Giải bài toán nâng cao chất lượng hoạt động tuyến y tế cơ sở

Y tế cơ sở còn nhiều bất cập chưa được giải quyết

Nghị quyết số 20 của Hội nghị Trung ương 6, khóa 12 đã nêu “Y tế dự phòng là then chốt, y tế cơ sở là nền tảng”, “Hướng tới thực hiện bao phủ chăm sóc sức khỏe và bảo hiểm y tế toàn dân”... Nghị quyết cũng đề ra một số mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể được thực hiện bởi mạng lưới y tế cơ sở như triển khai chăm sóc sức khỏe ban đầu, quản lý sức khỏe đến từng người dân; thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm tại trạm y tế xã, phường, thị trấn.

Nhiều vấn đề về y tế cơ sở được các chuyên gia y tế bàn thảo.

Thông tin tại hội thảo “Y tế cở sở - Từ chính sách đến hành động”, theo hình thức trực tiếp và trực tuyến với gần 1.000 điểm cầu tại Sở Y tế các tỉnh, thành phố trên cả nước vào ngày 18/11 vừa qua, Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Trần Thị Nhị Hà cho biết: Mạng lưới y tế cơ sở ngày càng có vai trò quan trọng trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Tuy nhiên, thời gian qua, y tế cơ sở vẫn tồn tại nhiều bất cập chưa được giải quyết, trong đó khó khăn lớn nhất về mô hình tổ chức, cơ chế chính sách đặc biệt là cơ chế tài chính và nguồn nhân lực đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng công tác phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh.

Tại Hà Nội, số lượt người đến khám chữa bệnh ở phòng khám, đa khoa, trạm y tế khoảng 2 triệu lượt/năm. Tuy nhiên, người dân đến với y tế cơ sở để được chăm sóc sức khỏe ban đầu, được tư vấn về sức khỏe thường chiếm tỷ lệ thấp và càng ngày càng sụt giảm, có nhiều nguyên nhân như chất lượng dịch vụ, lòng tin của người dân, cơ chế chính sách và mức đầu tư.

Nhiều chính sách chưa thật sự tạo điều kiện cho y tế cơ sở phát huy tiềm năng và thế mạnh, dẫn tới người dân vượt tuyến, chịu chi phí cao cho chăm sóc sức khỏe, các bệnh viện tuyến trên tiếp tục quá tải và sự hài lòng sẽ khó được cải thiện. Những quy định về phạm vi hoạt động chuyên môn của người hành nghề, danh mục kỹ thuật tại trạm y tế xã hay chính sách thông tuyến tỉnh bảo hiểm y tế và một số quy định khác đã làm giảm lượng người bệnh đến khám, chữa bệnh tại tuyến y tế xã, phường, bệnh viện tuyến huyện. Người dân chưa được khám, phát hiện, quản lý, theo dõi các bệnh mạn tính như huyết áp, tiểu đường… một cách bài bản, thường xuyên, liên tục.

Theo bà Trần Thị Nhị Hà - Giám đốc Sở Y tế Hà Nội, trong thời gian qua, ngành y tế Thủ đô đã có nhiều sáng tạo trong việc nâng cao năng lực y tế cơ sở.

Nhiều chủ trương, chính sách quan tâm phát triển y tế cơ sở

Để tiếp tục xây dựng và phát triển hệ thống y tế cơ sở, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 08 về việc phát triển hệ thống an sinh xã hội, nâng cao phúc lợi xã hội, chất lượng cuộc sống của nhân dân Thủ đô giai đoạn 2021 – 2025 trong đó có rất nhiều nội dung được quan tâm về phát triển y tế cơ sở.

UBND thành phố cũng đã ban hành Kế hoạch số 196 triển khai thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã giai đoạn đến năm 2030 trên địa bàn Hà Nội nhằm củng cố, hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân. Hà Nội cũng là địa phương được Bộ Y tế, Bộ Công an chọn là địa bàn thực hiện việc thí điểm việc xây dựng hồ sơ điện tử quản lý sức khỏe cá nhân gắn với đề án 06 của chính phủ.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên: Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Y tế về củng cố và phát triển y tế cơ sở, ngành y tế Hà Nội chủ động, sớm nắm bắt được chủ trương, đường lối, là địa phương đi đầu trong việc chăm sóc sức khỏe cho người dân trên địa bàn, có những bước đi, cách làm mới sáng tạo để hoàn thiện y tế cơ sở.

