“Hiếm có địa phương nào giàu có nguồn lực văn hóa như Hà Nội”
(PNTĐ) - Ngày 28/3 tại Bảo tàng Hà Nội, Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố Hà Nội tổ chức hội nghị tổng kết đánh giá kết quả thực hiện Chương trình 06-CTr/TU của Thành ủy về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” giai đoạn 2021 - 2025.
Phát biểu tại chương trình, đồng chí Nguyễn Văn Phong - Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội, Trưởng Ban Chỉ đạo Chương trình 06 đánh giá cao những thành tựu đạt được, đồng thời nhấn mạnh, hiếm có địa phương nào giàu có nguồn lực văn hóa như Hà Nội, và chúng ta cần phải nâng cao nhận thức hơn nữa để làm tốt hơn nữa trong thời gian tới.
Những thành tựu nổi bật từ kết quả thực hiện Chương trình 06-CTr/TU
Với bề dày truyền thống ngàn năm văn hiến, anh hùng, vì hòa bình và hữu nghị, Thủ đô Hà Nội là địa phương giàu có nhất cả nước về di sản văn hóa; văn hóa Thủ đô ngày càng trở nên đặc sắc, phong phú cả bề rộng lẫn chiều sâu với sự hòa nhập của văn hóa Thăng Long với các vùng văn hóa: xứ Đoài, xứ Đông, Kinh Bắc, Sơn Nam Thượng… tất cả các di sản, sự hòa nhập đa dạng về văn hóa ấy là tổng hoà các yếu tố giao lưu, hội nhập, dung hoà, tiếp biến, cởi mở, linh hoạt, để tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng của Thăng Long - Hà Nội thời kỳ mới, là nguồn lực, động lực quan trọng phát triển văn hóa Thủ đô.
Chương trình số 06-CTr/TU tiếp tục là bước cụ thể hóa quan trọng tư duy đổi mới của Nghị quyết Đại hội XVII Đảng bộ Thành phố, xác định văn hóa và con người Thủ đô không chỉ là mục tiêu, động lực mà còn là nguồn lực mới quan trọng, trực tiếp quyết định sự phát triển bền vững Thủ đô. Đặc biệt, ngày 5/5/2022 Bộ Chính trị khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TƯ về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhằm mục tiêu đến năm 2030 thủ đô Hà Nội là Thành phố "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", với những đặc trưng “Thủ đô văn hiến - kết nối toàn cầu - thanh lịch hào hoa - phát triển hài hòa - thanh bình thịnh vượng - chính quyền phục vụ - doanh nghiệp cống hiến - xã hội niềm tin - nhân dân hạnh phúc”; Thực hiện kết luận của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021, đồng thời triển khai thực hiện hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới; Luật Thủ đô sửa đổi cơ sở pháp lý quan trọng cho sự phát triển đột phá của Thủ đô trong kỷ nguyên mới; Quy hoạch Thủ đô và Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô, định hình tương lai phát triển bền vững; Đây là điều kiện thuận lợi, thời cơ để Thành phố khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh, tạo sự đột phá, đồng thời cũng là những thách thức trong phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh trong nhiệm kỳ và những năm tiếp theo.
Chương trình 06-CTr/TU đề ra 18 chỉ tiêu, nhóm chỉ tiêu, được cụ thể hóa thành 22 chỉ tiêu. Đến nay, 18/18 chỉ tiêu của Chương trình hoàn thành kế hoạch hằng năm, trong đó có 2 chỉ tiêu vượt kế hoạch.
