Linh hoạt để “hút” người lao động tham gia BHXH
PNTĐ-Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII, Chính phủ đã đề xuất Quốc hội xem xét bổ sung quy định trong điều 60, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 theo hướng linh hoạt hơn.
Theo đó người lao động (LĐ) có thể hưởng BHXH một lần theo nguyên tắc đóng hưởng, tức là nhận lại những phần mình đóng góp để đảm bảo nhu cầu về chi tiêu trong cuộc sống.
 |
Người lao động cần được thuyết phục tham gia BHXH để tuổi già được hưởng lương hưu |
Tôn trọng quyền lựa chọn của người lao động
Trình bày báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Lao động thương binh và xã hội Phạm Thị Hải Chuyền cho biết, trong một giai đoạn dài, từ năm 2007-2014, trong tổng số người được giải quyết chế độ khoảng 80% giải quyết hưởng BHXH một lần (gần 500.000 người/năm), chỉ khoảng 20% hưởng lương hưu hàng tháng. Đáng nói, số LĐ nhận BHXH một lần gia tăng qua từng năm. Việc cho phép người LĐ có dưới 20 năm đóng BHXH mà chưa hết tuổi LĐ được nhận trợ cấp BHXH một lần theo quy định tại điều 55 Luật BHXH năm 2006, tuy tạo điều kiện linh hoạt cho người LĐ lựa chọn nhưng chưa khuyến khích họ bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH trong quá trình làm việc để có thể được hưởng lương hưu nhằm bảo đảm cuộc sống khi hết tuổi LĐ. Đó cũng là một trong những lý do chính để khi sửa đổi Luật BHXH, chúng ta đưa ra quy định chặt chẽ, thu hẹp đối tượng được hưởng trợ cấp BHXH một lần.
Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều LĐ làm việc trong các khu công nghiệp (hầu hết là LĐ ngoại tỉnh xa quê lên TP làm công nhân), đời sống còn khó khăn, tiền lương thấp, BHXH với họ không hẳn chỉ là một khoản tích cóp về già mà còn được coi như khoản thu nhập bổ sung để trang trải cho cuộc sống. Không phải người LĐ nào cũng chấp nhận xa quê biền biệt hàng mấy chục năm để gắn bó trọn đời với công xưởng, nhà máy, sống tạm bợ trong những căn nhà trọ, mà khi đã để dành một khoản tiền nhất định, họ sẽ quay về quê hương lập nghiệp. Việc giải quyết chế độ BHXH một lần tạo điều kiện cho người LĐ có ngay thu nhập để trang trải khó khăn trước mắt.
Cần giải pháp lâu dài
20 năm trước, chúng ta đã triển khai trợ cấp BHXH một lần theo Quyết định số 176 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) trong bốn năm, từ năm 1989 - 1992. Bà Phạm Thị Hồng ở quận Hoàng Mai, HN vốn là công nhân của một công ty văn phòng phẩm là một trong số rất nhiều những LĐ nhận trợ cấp BHXH một lần ở thời điểm đó. Số tiền đó, bà Hồng đầu tư mở cửa hàng tạp hóa nhỏ để lấy tiền sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, một ngày không bán hàng là ngày đó không có thu nhập, cuộc sống của bà và gia đình gặp khó khăn. Gần 70 tuổi, hàng ngày bà vẫn phải lao động hàng ngày trong khi nhiều người cùng tuổi với bà có lương hưu, được cấp thẻ BHYT, được trả tử tuất khi qua đời…
Bà Hồng không phải là ngoại lệ. Gần 20 năm sau khi thực thi Quyết định 176, năm 2007, Bộ trưởng Bộ Lao động thương binh và xã hội khi đó là bà Nguyễn Thị Kim Ngân đã có tờ trình gửi Chính phủ để giải thích về thắc mắc của 72.000 LĐ xin nghỉ và nhận tiền BHXH một lần. Những LĐ này sau khi xin nghỉ để lấy tiền BHXH nhưng sau đó, do khó khăn về thu nhập đã xin trả lại khoản tiền đó để được nhận lương hưu, nhưng pháp luật không hồi tố. Dù có tiếc, họ cũng không thể quay ngược thời gian để thay đổi quyết định.
Thứ trưởng Bộ Lao động thương binh và xã hội Phạm Minh Huân cho biết, không tính đến yếu tố trượt giá, nếu người LĐ tích lũy đủ thời gian đóng BHXH để nhận lương hưu thì lợi ích mà họ thu được sẽ lớn gấp 4-5 lần so với việc nhận BHXH một lần.
Ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội cũng khuyến cáo, người LĐ cần cân nhắc khi quyết định lựa chọn nhận chế độ BHXH một lần hay cố gắng duy trì đóng BHXH hàng tháng để có đủ điều kiện hưởng chính sách hưu trí khi hết tuổi LĐ, tránh được rủi ro khi tuổi già. Bởi, giải quyết để người LĐ nhận chế độ BHXH một lần chỉ là giải pháp tình thế, chưa hẳn là giải pháp căn cơ, lâu dài. Thực tế, nếu để giải quyết những khó khăn tạm thời khi người LĐ nghỉ việc thì đã có trợ cấp BH thất nghiệp. Vấn đề quan trọng nhất cần giải quyết ở đây là chủ sử dụng LĐ cần phải trả một mức lương thỏa đáng, đủ để người LĐ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hằng ngày và tái tạo sức lao động; đồng thời, phải đảm bảo cho họ có tích lũy. Sau đó, nếu có nghỉ việc, cùng với trợ cấp thất nghiệp họ vẫn có nguồn tài chính để duy trì cuộc sống hoặc đào tạo lại nghề để tìm kiếm việc làm mới. Còn khoản đóng BHXH cần được coi là “của để dành”, phòng xa cho cuộc sống sau này của người LĐ khi hết tuổi LĐ. Khi đó, họ có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng, BHYT, không trở thành “gánh nặng” cho ngân sách nhà nước phải chi cho đối tượng bảo trợ xã hội.
Hoàng Đức
