“Ách tắc” vì nhiều bất cập
PNTĐ-Nhiều người nghiện ở cộng đồng chưa được quản lý chặt chẽ là nguyên nhân gây bất ổn về trật tự xã hội và gây nhiều bức xúc cho người dân.
Theo thông tin từ Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội, từ đầu năm đến nay, Hà Nội chưa đưa được đối tượng nghiện ma tuý (ĐT) nào vào Trung tâm chữa bệnh, giáo dục lao động xã hội (TT).
Hà Nội hiện có 10 TT, với gần 10 ngàn suất cai dành cho người đi cai nghiện. Đến các TT vào thời điểm này, bất cập dễ nhận thấy là TT nào cũng còn nhiều chỗ trống, trong khi ở cộng đồng nhiều ĐT cần được cai nghiện mà địa phương đành… “chịu”, không thể đưa vào TT vì… “vướng” thủ tục pháp lý.
Trước đây, theo quy định của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính, khi phát hiện ĐT có hành vi sử dụng trái phép chất MT thì xã, phường, thị trấn có quyền chủ động lập hồ sơ đề nghị đưa ĐT vào TT. Người nghiện không có nơi cư trú ổn định (người lang thang), các TT được Chính phủ giao nhiệm vụ quản lý, giúp họ cai nghiện trong thời gian trước và sau khi có quyết định đưa họ vào cơ sở cai nghiện tập trung. UBND cấp huyện là cơ quan có thẩm quyền ra quyết định này. Những năm TP triển khai công tác cai nghiện theo Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính, các TT luôn vận hành hết công suất. Có những thời điểm người đi cai đạt tới con số kỷ lục – hơn 10 ngàn học viên, khiến các TT phải chồng thêm giường, cải tạo, cơi nới diện tích mới đáp ứng được nhu cầu thực tiễn.
 |
Người đi cai nghiện được giáo dục hướng nghiệp, học nghề tại Trung tâm (Ảnh minh họa st) |
Từ khi Luật Xử lý vi phạm hành chính – QH 13 có hiệu lực thi hành (1/7/2013) và Nghị định 221/2013/NĐ-CP (từ 15/2/2014) đi vào cuộc sống, không ít điều khoản của Nghị định đã khiến những người làm công tác xã hội cảm thấy bị… “bó tay”, không thể hoàn tất thủ tục đưa người nghiện đi cai.
Điều 10 – Nghị định 221 quy định: sau khi phát hiện người có hành vi sử dụng trái phép chất MT, cơ quan chức năng không được tiến hành ngay quy trình lập hồ sơ mà phải tiếp tục theo dõi hội chứng cai để chẩn đoán họ đích thực là người nghiện MT. Trách nhiệm này được đặt lên vai trạm trưởng trạm y tế xã, phường, thị trấn. Theo các bác sỹ làm công tác cai nghiện MT lâu năm tại HN, để theo dõi hội chứng cai của một người nào đó thì phải theo dõi họ liên tục trong vòng từ 24 – 72 giờ. Không vị trạm trưởng nào có thể làm được việc này vì người nghiện không tự giác chấp nhận ở trạm y tế chừng ấy thời gian cho thầy thuốc theo dõi, làm xét nghiệm, kết luận họ là người nghiện.
Từ góc độ pháp lý, ngay cả cơ quan CA cũng không thể tạm giữ ĐT có hành vi vi phạm hành chính quá 24 giờ, thì cán bộ y tế càng không thể “giữ người” đến… 72 giờ.
Trách nhiệm quản lý ĐT sử dụng trái phép chất MT lang thang trong thời gian chờ làm thủ tục vào TT được “giao cho tổ chức xã hội” địa phương. Địa phương “phải xây dựng (cơ sở quản lý - PV) thành khu liên hoàn, cách ly với môi trường bên ngoài… và tối thiểu phải có 3 phòng chức năng..., trong đó có tủ thuốc với đầy đủ danh mục thuốc, dụng cụ cấp cứu…; phòng lưu bệnh nhân: diện tích tối thiểu 8m2 …, có đủ mỗi bệnh nhân 01 bộ dụng cụ sinh hoạt gồm giường, chiếu, ga, gối, chăn, màn…; Về nhân sự: phải có tối thiểu 4 người gồm: phụ trách đơn vị điều trị cắt cơn là y, bác sỹ chuyên khoa tâm thần hoặc đa khoa có chứng chỉ hành nghề theo quy định của Luật Khám chữa bệnh và chứng chỉ tập huấn về điều trị cắt cơn nghiện MT, một y, bác sỹ điều trị, một điều dưỡng viên...”. Những điều kiện Nghị định đặt ra “nghe cứ như chuyện ở… “bên Tây””. Với điều kiện của VN hiện nay, không địa phương nào có thể đáp ứng được yêu cầu đó. Tổ chức xã hội ở cơ sở càng khó có thể đảm nhận được trách nhiệm quản lý ĐT nghiện lang thang, vì đại đa số thành viên của các hội đoàn thể đều tuổi cao, sức yếu, lại phải kiêm nhiệm nhiều công việc ở địa phương. Mặt khác, ĐT do tổ chức xã hội quản lý không bị hạn chế về các quyền công dân. Họ được tự do đi lại nên có thể bỏ trốn bất cứ lúc nào, các hội đoàn thể không thể “giữ chân” họ được.
Việc toà án ra quyết định đưa ĐT vào TT - tại VN đây là điều hoàn toàn mới mẻ. Theo ông Cao Nhất Phiến, Trưởng phòng Tuyên truyền, Cục Phòng chống TNXH - Bộ LĐ-TB&XH: “Ngành toà án chưa hướng dẫn các thẩm phán trình tự, thủ tục xem xét quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc”. Đó là nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng nhiều người nghiện ở cộng đồng chưa được đi cai nghiện tại TT.
Hồng Liên