Trong các nhiệm vụ trọng tâm, nhiều nhiệm vụ đã đạt được những kết quả nổi bật. Đặc biệt trong lĩnh vực Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, các công tác xếp hạng di tích, tu bổ di tích, công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể được quan tâm, đạt được nhiều kết quả nổi bật. Có thể kể đến, công tác quản lý, bảo vệ phát huy di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt được tăng cường, nhiều tọa đàm, tập huấn được triển khai góp phần định hướng hoạt động thực hành của chủ thể và cộng đồng theo đúng quy định pháp luật. Phê duyệt Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể được UNESCO ghi danh trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể quốc gia trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; Kế hoạch tổng kiểm kê di sản văn hoá phi vật thể trên địa bàn thành phố Hà Nội lần 2. Quan tâm, hỗ trợ công tác truyền dạy đối với các di sản thuộc lĩnh vực Nghề thủ công truyền thống và Nghệ thuật trình diễn di sản văn hóa dân gian tại cộng đồng. Đặc biệt, việc truyền dạy, giao lưu trình diễn thực hành, Liên hoan Ca trù được tổ chức hàng năm đã góp phần bảo tồn và nâng cao về chất lượng nghệ thuật Ca trù Hà Nội. Công tác tôn vinh nghệ nhân, chế độ đãi ngộ, hỗ trợ nghệ nhân và các câu lạc bộ trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể được triển khai nghiêm túc.
Trong nhiệm kỳ qua, Thành phố có 20 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nâng tổng số Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia 40 di sản được tập trung trên địa bàn 7 quận và 16 huyện. Tiêu biểu di sản Hát Ca trù được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đồng thời được UNESCO ghi danh Danh sách di sản cần bảo vệ khẩn cấp được thực hành trên địa bàn 13 quận, huyện dưới hình thức các nhóm, các câu lạc bộ.
Các Di tích danh thắng cấp Thành phố đều có hoạt động sôi nổi, hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Đặc biệt việc ra mắt và duy trì tổ chức các chương trình trải nghiệm đêm tại các di tích Nhà tù Hỏa Lò (Chương trình Đêm thiêng liêng 2,3), Văn Miếu Quốc Tử Giám (Chương trình Tinh hoa Đạo học) và Di tích Quốc gia đặc biệt đền Ngọc Sơn (Chương trình “Ngọc Sơn - đêm huyền bí), đã thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân và du khách đến tham quan, nghiên cứu học tập, với 8.329.116 lượt khách, doanh thu đạt 244 tỷ đồng.
Bên cạnh đó trong lĩnh vực thể dục thể thao, Thành phố ban hành kế hoạch đào tạo huấn luyện viên, vận động viên thành tích cao, trọng điểm các môn Olympic và ASIAD. Thể thao thành tích cao được tập trung giữ vững. Sự nghiệp Thể dục thể thao cho mọi người được quan tâm đẩy mạnh, hoàn thành mục tiêu Thành phố đề ra phấn đấu đến năm 2025, tỷ lệ người dân tham gia tập luyện thể dục thể thao thường xuyên đạt 42,5%, tỷ lệ số hộ gia đình tham gia đạt 32,5% trở lên.
Tạo nên những đột phá trong phát triển công nghiệp văn hóa
Một trong những thành tựu nổi bật phải kể đến trong thực hiện Chương trình 06-CTr/TU là nỗ lực thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa
Triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22/2/2022 của Thành ủy về phát triển công nghiệp văn hoá trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 gắn với việc định vị thương hiệu mới, mục tiêu mới cho thành phố Hà Nội, với triển khai thực hiện các cam kết tham gia mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO trên lĩnh vực “Thiết kế sáng tạo”. Hoàn thiện thể chế, chính sách, tạo môi trường pháp lý, thu hút đầu tư phát triển Công nghiệp văn hóa là lợi thế của Thủ đô như: di sản, làng nghề, ẩm thực, không gian văn hóa....
Hà Nội đã rà soát, điều chỉnh bổ sung phát triển các ngành Công nghiệp văn hóa vào Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, tập trung đầu tư các công trình văn hóa, di tích lịch sử và một số công trình văn hóa mới, tiêu biểu của Thủ đô.
