Việt Nam khẳng định vai trò trung tâm tại Lễ mở ký Công ước Hà Nội về chống tội phạm mạng

Phiên ký diễn ra trang trọng trước sự chứng kiến của Chủ tịch nước Lương Cường và Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, thể hiện cam kết mạnh mẽ và tinh thần hợp tác quốc tế trong nỗ lực phòng, chống tội phạm mạng - một trong những thách thức toàn cầu lớn nhất của thời đại số.

Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an, đại diện Việt Nam ký Công ước.

Việt Nam là quốc gia đầu tiên đặt bút ký Công ước, với Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an là người đại diện thực hiện nghi thức này. Sau Việt Nam, lần lượt các quốc gia và vùng lãnh thổ khác như Lào, Cuba, Trung Quốc, Nga, Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland, Jamaica, Palestine, Hàn Quốc, Brazil, Liên minh châu Âu (EU) và nhiều tổ chức quốc tế đã tiếp nối ký kết, khẳng định sự đồng thuận rộng rãi và quyết tâm của cộng đồng quốc tế đối với vấn đề phòng, chống tội phạm mạng toàn cầu. Những cái bắt tay, những chữ ký nối dài trên văn kiện là sự thể hiện niềm tin vào một tương lai an toàn hơn trên không gian mạng cho toàn nhân loại.

Đây là sự kiện đầu tiên mà Việt Nam đăng cai phối hợp cùng Liên hợp quốc tổ chức lễ mở ký một công ước đa phương, đồng thời cũng đánh dấu lần đầu tiên một địa danh của Việt Nam - “Hà Nội” được chính thức ghi vào tên gọi của một công ước quốc tế. Việc này không chỉ minh chứng cho vị thế ngày càng cao và đóng góp ngày càng tích cực của Việt Nam trên trường quốc tế, mà còn thể hiện sự ghi nhận, trân trọng của cộng đồng quốc tế đối với vai trò, năng lực và trách nhiệm của Việt Nam trong lĩnh vực đảm bảo an ninh mạng, xây dựng các quy phạm pháp lý tiến bộ, hướng tới một trật tự toàn cầu công bằng, minh bạch và an toàn hơn.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Nội vụ Vương quốc Campuchia Sok Chenda Sophea ký Công ước của Liên hợp quốc về Chống tội phạm mạng.

Theo quy định, sau phiên ký tại Hà Nội, Công ước sẽ tiếp tục được mở ký tại Trụ sở Liên hợp quốc ở New York, Mỹ. Công ước Hà Nội sẽ chính thức có hiệu lực nếu có hơn 40 nước ký kết phê chuẩn và hoàn thành các thủ tục nội bộ cần thiết. Khi đó, Công ước sẽ trở thành một “công cụ pháp lý quan trọng có tính phổ quát, bao trùm toàn cầu”, tạo nền tảng vững chắc cho các quốc gia thành viên hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau trong đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng xuyên biên giới.

So với các công ước quốc tế khác như Công ước chống tội phạm xuyên quốc gia (UNTOC) và Công ước chống tham nhũng (UNCAC), Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng có nhiều điểm mới phù hợp với thực tiễn phát triển của thời đại số. Trước hết, Công ước Hà Nội khẳng định rõ nguyên tắc chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, đồng thời đặt ra trách nhiệm thực hiện hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm mạng như tương trợ tư pháp, điều tra chung, thu hồi tài sản…, nhưng vẫn gắn với yêu cầu bảo đảm không cản trở các quyền con người cơ bản trên không gian mạng, phù hợp với các cam kết quốc tế của mỗi quốc gia về quyền con người. Điều này giúp cân bằng giữa lợi ích quốc gia và trách nhiệm toàn cầu, hài hòa giữa bảo vệ chủ quyền và tôn trọng các quyền tự do cá nhân.

Công ước cũng quy định thống nhất các thuật ngữ chuyên ngành cơ bản về tội phạm mạng, đồng thời cập nhật các nội dung mới nổi như tiền kỹ thuật số, nhằm theo kịp diễn biến và thủ đoạn ngày càng tinh vi của tội phạm mạng hiện nay. Các tội danh về tội phạm công nghệ cao cũng được chuẩn hóa với 6 tội danh chính, cùng 3 tội danh liên quan đến lạm dụng trẻ em và ảnh cá nhân, bên cạnh 5 biện pháp nghiệp vụ điều tra mới liên quan đến tiếp cận dữ liệu điện tử. Sự chuẩn hóa này giúp các quốc gia thành viên dễ dàng phối hợp hành động, chia sẻ thông tin, đồng thời đảm bảo công lý được thực thi đồng bộ, hiệu quả ở phạm vi toàn cầu.

Đồng Bộ trưởng về Ngoại giao và Thương mại Australia Matt Thistlethwaite ký Công ước của Liên hợp quốc về Chống tội phạm mạng.

Một điểm nhấn quan trọng khác là Công ước Hà Nội xây dựng mạng lưới liên hệ 24/7 của tất cả các quốc gia thành viên, với các chức năng then chốt như “phong tỏa” dữ liệu điện tử trong nước theo yêu cầu, hỗ trợ xử lý các trường hợp khẩn cấp, thu thập chứng cứ điện tử…, nhằm nâng cao khả năng phản ứng nhanh và phối hợp quốc tế trước các nguy cơ tội phạm mạng xuyên biên giới.

Đặc biệt, Công ước Hà Nội chỉ có hiệu lực sau khi có đủ 40 nước phê chuẩn, đảm bảo tính đồng thuận và hiệu quả thực thi; các Nghị định thư bổ sung cũng chỉ được thông qua sau khi có trên 60 quốc gia tham gia Công ước, góp phần tạo dựng nền tảng hợp tác vững chắc giữa các quốc gia trong việc xây dựng và thực hiện các chuẩn mực pháp lý mới về an ninh mạng.

Trong khuôn khổ Lễ mở ký, nhiều hoạt động ý nghĩa và sôi nổi cũng đồng thời diễn ra như các phiên thảo luận cấp cao, các phiên trao đổi bàn tròn, các hội nghị bên lề về hợp tác quốc tế phòng chống tội phạm mạng, Gala dinner, triển lãm về công nghệ, triển lãm về Hành trình Công ước do Chính phủ Việt Nam và Ban Thư ký Liên hợp quốc phối hợp tổ chức. Đây là dịp để các nhà lãnh đạo, chuyên gia, học giả, cộng đồng doanh nghiệp chia sẻ kinh nghiệm, tăng cường hiểu biết lẫn nhau, đồng thời lan tỏa thông điệp về trách nhiệm chung, hành động chung vì một thế giới số an toàn, lành mạnh, bền vững.

Với việc tổ chức thành công Lễ mở ký Công ước Hà Nội, Việt Nam đã khẳng định vai trò chủ động, trách nhiệm và uy tín ngày càng lớn trong các vấn đề toàn cầu, đặc biệt là thúc đẩy hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm mạng, góp phần xây dựng môi trường số an toàn, vì sự phát triển chung của nhân loại.