Từ ngày 1/1/2024, Luật Khám bệnh, chữa bệnh số 15 do Quốc hội ban hành có hiệu lực. Theo đó, 4 tuyến cơ sở khám chữa bệnh sẽ được thay thế bởi 3 cấp bao gồm cấp ban đầu, cấp cơ bản và cấp chuyên sâu. Việc chuẩn bị nâng cao năng lực cho các cơ khám chữa bệnh cho cấp ban đầu của Hà Nội là hết sức cần thiết, cấp bách đòi hỏi sự nỗ lực của cả hệ thống quản lý và giúp đỡ của các cơ sở khám chữa bệnh đầu ngành của Hà Nội.

Ngày 25/10/2023 Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 25 về tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới. Ngành Y tế Hà Nội đã chủ động, có những bước đi, cách làm mới sáng tạo trong việc hoàn thiện y tế cơ sở, mô hình quản lý sức khỏe, khám chữa bệnh đã xây dựng thành công tại Trung tâm Y tế Sóc Sơn, Trung tâm Y tế Ba Vì đã tạo được sự tin tưởng của người dân, giảm gánh nặng cho y tế tuyến trên.

Theo đó, Sở Y tế Hà Nội đã nghiên cứu, sáng tạo mô hình “Bệnh viện Chị - Em” giữa Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Bệnh viện Đa khoa huyện Ba Vì, Trung tâm Y tế huyện Ba Vì với mục tiêu Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn hỗ trợ toàn diện, trách nhiệm, hiệu quả, bền vững để nâng cao năng lực cho hệ thống y tế cơ sở. Triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong khám chữa bệnh như khám bệnh từ xa, hội chẩn từ xa, đào tạo từ xa, đi buồng ảo, chuyển tuyến điện tử.

Y tế cơ sở phát triển là điều kiện để nâng cao chất lượng đời sống, sức khỏe nhân dân

Cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị

Để y tế cơ sở ngày càng phát triển và hiệu quả, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh: Bên cạnh sự chuẩn bị, sẵn sàng và nỗ lực của ngành Y tế Hà Nội, rất cần sự chung sức, đồng lòng của hệ thống chính trị của thành phố; sự hướng dẫn, giúp đỡ của Bộ Y tế và sự chia sẻ đồng hành của ngành bảo hiểm xã hội, tạo cơ sở, hành lang và chính sách thuận lợi cho các cơ sở y tế đảm bảo công tác khám chữa bệnh, đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế.

Bà Đào Lan Hương, Đại diện Ngân hàng Thế giới cho biết, một nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy, khoảng 30% trường hợp nhập viện có thể tránh được nếu được chăm sóc sức khỏe tốt tại y tế cơ sở. Có 10 nhóm bệnh nhập viện cao nhất, nếu được kiểm soát tốt ngay tại y tế cơ sở thì sẽ giảm được khoảng 80% các ca nhập viện do các bệnh này.

Liên quan đến quyền lợi của người dân khi khám chữa bệnh tại xã, phường, Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Đức Hòa thông tin: Luật Bảo hiểm y tế đang sửa đổi trong đó có những tháo gỡ khó khăn cho y tế cơ sở, ưu tiên ngân sách cho trạm Y tế, chú trọng chính sách thanh toán bảo hiểm y tế cũng như nhân lực.

Với giải pháp đối với y tế cơ sở, điều kiện kiên quyết đó là nhân lực, chất lượng khám chữa bệnh tại tuyến y tế xã; tuyên truyền hiệu quả tạo sự tin tưởng của người dân; quản lý hiệu quả bệnh không lây nhiễm; nguồn lực – tài chính y tế và vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động chuyên môn.

Cũng theo ông Hòa, tại tuyến xã hiện có 182 danh mục kỹ thuật được Quỹ bảo hiểm y tế thanh toán, nhưng hiện các trạm Y tế xã chưa thực hiện được khoảng 50% danh mục, chưa được bảo hiểm y tế thanh toán khoảng 50% số danh mục kỹ thuật thuộc phạm vi được triển khai.