Tham gia các hoạt động về phát triển công nghiệp trong và ngoài nước; tổ chức các hội nghị tháo gỡ các khó khăn đối với các doanh nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, tổ chức các sự kiện văn hóa, du lịch văn hóa, văn hóa thể thao, nghệ thuật biểu diễn thu hút đông đảo các nhà sáng tạo trẻ của Thành phố tham gia. Xây dựng 5 không gian văn hóa sáng tạo tại quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, các công viên sáng tạo tại quận Long Biên, Gia Lâm, Đông Anh, Đống Đa...Tập trung xây dựng các sản phẩm công nghiệp văn hóa gắn với công nghệ 3D mapping, Đền Ngọc Sơn, Văn Miếu Quốc Tử Giám, Lễ hội ánh sáng Tây Hồ Tây, Lễ hội Sen Tây Hồ; tour đêm Hoàng Thành, Đêm Thiêng liêng (di tích Nhà tù Hỏa Lò), Ngọc Sơn - đêm huyền bí (Ban Quản lý di tích Danh thắng) tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tổ chức thành công 152 chương trình nghệ thuật trên địa bàn Thành phố.
Các công tác triển khai Kế hoạch thực hiện các sáng kiến gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO đến năm 2025 cũng được thúc đẩy tích cực..
Trong lĩnh vực du lịch, có thể khẳng định ngành Du lịch Thủ đô đã cơ bản phục hồi được hoạt động kể từ sau đại dịch Covid-19, góp phần đắc lực vào phát triển công nghiệp văn hóa. Hướng đi thành công của Hà Nội là xây dựng thương hiệu du lịch văn hóa Hà Nội dựa trên những giá trị văn hóa đặc sắc, trọng tâm là các giá trị di sản và giá trị văn hóa tiêu biểu, thông qua đó hình thành hệ thống các điểm đến, sản phẩm du lịch đặc trưng; nâng cao chất lượng các khu, điểm du lịch gắn với di tích lịch sử văn hóa, lễ hội, làng nghề, làng cổ, phố cổ… xây dựng và triển khai sản phẩm du lịch được đánh giá cao, thu hút du khách, như chương trình du lịch: Đêm Thiêng Liêng (Di tích Nhà tù Hỏa Lò), Giải mã Hoàng thành Thăng Long (Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội), Tinh hoa đạo học (Trung tâm hoạt động văn hóa, khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám), Ngọc Sơn - đêm huyền bí (Ban Quản lý di tích Danh Thắng ), Tìm về kinh đô người Việt cổ (Công ty du lịch phối hợp với Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội), các tuyến phố đi bộ... tiếp tục thu hút sự quan tâm tham gia của đông đảo nhân dân và du khách. Các loại hình du lịch mới gắn với thế mạnh của từng địa phương cũng được triển khai như: sản phẩm du lịch thể thao tại huyện Sóc Sơn, sản phẩm du lịch cộng đồng gắn với chăm sóc sức khỏe tại các huyện: Ba Vì, Sóc Sơn; nghiên cứu phát triển sản phẩm du lịch đường sông kết nối các điểm đến du lịch dọc khu vực sông Hồng; Công bố tuyến du lịch Trung tâm Hà Nội - Thanh Oai - Ứng Hòa - Mỹ Đức với chủ đề “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”; Điểm đến du lịch cộng đồng bản Miền, xã Ba Vì.
Đồng thời, Hà Nội cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch, phát triển du lịch chất lượng cao gắn với xây dựng thương hiệu du lịch Thủ đô.
Xây dựng thành phố Hà Nội tiêu biểu về lối sống và phong cách ứng xử văn hóa
Thành ủy đặc biệt quan tâm việc xây dựng người Hà Nội trong quá trình xây dựng và phát triển Thủ đô. Đặc biệt, từ khi Chỉ thị số 30 về "Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh" do Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội ban hành ngày 19/2/2024 là sự kế thừa, tiếp nối những chủ trương, chính sách và biện pháp mà Hà Nội đang tiến hành. Mặt khác, Chỉ thị cũng thực sự là một bước tiến mới, có tính đột phá trong cuộc vận động xây dựng đời sống đô thị văn minh, con người Hà Nội thanh lịch, bởi đây là lần đầu tiên có một sự chỉ đạo nhất quán, toàn diện ở cấp cao nhất của lãnh đạo Thành phố, thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội đối với việc xây dựng cho được đời sống văn minh đô thị.
