh vị trí, vai trò to lớn của phụ nữ trong xã hội.
Đan Phượng - Hà Nội, nơi khởi đầu Phong trào “Ba đảm đang”
Với tinh thần “Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, ngay từ đầu năm 1965, khi đế quốc Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc, Hội Phụ nữ huyện Đan Phượng đã đề xuất phong trào “Ba nhiệm vụ”. Ngày 18/2/1965, Ban Chấp hành Hội Phụ nữ Huyện họp hội nghị mở rộng với 130 đảng viên nữ để phổ biến tình hình và xác định nhiệm vụ mới của phụ nữ địa phương. Hội nghị đã bàn bạc và đi đến quyết nghị phụ nữ phải làm “Ba nhiệm vụ” để sẵn sàng thay thế nam giới đi chiến đấu.
Sáng 8/3/1965, đông đảo phụ nữ trong huyện tập trung tại Trường Phổ thông cấp II xã Đan Phượng nghe phát động phong trào. Hội Phụ nữ Đan Phượng gửi quyết tâm thư lên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hà Đông, hứa thực hiện “Ba nhiệm vụ” trước mắt, đó là:
Gánh vác thêm phần việc lao động của chồng con, anh em, hoàn thành mọi nhiệm vụ sản xuất ở địa phương để chồng, con, anh em yên tâm sẵn sàng chiến đấu.
Khuyến khích chồng con, anh em gia nhập bộ đội hoặc tiếp tục ở lại bộ đội chiến đấu cho đến ngày không còn một tên Mỹ trên đất nước ta.
Tích cực tham gia mọi công tác chính quyền, đoàn thể, bảo vệ trị an, phục vụ chiến đấu ở địa phương, sẵn sàng gia nhập quân đội, chiến đấu khi Tổ quốc cần.
Ngày 18/3/1965, trên trang nhất báo Nhân dân đã đưa tin cổ vũ về “Ba nhiệm vụ” của Hội Phụ nữ huyện Đan Phượng. Lời hứa thực hiện “Ba nhiệm vụ” của phụ nữ Đan Phượng trở thành một nhân tố mới trong phong trào phụ nữ miền Bắc lúc đó.
Trên cơ sở phong trào “Ba nhiệm vụ” của phụ nữ Đan Phượng, Ban Thường trực Trung ương Hội LHPN Việt Nam đã đề xuất với Trung ương Đảng việc phát động phong trào “Ba đảm nhiệm” và sau đó Trung ương Hội “kêu gọi chị em hãy nhiệt liệt hưởng ứng chủ trương của Trung ương Hội phát động phong trào “Ba đảm nhiệm” với 3 nội dung chính là: Đảm nhiệm sản xuất thay thế chồng con yên tâm chiến đấu; Đảm nhiệm gia đình để chồng con yên tâm chiến đấu; Đảm nhiệm sẵn sàng phục vụ chiến đấu khi cần thiết.
Ngày 22/3/1965, Ban Thường trực Trung ương Hội ra Chỉ thị số 03/CT về mở cuộc vận động “Ba đảm nhiệm”. Cuộc vận động được các cấp hội triển khai mạnh mẽ đến từng cơ sở, được các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể và các địa phương ủng hộ, được toàn thể nhân dân hưởng ứng nhiệt liệt. Đội ngũ cán bộ Hội LHPN các cấp thường xuyên bám sát cơ sở, kịp thời động viên, thúc đẩy phong trào phát triển ngày càng sâu rộng. Chỉ hơn 1 tháng sau khi Trung ương Hội Phụ nữ ra lời kêu gọi, riêng ở Hà Đông và Sơn Tây đã có 158.246 phụ nữ đăng ký “Ba đảm nhiệm”.
Như vậy, ngay từ ngày 18/2/1965, Ban Chấp hành Hội Phụ nữ Huyện Đan Phượng đã họp hội nghị quyết định phụ nữ phải làm “Ba nhiệm vụ” để sẵn sàng thay thế nam giới đi chiến đấu và ngày 8/3/1965, phong trào “Ba đảm nhiệm” đã được phát động. Từ thực tế đó, chúng ta có thể khẳng định, phong trào “Ba đảm đang” mà phụ nữ Đan Phượng khởi xướng ra đời đã nói lên tính chủ động, sáng tạo, tiên phong của phụ nữ Đan Phượng. Chính vì vậy, huyện Đan Phượng rất xứng đáng với tên gọi là “Quê hương người gái đảm”.
Phong trào “Ba đảm đang” trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
Phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” thực sự trở thành cao trào với sự tham gia một cách tự giác và có tổ chức của đông đảo phụ nữ miền Bắc. Chỉ trong hơn một tháng phát động, đã có hơn 1,7 triệu phụ nữ miền Bắc ghi tên phấn đấu “Ba đảm đang”.
