Cần có chế tài mạnh với doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm xã hội
PNTĐ-Ngày càng có thêm nhiều người lao động (LĐ) ở địa phương phải chuyển nơi làm việc hoặc rơi vào cảnh thất nghiệp nhưng không nối được bảo hiểm xã hội (BHXH), không được hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN)…
Đó là phản ánh của chị Phan Thị Kim Anh – Chủ tịch Hội phụ nữ phường Bưởi (quận Tây Hồ) cùng nhiều chị em hội viên .
 |
| Một phiên tòa xét xử doanh nghiệp nợ tiền BHXH |
“Quýt làm cam chịu”
Chị Trần Tuyết Mai (SN 1979) và chị Phạm Thuý Hằng (SN 1991) là công dân phường Bưởi. Chị Mai làm việc cho Cty TNHH Dệt may xuất khẩu từ năm 2008. Mức lương trong hợp đồng LĐ ký với Cty là 4,5 triệu đồng/tháng. Tháng nào Cty cũng trừ 20% lương của chị để đóng BHXH. Đầu năm 2013, nhận thấy chủ doanh nghiệp (DN) không còn mặn mà giữ chân người LĐ như những năm trước, chị Mai xin chuyển công tác về Cty CP dịch vụ cơ điện.
Làm việc tại Cty mới đã hơn 1 năm mà Cty cũ vẫn chưa chốt sổ BHXH cho chị, để chị làm thủ tục đóng nối BHXH ở công ty mới. Chị Mai nhiều lần gặp trưởng phòng nhân sự Cty may, lần nào cũng được giải thích, Cty đang gặp khó, khách hàng nợ tiền không trả… Chị khiếu nại đến Phòng LĐ -TB&XH thì được biết, vì Cty đang nợ BHXH nên không thể chốt được sổ cho người LĐ. Chị liền tìm ban giám đốc để hỏi cho ra lẽ, nhưng họ luôn viện cớ tránh đối thoại trực tiếp với người LĐ. Chị Mai thất vọng, “thôi đành chịu mất số tiền 6 năm đóng BHXH tại Cty cũ, và phải chấp nhận đóng lại từ đầu ở Cty mới”.
Chị Hằng làm việc cho Cty Kinh doanh sửa chữa lắp ráp máy tính từ năm 2010. Lương tháng 3,5 triệu đồng, nhưng chị chỉ được lĩnh 3.320.000đ, vì Cty đã trừ 180.000 đồng để đóng BHXH, BHTN. Tháng 3/2014, khi chủ DN tuyên bố, “Cty làm ăn thua lỗ, nhân viên tạm nghỉ chờ việc”, chị liền đề nghị ông giám đốc ký quyết định thôi việc, cung cấp bản ghi quá trình đóng BHXH, BHTN và “xin” sổ BHXH để làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp. Ông giám đốc vòng vo một hồi rồi hẹn chị “lịch làm việc cụ thể”. Đúng hẹn, chị đến trụ sở thì thấy Cty tiêu điều cảnh “vườn không nhà trống”. Chủ DN đã “biến mất” cùng khoản nợ BHXH lên đến hơn 1 tỷ đồng. Không có giấy tờ chứng minh bản thân đã tham gia đóng BHXH, chị Hằng chẳng những không được đóng nối BHXH (khi xin được việc ở Cty mới) mà còn không được hưởng TCTN và mất luôn các quyền lợi khác như: tiền hỗ trợ chi phí học nghề, tư vấn giới thiệu việc làm (miễn phí)…
Những vụ việc tương tự như trên không chỉ xảy ra đối với người lao động ở phường Bưởi (Hà Nội), mà từ nhiều năm nay đã và đang diễn ra ở hầu khắp các tỉnh thành trên cả nước. Tính đến 31/5/2014, số tiền các DN nợ BHXH đã lên tới hơn 11 ngàn tỷ đồng. Hà Nội là một trong số địa phương có tỷ lệ nợ đọng BHXH lớn – tới hơn 1 ngàn tỷ đồng. Thực trạng trên khiến nhiều người LĐ có nguy cơ mất quyền lợi về BHXH.
“Giải hạn” cho người lao động
“Giải hạn” cho người lao động
Nhiều chủ DN trốn đóng BHXH ngay cả khi làm ăn có lãi, chứ không phải đến lúc “gặp khó” họ mới chây ì. DN chiếm dụng tiền BHXH để làm vốn lưu động hoặc gửi ngân hàng để hưởng tiền lãi suất. Cơ quan BHXH biết rõ nhưng không thể “mạnh tay” xử lý. Với DN ôm nợ BHXH “biến mất”, BHXH phải đề nghị cơ quan công an truy tìm. Những DN bị nhắc nhở nhiều lần vẫn “phớt lờ” thì cán bộ BHXH chỉ được phép lập biên bản đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét. Mức phạt theo Nghị định 95/2013/NĐ-CP chỉ từ 12-15% tổng số tiền phải đóng. So với lãi suất từ số tiền DN chiếm dụng từ BHXH nhiều tỷ đồng đem gửi ngân hàng, tiền xử phạt chẳng đáng là bao. Chế tài không đủ sức răn đe nên DN vi phạm vẫn “chứng nào tật ấy”.
Với mục tiêu đảm bảo quyền lợi cho người LĐ, cơ quan BHXH đã kiến nghị xử lý hình sự đối với hành vi trốn đóng BHXH (tương tự như xử lý hành vi trốn thuế); bổ sung thẩm quyền thực hiện thanh tra chuyên ngành về BHXH cho tổ chức BHXH. Gần đây, Bộ LĐ-TB&XH đã có văn bản số 856/LĐTBXH, cho phép DN đóng BHXH cho những người đủ điều kiện hưởng chế độ BHXH, người LĐ thôi việc để giải quyết chế độ BHXH và chốt sổ BHXH. Đối với DN trong quá trình thực hiện phá sản nếu chưa giải quyết xong khoản nợ BHXH thì được xác nhận thời gian đã đóng BHXH, để người LĐ tiếp tục tham gia BHXH tại đơn vị mới. Sau khi thu hồi được khoản nợ BHXH của DN thì xác nhận bổ sung thời gian đóng BHXH vào sổ BHXH cho người LĐ.
Luật Phá sản doanh nghiệp đã được Quốc hội thông qua (có hiệu lực từ 1/1/2015), trong đó có điều khoản ghi rõ, người LĐ có quyền nộp đơn yêu cầu tòa án mở thủ tục phá sản đối với DN nợ lương người LĐ. Khi đó người LĐ sẽ có cơ hội đòi được quyền lợi của mình, vì các khoản nợ liên quan đến cuộc sống của người LĐ sẽ được ưu tiên giải quyết. Để tránh trở thành nạn nhân của các DN chây ì, trốn đóng BHXH, người LĐ nên chọn các đơn vị, DN làm ăn có uy tín để “đầu quân”. Khi giao kết hợp đồng, người LĐ cần cân nhắc kỹ và đề nghị ghi rõ các điều khoản liên quan đến chế độ tiền lương, BHXH, BHTN, để khi quyền lợi bị xâm phạm, người LĐ có căn cứ pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình.
Minh Đức