Trong những năm qua, các cấp, các ngành từ Thành phố tới cơ sở đã tập trung tuyên truyền nâng cao vai trò của mỗi công dân Thủ đô, gia đình, thôn, làng, tổ dân phố, phường, xã trong việc xây dựng môi trường văn hoá, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, sống nhân ái, nghĩa tình, thủy chung, trong sáng, tuân thủ pháp luật.
Thành phố cũng đồng thời xây dựng và nâng cao chất lượng các mô hình văn hóa, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong việc thực hiện 2 quy tắc ứng xử do Thành phố ban hành, với mục tiêu phấn đấu xây dựng thành phố Hà Nội tiêu biểu về lối sống và phong cách ứng xử văn hóa.
Rất nhiều chương trình, hội nghị, tọa đàm, nhiều hành động, mô hình… đã được thực hiện như các cuộc thi: “Giữ gìn ngõ phố xanh, sạch, trang hoàng đường phố đẹp”, “Xã, phường, thị trấn sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn”; tuyên truyền thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội; Chương trình giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình; tổ chức Hội nghị tọa đàm “Cách làm và kinh nghiệm hay trong thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình góp phần nâng cao chất lượng Gia đình văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh”; Triển khai thực hiện Kế hoạch thực hiện Quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan thuộc thành phố Hà Nội và Kế hoạch thực hiện Quy tắc ứng xử nơi công cộng trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2021-2025; Tiếp tục đổi mới, phát huy hiệu quả việc triển khai giảng dạy bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” trong các trường phổ thông; giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh gắn với giáo dục giá trị sống cho học sinh; Triển khai mô hình “Dân vận khéo” gắn với các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước, thực hiện đồng bộ trên 04 lĩnh vực: kinh tế; văn hóa-xã hội; quốc phòng, an ninh; Ban hành kế hoạch tuyên truyền, vận động phụ nữ thực hiện Quy tắc ứng xử nơi công cộng giai đoạn 2022-2025; Tuyên truyền, vận động phụ nữ thực hiện quy tắc ứng xử nơi công cộng; Tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua “Xây dựng người phụ nữ Thủ đô Trung hậu - Sáng tạo - Đảm đang - Thanh lịch”, Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không 3 sạch”, Cuộc vận động “Phụ nữ Thủ đô ứng xử đẹp” với nhiều hoạt động ý nghĩa, hiệu quả...
Những điều còn trăn trở trước thời kỳ mới
Những thành tựu đã đạt được từ việc thực hiện các nhiệm vụ tại Chương trình 06-CTr/TU của Thành ủy có thể nói đã tạo nên những bước đột phá. Tuy nhiên, vẫn còn đó những tồn tại thách thức phải đối diện. Trong đó có một số yếu tố đáng lưu ý như: Nhận thức và quyết tâm chính trị của một số cấp ủy Đảng, chính quyền về vai trò, nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa, xây dựng Người Hà Nội thanh lịch, văn minh theo tinh thần Chỉ thị 30 của Thành ủy về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng trong xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh tuy đã được nâng lên so với trước nhưng chưa đồng đều, chưa đầy đủ và sâu sắc; Công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật còn nhiều bất cập. Vai trò của văn hoá trong xây dựng con người chưa được xác định đúng tầm, có lúc có nơi còn có chiều hướng coi trọng chức năng giải trí đơn thuần; Thị trường văn hóa nhìn chung còn manh mún, tự phát, chưa tạo được bước đột phá, chưa có được công trình văn hóa thực sự xứng tầm; Sự phát triển thể thao thành tích cao của Hà Nội so với các nước trong châu lục và thế giới đang gặp những thách thức lớn cần có đổi mới tư duy; Sự phối hợp liên ngành, liên vùng trong phát triển du lịch còn thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Sản phẩm du lịch chưa thực sự hấp dẫn và chưa tạo được sự khác biệt, khả năng cạnh tranh chưa cao...
