Tổng Bí thư Tô Lâm: Xác định chương trình “Mục tiêu Quốc gia” không chỉ của ngành y tế hay giáo dục mà phải là nhiệm vụ của toàn xã hội.
(PNTĐ) - Sáng 25/11, tham gia thảo luận tại tổ 1, Đoàn đại biểu Quốc hội Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, cần xác định chương trình "Mục tiêu Quốc gia" không chỉ của ngành y tế hay giáo dục mà phải là nhiệm vụ của toàn xã hội. Đó là mục tiêu cao cả toát lên, cả xã hội cùng vào cuộc.
Mục tiêu cao cả toát lên, cả xã hội cùng vào cuộc
Góp ý về 2 dự thảo Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035; và Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: văn hóa, y tế giáo dục không chỉ là mục tiêu, mà trở thành động lực phát triển, đều là nguồn lực, là trọng tâm đột phá trong phát triển đất nước.
Trong đó, nguồn nhân lực là một trong 3 trọng tâm đột phá quan trọng nhằm tạo nên thế hệ có sức khỏe, bản lĩnh, tư duy, trí thức. Mục tiêu chúng ta đặt ra trong 20 năm nữa bàn giao cho thế hệ kế cận nhiệm vụ bảo vệ, xây dựng đất nước thì hôm nay phải đặt ra nhiệm vụ chăm lo cho thế hệ này.
Dẫn ví dụ, thời gian qua, chúng ta thành lập nhiều ban quản lý, thực hiện nhiều đề án, chương trình mất nhiều thời gian, tốn kém nhưng kết quả cuối cùng lại không được như mong muốn, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, chương trình mục tiêu quốc gia cần rõ cơ quan chủ trì, mục tiêu đến đâu, không được trùng lặp với các chương trình trước đây và mục tiêu cuối cùng là người dân được thụ hưởng.
Theo Tổng Bí thư, cần xác định chương trình "Mục tiêu Quốc gia" không chỉ của ngành y tế hay giáo dục mà phải là nhiệm vụ của toàn xã hội. "Đó là mục tiêu cao cả toát lên, cả xã hội cùng vào cuộc"- Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Đối với lĩnh vực y tế, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, cần đặt rõ mục tiêu đến 2030 - 2035 nâng cấp sức khỏe cho Nhân dân phải đạt được, hướng đến mục tiêu cao nhất.
Nêu ví dụ như trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe ban đầu, dự phòng bệnh phải được đưa lên hàng đầu, Tổng Bí thư phân tích, hiện nay lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, đang đi vào khám chữa bệnh, tập trung "chữa cháy" vì dự phòng chưa tốt, bệnh lây nhiễm phát triển, chưa đi vào bản chất chính của việc chăm sóc sức khỏe. Vì thế, phải đi sâu vào từng lĩnh vực đang tồn tại, có giải pháp đồng bộ, từng bước thực hiện, để trong 5 năm tới phải thanh toán bệnh truyền nhiễm như: bệnh lao, viêm gan, sốt rét, sốt xuất huyết...
Bên cạnh đó, Tổng Bí thư chỉ ra thực trạng Việt Nam có rất nhiều ca bệnh không lây nhiễm, một mình ngành y tế không thể làm được, ví dụ như vấn đề môi trường ô nhiễm, không khí ô nhiễm, vấn đề nước uống, vệ sinh an toàn thực phẩm... sinh ra nhiều bệnh. Bởi căn cơ của bệnh tật là do ô nhiễm, mất vệ sinh ăn uống. Vì thế, phải giải quyết tận gốc nguyên nhân gây ra bệnh, chứ không phải chỉ tập trung vào công tác điều trị, chăm sóc.
Từ thực tế trên, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, việc đầu tư cho chương trình mục tiêu quốc gia như thế nào, phạm vi ra sao cần được quan tâm thỏa đáng, chứ không phải chỉ dừng ở mỗi ngành y tế, tránh lãng phí và không giải quyết được căn cơ vấn đề.
Bổ sung nhiệm vụ xây dựng Hệ thống dự báo kỹ năng quốc gia
Đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng, dự thảo chưa làm rõ vai trò của khoa học - công nghệ trong nông nghiệp. Đây là khoảng trống chính sách lớn vì nông nghiệp vẫn là trụ đỡ của nền kinh tế và là khu vực chịu tác động mạnh nhất của biến đổi khí hậu. Do đó việc bổ sung hợp phần về KHCN Nông nghiệp là cần thiết và hợp lý.
Đại biểu kiến nghị bổ sung một hợp phần riêng về KH&CN nông nghiệp, tập trung vào giống, công nghệ sinh học, nông nghiệp số, chế biến sâu và logistics; đồng thời xác định vai trò nòng cốt của các đại học và viện nghiên cứu nông nghiệp. Đây là hướng đi bảo đảm an ninh lương thực và nâng thu nhập nông dân.
Đại biểu Nhận thấy dự thảo còn thiếu hệ thống dự báo nhu cầu kỹ năng quốc gia (hay bản đồ kỹ năng tương lai mà quốc gia cần) dựa trên: sự thay đổi về công nghệ, xu hướng ngành nghề, cơ cấu lao động, tốc độ tự động hóa, yêu cầu của doanh nghiệp, của thực tiễn, chiến lược phát triển KT-XH của đất nước.
Cho rằng, thiếu dự báo sẽ khiến đào tạo lệch hướng, chậm thích ứng với chuyển đổi số - chuyển đổi xanh, đại biểu Nguyễn Thị Lan đề nghị bổ sung nhiệm vụ xây dựng Hệ thống dự báo kỹ năng quốc gia, làm nền tảng để tổ chức đào tạo các ngành nghề mới như AI, phân tích dữ liệu, robot, tự động hóa trang trại, logistics nông sản và chế biến công nghệ cao, và một số ngành nghề quan trọng cốt lõi khác.