Trong Lời kêu gọi ngày 20/7/1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi: “Chị em phụ nữ hãy thực hiện thật tốt “Ba đảm đang” góp phần đắc lực đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.
Với trung tâm là phong trào “Ba đảm đang”, các tầng lớp phụ nữ miền Bắc tỏa ra trong các phong trào thi đua yêu nước trên mọi lĩnh vực sản xuất và chiến đấu. Phụ nữ nông dân “Tay cày, tay súng”, coi “ruộng rẫy là chiến trường”, vừa sản xuất vừa sẵn sàng chiến đấu, phấn đấu thực hiện “Cánh đồng 5 tấn thắng Mỹ”. Phụ nữ công nhân “Tay búa, tay súng”, ra sức thi đua “năng suất cao, chất lượng tốt, tiết kiệm nhiều”, “luyện tay nghề thi thợ giỏi”. Trên lĩnh vực văn hóa - giáo dục, từ những cô giáo mầm non đến những giảng viên trên giảng đường đại học thi đua “Dạy tốt, học tốt”.
Với phong trào “Tiếng hát át tiếng bom”, các nữ văn nghệ sĩ không quản ngại khó khăn, gian khổ và hy sinh đưa tiếng hát đến tận nhà máy, ruộng đồng, trận địa; các nữ y, bác sỹ bám trận địa, kịp thời cứu thương cho bộ đội. Trên mặt trận giao thông vận tải, những đơn vị nữ thanh niên xung phong ngày đêm đi mở đường, “Sống bám cầu bám đường, chết kiên cường dũng cảm”, giữ vững lời thề “Tim có thể ngừng đập nhưng mạch máu giao thông không bao giờ tắc”…
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, phong trào thi đua của toàn dân, trong đó có phong trào “Ba đảm đang” của phụ nữ đã góp phần làm cho miền Bắc vững mạnh, vừa đánh bại hai cuộc chiến tranh phá hoại của Đế quốc Mỹ, vừa hoàn thành nghĩa vụ là hậu phương lớn của chiến trường miền Nam.
Phong trào Phụ nữ “Ba đảm đang” trước hết góp phần xây dựng và bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Đông đảo nữ thanh niên vào dân quân tự vệ, làm hầm hào phòng tránh máy bay, làm nhiệm vụ cứu thương, cứu sập hầm, tuần tra canh gác, bảo vệ trật tự trị an, tiếp lương tải đạn ra trận địa pháo cho bộ đội; đặc biệt là trực tiếp chiến đấu bắn máy bay Mỹ, góp phần hình thành thế trận chiến tranh nhân dân với một lưới lửa phòng không dày đặc, nhiều tầng, nhiều hướng, đánh thắng chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ.
Phong trào Phụ nữ “Ba đảm đang” đã góp phần to lớn bảo đảm nguồn sức mạnh vật chất để cung cấp cho chiến trường. Với vai trò là hậu phương lớn, riêng trong những tháng đầu năm 1975, để chuẩn bị cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy, bằng nhiều tuyến và với các phương tiện vận chuyển khác nhau, miền Bắc đã đưa vào miền Nam hơn 110 nghìn cán bộ, chiến sĩ, 230 nghìn tấn vật chất các loại. Trên 80% quân số, 81% vũ khí, 60% xăng dầu, 65% thuốc men, 85% xe vận tải trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975 là từ miền Bắc đưa vào.
Phong trào Phụ nữ “Ba đảm đang” còn tạo ra nguồn sức mạnh tinh thần vô cùng to lớn. Phụ nữ chăm lo việc gia đình và xã hội, trở thành nguồn động viên lớn lao, làm cho người lên đường nhập ngũ “yên tâm vững bước”, người trên đường hành quân “chân cứng đá mềm”, người chiến đấu ngoài mặt trận giữ vững lời thề “Đánh thắng giặc Mỹ mới về quê hương”.
“Ba đảm đang” không chỉ là cơ hội để phụ nữ Việt Nam cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc, mà còn là điều kiện để họ vươn lên tự khẳng định mình trong cuộc đấu tranh cho quyền bình đẳng thật sự, vì vậy, phong trào “Ba đảm đang” không chỉ là một cuộc vận động vì sự nghiệp giả̉i phóng dân tộc, mà còn vì sự nghiệp giải phóng phụ nữ. Phong trào “Ba đảm đang” chống Mỹ, cứu nước của phụ nữ đã được ghi nhận là một mốc son trong lịch sử phong trào phụ nữ Việt Nam, một phong trào đã có tác dụng vận động to lớn trong giai đoạn lịch sử vẻ vang của dân tộc.
*(Lược trích tham luận hội thảo phong trào phụ nữ “Ba dảm đang - giá trị lịch sử và thời đại”)
