Cải thiện lương hưu cho người lao động
PNTĐ-Nhằm đảm bảo lợi ích cho người lao động, đặc biệt là người về hưu và thực hiện an sinh xã hội, Bộ LĐ-TB&XH đã xây dựng Đề án thực hiện thí điểm Quỹ hưu trí bổ sung.
Việt Nam hiện có 10,6 triệu người tham gia hưu trí bắt buộc. Nhiều người lương hưu thấp (khoảng từ 1,1 đến 3 triệu đồng/tháng), cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Nhằm đảm bảo lợi ích cho người lao động (NLĐ), đặc biệt là người về hưu và thực hiện an sinh xã hội, Bộ LĐ-TB&XH đã xây dựng Đề án thực hiện thí điểm Quỹ hưu trí bổ sung (HTBS). Xung quanh vấn đề này chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với ông Phạm Trường Giang (ảnh), P. Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội, Bộ LĐ-TB&XH.
![]() |
Ông Phạm Trường Giang, P. Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội, Bộ LĐ-TB&XH. |
- Quỹ HTBS còn khá lạ lẫm đối với người dân. Xin ông cho biết, điểm khác biệt giữa Quỹ này với hưu trí bắt buộc, hưu trí tự nguyện?
+ Từ lâu, các nước trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương đã triển khai Quỹ HTBS. Chỉ còn duy nhất Việt Nam chưa có loại hình này và đến nay mới bắt đầu bước triển khai thí điểm. Chúng ta cần phân biệt rõ HTBS với sản phẩm hưu trí mang tính chất lợi nhuận, thương mại do các DN bảo hiểm nhân thọ cung cấp cho NLĐ. HTBS hoàn toàn mang tính chất an sinh xã hội có sự tham gia của ba bên là Nhà nước, NLĐ và người sử dụng lao động (NSDLĐ). Với hưu trí bắt buộc, người lao động khó biết được chính xác thời gian, mức đóng bảo hiểm cho tới khi được cầm sổ bảo hiểm. Còn với HTBS, khi tham gia, mỗi NLĐ sẽ có tài khoản riêng và truy vấn được số tiền HTBS mà mình và NSDLĐ đã đóng vào bất cứ thời điểm nào.
- Khi tham gia HTBS, người lao động cũng như doanh nghiệp sẽ được lợi gì, thưa ông?
+ Khi xây dựng chính sách HTBS đầu tiên phải xuất phát từ lợi ích của NLĐ. Quỹ HTBS ra đời sẽ là tầng thứ 2 bổ sung cho thu nhập từ hưu trí cơ bản. Điều này sẽ giúp NLĐ yên tâm gắn bó với doanh nghiệp (DN) hơn, khi họ biết chắc tương lai sẽ được nhận khoản lương đảm bảo cho cuộc sống khi hết tuổi lao động. Đây là cơ hội tốt để nâng cao năng suất lao động của cá nhân, của DN và toàn xã hội. Về phía DN, cái lợi đầu tiên họ được hưởng (theo kinh nghiệm các nước) là: HTBS là công cụ để giữ chân, thu hút tài năng về DN. Về phía Nhà nước, HTBS ra đời là bước đệm để trong thời gian tới sẽ cải cách hệ thống lương hưu theo hướng đa tầng, làm giảm áp lực tăng chi từ ngân sách Nhà nước (NSNN) cho lương hưu.
- Tham gia HTBS, NLĐ - DN sẽ phải đóng góp như thế nào và mức hưởng sẽ được tính ra sao?
+ Đề án thiết kế tổng mức đóng góp của NLĐ từ 5% - 22% tiền lương hàng tháng của NLĐ. Trong đó, phần thực đóng góp của NLĐ tối đa không quá 50% tổng mức đóng góp, phần còn lại do phía NSDLĐ đóng. Điều này là hợp lý và phù hợp với khuyến nghị của các tổ chức quốc tế trong việc khuyến khích DN và NLĐ tham gia Quỹ. Nếu NLĐ gặp rủi ro, bị chết, bị tai nạn, thì toàn bộ đóng góp của NLĐ trở thành tài sản mang tính thừa kế. Tình huống NLĐ đang đóng HTBS lại chuyển sang làm cho DN khác mà DN đó không tham gia HTBS – chúng tôi đang tiếp tục nghiên cứu để đưa ra giải pháp có lợi nhất cho NLĐ. Có thể phần đóng góp đó sẽ cho NLĐ hưởng một lần.
Về mức hưởng, sẽ còn phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Tuy nhiên cách tính rất đơn giản là: khi NLĐ đến tuổi nghỉ hưu thì tổng tài khoản tích lũy của họ được xác định bao gồm 3 nguồn: NLĐ đóng góp, NSDLĐ đóng góp, và phần lãi thu được trong quá trình đóng góp đó. Tổng 3 nguồn chia cho số tháng được hưởng sẽ cho kết quả cụ thể mức mỗi người được hưởng là bao nhiêu. Thiết kế của chính sách là NLĐ sẽ được hưởng khoảng 15 năm sau khi nghỉ hưu. Đây là mô hình mức đóng góp xác định chứ không phải mức hưởng xác định (quỹ hưu trí hiện tại, mức hưởng xác định là 75% mức lương).
- Liệu có là gánh nặng khi DN đã phải đóng quỹ bảo hiểm tương đối cao, (khoảng 20%), nay lại đóng thêm HTBS. Chưa kể nếu Quỹ HTBS bị thua lỗ thì quyền lợi của NLĐ sẽ được đảm bảo thế nào?
+ HTBS mang tính tự nguyện chứ không quy định bắt buộc. Nếu bắt buộc mới là gánh nặng cho DN. Hệ thống hưu trí cơ bản hiện nay dành cho tất cả mọi NLĐ, còn HTBS dành cho NLĐ mong muốn được tiếp cận với mức lương hưu trí cao hơn, nên chắc chắn đối tượng tham gia HTBS sẽ ít hơn so với số người tham gia hệ thống hưu trí cơ bản. Tuy nhiên, kết quả điều tra của Bộ LĐ-TB&XH đối với gần 700 DN tại Hà Nội và TP HCM cho thấy, có 70% DN được khảo sát mong muốn và sẵn sàng tham gia Quỹ HTBS cho NLĐ. Hiện chúng tôi đã nhận được đề nghị tham gia HTBS của hơn 20 DN, bao gồm cả tập đoàn Nhà nước, tập đoàn đa quốc gia và DN tư nhân.
Vấn đề quyền lợi của NLĐ nếu Quỹ HTBS thua lỗ là điều không đáng lo, vì theo quy định, ngân hàng có trách nhiệm giám sát chặt chẽ hoạt động của quỹ. Hơn nữa, Đề án cũng quy định sẽ có ít nhất 70% tài sản từ quỹ HTBS tích lũy trong tài khoản của NLĐ phải được đầu tư vào trái phiếu Chính phủ. Như vậy, nếu công ty quản lý quỹ thua lỗ, thì NLĐ vẫn được hưởng phần lợi từ trái phiếu Chính phủ.
Hoàng Hiếu (thực hiện)