Phát biểu tổng kết và chỉ đạo tạo Hội nghị, đồng chí Nguyễn Văn Phong - Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội, Trưởng ban Chỉ đạo Chương trình 06 của Thành ủy Hà Nội khẳng định: "Chưa bao giờ chúng ta được quan tâm một cách tổng thể, toàn diện đến văn hóa như thế”.
Đồng chí Nguyễn Văn Phong nêu: Thứ nhất, chúng ta có được một hệ thống các cơ chế, chính sách, quan điểm chỉ đạo về mặt chính trị, pháp lý và nguồn lực đầy đủ nhất so với các Chương trình khác. Thứ hai, văn hóa Hà Nội được cụ thể hóa bằng Luật Thủ đô với rất nhiều nội dung, quan điểm, tư tưởng chỉ đạo lớn của Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị tạo thành lợi thế cho Thủ đô phát triển. Thứ ba, chúng ta là đơn vị đầu tiên ban hành được Nghị quyết 09 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn thành phố; Nghị quyết của Ban Thương vụ Thành ủy về xây dựng xã hội học tập; Chỉ thị 30 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội về Tăng cường sự lãnh đạo của cấp Ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh cùng nhiều Nghị quyết và các kế hoạch triển khai bằng các đề án, dự án cụ thể... Những tư tưởng, định hướng lớn về văn hóa, con người Hà Nội được cụ thể hóa vào trong tư tưởng, quan điểm, triết lý để chúng ta xây dựng quy hoạch Thủ đô. Văn hóa và con người trở thành 1 trong 5 trụ cột trong những triết lý phát triển Thủ đô.
“Cái đạt được lớn nhất từ Chương trình 06 là nhận thức, vai trò lãnh đạo của Đảng và cụ thể hóa của các cấp chính quyền về văn hóa đã được hoàn thiện"- đồng chí Nguyễn Văn Phong nhấn mạnh.
Trên cơ sở đó, đồng chí Nguyễn Văn Phong yêu cầu, trong thời gian tới cần tập trung vào 4 nhiệm vụ: Thứ nhất, phải đặt văn hóa là yếu tố quan trọng trong việc sắp xếp đơn vị hành chính mới; Thứ hai phải cụ thể hóa vào các quy hoạch những vấn đề liên quan đến văn hóa, giáo dục, du lịch để khỏi bỏ lỡ chủ trương và cơ hội, thời cơ tốt đẹp; Thứ ba phải đẩy mạnh chuyển đổi số trong văn hóa, giáo dục đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Chúng ta đã thực hiện được nhiều kết quả nhưng đó chỉ là bước đầu, trong khi đó dư địa và lợi ích chuyển dổi số mang lại còn rất lớn vì thế cần phải tận dụng thế mạnh của minh. "Phải tạo ra áp lực từ bên trong để thực hiện tốt nhiệm vụ chuyển đổi số, cấp ủy phải nêu gương để thúc đẩy cả hệ thống chính trị", đồng chí nhấn mạnh; Thứ tư là phải tăng cường hội nhập quốc tế, học hỏi từ bạn bè về tốc độ vươn lên cực kì mạnh mẽ về văn hóa và phát triển con người, không bao giờ có điểm dừng, không được say mê, ngủ quên trên những thành quả mình đã đạt được.
“Hiếm có địa phương nào giàu có nguồn lực văn hóa như Hà Nội. Lẽ ra chúng ta phải làm tốt hơn nữa, nhưng chúng ta chưa nhận thức đầy đủ, chúng ta không biết mình giàu có như thế nào. Mà làm cái gì mà không biết mình có gì thì rất khó thành công. Vì vậy, chúng ta phải nâng cao nhận thức hơn nữa”- đồng chí Nguyễn Văn Phong nhắc nhở.
Cũng trong dịp này, Thành ủy đã biểu dương khen thưởng, tặng bằng khen của Ban Thường vụ Thành ủy cho 10 tập thể, 10 cá nhân; UBND thành phố tặng bằng khen cho 20 tập thể, 20 cá nhân có thành tích xuất sắc trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình số 06-Tr/TU của Thành ủy.