Về bồi dưỡng đội ngũ, đại biểu đề nghị bổ sung: Cơ chế hợp đồng đặc thù để thu hút chuyên gia giỏi; tăng quỹ học bổng sau đại học trong các lĩnh vực khoa học – công nghệ và nông nghiệp; hệ thống đánh giá – xếp hạng giảng viên theo chuẩn quốc tế.
Về phân bổ kinh phí, tổng kinh phí là khoảng 580 tỷ, giai đoạn một khoảng 174 tỷ, giai đoạn 2 hơn 400 tỷ, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ tại sao lại đầu tư mất cân đối kinh phí như vậy, xem có cần phải cân đối lại kinh phí giữa 2 giai đoạn không.
Xây dựng môi trường học đường lành mạnh, an toàn, hạnh phúc
Đại biểu Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh: “chương trình này không phải một chương trình “đơn ngành”, mà là chiếc trục kết nối toàn bộ chiến lược phát triển quốc gia”.
Đại biểu đặc biệt đánh giá cao 5 dự án thành phần được thiết kế chặt chẽ và đi đúng vào “điểm nghẽn” của giáo dục: Cơ sở vật chất - giáo dục nghề nghiệp - giáo dục đại học - đội ngũ nhà giáo - giám sát và đánh giá. Đây là cấu trúc không thể hiện đại hóa giáo dục nếu thiếu một mảnh ghép nào.
Theo đại biểu, Chương trình có tính mở, tính dài hạn, giúp địa phương chủ động lập kế hoạch 10 năm - thay vì lúng túng từng năm như trước. Nhưng để chương trình thực sự tạo chuyển biến, đại biểu nhấn mạnh ba trục chính: Trục thể chế - đúng tinh thần Nghị quyết 66,
Đại biểu đề nghị: Xây dựng cơ chế đặc thù cho đại học trọng điểm: tự chủ mạnh, quản trị theo chuẩn quốc tế. Loại bỏ các thủ tục gây cản trở đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị. Thực hiện nghiêm chế độ giải trình, thanh tra chuyển đổi số toàn ngành.
Về trục khoa học – công nghệ và chuyển đổi số – theo tinh thần Nghị quyết 57: Xây dựng nền tảng dữ liệu chung toàn ngành, quản lý học tập suốt đời cho từng công dân. Bộ học liệu số mở quốc gia. Phát triển phần mềm xử lý đạo văn chung để bảo đảm liêm chính học thuật. Phát triển chuẩn giáo viên số, trường học số, hệ thống đánh giá bằng AI.
Về trục văn hóa - con người - đồng điệu với Nghị quyết chấn hưng văn hóa và Nghị quyết 72 về y tế. Giáo dục phải nuôi dưỡng không chỉ tri thức mà cả nhân cách, năng lực thẩm mỹ, sức khỏe thể chất, sự tử tế, căn tính văn hóa Việt Nam.
Đại biểu Bùi Hoài Sơn đề nghị, đưa giáo dục văn hóa, nghệ thuật, di sản vào nhà trường một cách bài bản. Xây dựng môi trường học đường lành mạnh, an toàn, hạnh phúc. Bảo đảm dinh dưỡng học đường, sức khỏe tinh thần học sinh - đúng tinh thần Nghị quyết 72. Giáo dục là nơi bồi đắp nền tảng văn hóa, còn văn hóa là không gian để giáo dục “thấm vào đời sống”. Hai lĩnh vực này phải song hành.
Đặc biệt chú trọng chất lượng con người; phương pháp dạy và học
Cảm ơn ý kiến các đại biểu và chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, Chương trình giáo dục bám sát mục tiêu Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị. Nghị quyết 71 thể hiện tầm nhìn, sự quan tâm, định hướng phát triển giáo dục của đất nước với những nội dung công việc cụ thể. Ngành Giáo dục đang thực hiện những nhiệm vụ này với kỳ vọng lớn của toàn ngành.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, để thực hiện Nghị quyết 71 có nhiều việc, Chương trình mục tiêu quốc gia chỉ là 1 nhiệm vụ biện pháp công cụ đầu tiên, còn nhiều nội dung nữa. Ngành Giáo dục có nhiều công việc để triển khai. Đặc biệt chú trọng chất lượng con người; phương pháp dạy và học. Trong các giải pháp thì nhiều nhất là tập trung tiền cho cơ sở hạ tầng, đến năm 2030 kiên cố hóa trường học, hiện còn 13% - dứt khoát phải xoá trường tạm cho học sinh, hiện tập trung mầm non, tiểu học ở vùng khó khăn. Vì thế, đặt ra mục tiêu và nhiều biện pháp, bằng mọi cách ưu tiên xoá trường tạm cho học sinh mầm non.
"Về học sinh phổ thông để phát triển toàn diện cần đầu tư nhiều hơn nữa đặc biệt về ngoại ngữ, STEM... không thể "dạy chay". Các trường đại học, cao đẳng nghề cũng có đặt ra mục tiêu"- Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.
Về nội dung với nhà giáo quan trọng, chi cho con người quan trọng nhưng tiêu tiền không dễ; chi phí còn khiêm tốn, tuy nhiên phát triển nhà giáo không chỉ ở đây mà còn các lĩnh vực về khoa học công nghệ, đề án phát triển Tiếng Anh Chính phủ đang soạn thảo. Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, chuyên môn dạy học sẽ thuyết minh kỹ những vấn đề về giáo dục đại học... không nêu ở đây nhưng sẽ nói kỹ hơn ở phạm vi khác.
