Thủng đại tràng vì dụng cụ tránh thai “lạc chỗ“

Dụng cụ tử cung trong thành đại tràng sigma qua nội soi đại tràng và phim cắt lớp vi tính. Ảnh: BVCC

Nguy hiểm “chết người” do vòng tránh thai đi lạc
Theo BS Nguyễn Hàm Hội - Phó Trưởng khoa Phẫu thuật Tiêu hóa - Gan mật tụy (BV Bạch Mai): Qua khai thác bệnh sử được biết, bệnh nhân H.H.L từng đặt dụng cụ tránh thai trước đó 3 năm và không đi kiểm tra lại. Sau khi hỏi bệnh, thăm khám, làm các xét nghiệm cần thiết và soi đại tràng, chụp cắt lớp vi tính, cho thấy hình ảnh dụng cụ tránh thai nằm 1 đầu ở trong lòng đại tràng sigma, 1 đầu nằm chặt trong thành của đại tràng sigma phía bờ mạc treo. 

Với vị trí này, bác sĩ không thể lấy dụng cụ tránh thai đường nội soi ống mềm do có thể gây thủng đại tràng vào ổ bụng làm nặng thêm cho người bệnh; nên quyết định phẫu thuật để lấy dụng cụ tránh thai lạc chỗ và xử lý chỗ thủng đại tràng. Phẫu thuật nội soi hoàn toàn là phương pháp được lựa chọn vì là phương pháp ít xâm lấn nhất cho người bệnh. 

Trong quá trình tiến hành ca mổ nội soi, đoạn đại tràng sigma bị dụng cụ tử cung xuyên thủng được cắt bỏ, 2 đầu đại tràng được nối lại cũng qua nội soi nên vết mổ chỉ khoảng 3cm đủ để lấy bệnh phẩm ra ngoài. Ngay ngày đầu tiên sau mổ, bệnh nhân được ăn cháo và tập đứng dậy, vận động đi lại. Bệnh nhân được xuất viện sau 6 ngày.

Chia sẻ về phương pháp đặt vòng tránh thai (dụng cụ tử cung, dụng cụ tránh thai), BS Hội cho biết thêm: Đây là biện pháp tránh thai an toàn và hiệu quả, có thể tránh thai lên đến 98% - 99%. Tỷ lệ sử dụng vòng tránh thai chiếm 16,5% ở các nước chưa phát triển và 9,4% ở các nước phát triển.

Phương pháp đặt vòng tránh thai được nhiều phụ nữ lựa chọn bởi khả năng sử dụng lâu dài, ít có khả năng gây hại cho cơ thể, quá trình đặt vòng đơn giản và chi phí tương đối thấp. Người mang dụng cụ tránh thai vẫn có thể có khả năng sinh sản sau khi tháo bỏ dụng cụ này.

Sử dụng vòng tránh thai là biện pháp tránh thai an toàn và hiệu quả, nhưng nó cũng có một số tai biến nguy hiểm như thủng hoặc dụng cụ di chuyển sang các cơ quan khác trong ổ bụng gây ra các triệu chứng bất thường. Dụng cụ tránh thai phần lớn nằm tự do trong khoang phúc mạc hoặc xuyên thành ruột non, đại tràng, trực tràng; nằm trong mạc treo hoặc trong mạc nối lớn; có thể xuyên thủng bàng quang hoặc niệu quản.

Dấu hiệu nhận biết 
Những “tai nạn” như thủng tử cung do vòng tránh thai tương đối hiếm gặp, nhưng là một biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm, có thể xảy ra ngay do đặt không đúng cách hoặc sau nhiều năm dụng cụ di chuyển. Thống kê cho thấy, dụng cụ tử cung có thể di chuyển xuyên thủng tử cung với tỷ lệ từ 1,3-1,6/1.000 lần đặt. 

Sau khi xuyên qua tử cung, dụng cụ tử cung có thể rơi vào ổ bụng tự do hoặc nằm trong khung chậu, hoặc có thể xuyên thủng tiếp vào các cấu trúc lân cận như bàng quang, đại tràng, ruột non và hình thành các đường rò tử cung - bàng quang hoặc tử cung - ruột. Vì vậy, chị em cần lưu ý những dấu hiệu cảnh báo hiện tượng vòng tránh thai đi lạc.

Trên thực tế, triệu chứng của vòng tránh thai lạc chỗ rất đa dạng, tùy thuộc vào thời gian và cơ quan dụng cụ di chuyển. Các triệu chứng lâm sàng có thể gặp là đau bụng vùng hạ vị, sốt; tiêu chảy hoặc xuất huyết tiêu hóa; một số trường hợp có thể gặp tắc ruột, hoại tử ruột. Khi có tổn thương niệu quản, bàng quang có thể gặp các triệu chứng tiểu khó, tiểu nhiều lần, tiểu máu, nhiễm khuẩn tiết niệu tái phát nhiều lần… 

Siêu âm, chụp X-quang và chụp cắt lớp vi tính là các phương tiện chẩn đoán hình ảnh đơn giản để xác định vị trí của dụng cụ tử cung. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị, khi đã xác định vòng tránh thai bị lạc chỗ, cần lấy bỏ càng sớm càng tốt bất kể đó là vòng tránh thai loại gì và lạc chỗ ở nào. Tốt nhất nên lấy vòng tránh thai khi đã di chuyển bằng các kỹ thuật xâm lấn tối thiểu. 

Bên cạnh đó, để tránh biến chứng dụng cụ tránh thai lạc chỗ và xử lý kịp thời khi lạc chỗ, chị em cần lưu ý: Tránh đặt vòng tránh thai trong thời kỳ hậu sản, thời kỳ cho con bú; sử dụng vòng tránh thai nhựa plastic hơn là dụng cụ bằng kim loại; làm thủ thuật bằng dụng cụ phù hợp và tránh thô bạo; đặt vòng tránh thai cần được thực hiện bởi người có kinh nghiệm; khám và theo dõi định kỳ theo sự hướng dẫn của nhân viên y tế, tránh một thời gian dài không theo dõi dẫn đến dụng cụ tử cung di chuyển vào đại tràng như trường hợp của người bệnh trên. Đồng thời, khi có dấu hiệu bất thường như đau bụng, sốt, đi ngoài, đi tiểu ra máu, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để khám và phát hiện sớm và xử lý kịp thời.