Người trẻ đưa nghề làng ra phố
(PNTĐ) - Trong guồng quay sôi động của đô thị hiện đại, khi những xu hướng thời trang mới đến rồi đi chóng vánh, vẫn có những người trẻ chọn cho mình một con đường ngược lại – tìm về truyền thống. Giữa phố phường Hà Nội hôm nay, hình ảnh một cô gái nhỏ nhắn, đôi mắt sáng ánh lên niềm tin, ngày ngày miệt mài với những mảnh vỏ trai, miếng ốc, gỗ mun… chính là minh chứng sống động cho sự gắn bó ấy. Đó là Nguyễn Thị Minh Châu – người trẻ đang kiên trì mang nghề khảm trai từ làng quê ra phố thị.
Sinh ra trong một gia đình có truyền thống khảm trai ở làng Chuôn Ngọ (một làng nghề nổi tiếng với nghề khảm trai được truyền từ nhiều đời, thuộc xã Chuyên Mỹ (huyện Phú Xuyên, Hà Nội trước đây), tuổi thơ của Châu ngập tràn trong ánh lấp lánh từ những vỏ trai, vỏ ốc. Khi bạn bè đồng trang lứa mải mê trò chơi tuổi nhỏ, Châu lại say sưa nhìn bàn tay khéo léo của bà, của mẹ tỉ mẩn gắn từng mảnh trai bé nhỏ lên nền gỗ.
Thời gian trôi, Châu lớn lên, học hành rồi theo đuổi đam mê riêng về thiết kế đồ họa. Nhưng đâu đó trong tim, ký ức về nghề làng vẫn nguyên vẹn. Cô gái trẻ nhiều lần tự hỏi: “Nếu một ngày nghề khảm trai biến mất, những mảnh ký ức tuổi thơ kia sẽ đi đâu? Liệu mình có thể làm gì để giữ lại?”. Nhìn thấy sản phẩm khảm trai đẹp nhưng ít người trẻ mặn mà, thị trường thì ngày càng thu hẹp, một ý tưởng lóe lên. Châu nghĩ: Tại sao không làm ra những sản phẩm nhỏ gọn, hợp với đời sống hiện đại, để mọi người – nhất là giới trẻ – có thể sử dụng hàng ngày?
Câu trả lời đến rất tự nhiên: Chiếc trâm cài tóc. Nhỏ bé nhưng tinh xảo, vừa mang tính thời trang, vừa gói trong đó hồn cốt nghề truyền thống. Một chiếc trâm khảm trai không chỉ là phụ kiện làm đẹp, mà còn là câu chuyện về bàn tay người thợ, về lịch sử nghề làng.
Từ đó, Châu bắt đầu mày mò thiết kế, thử nghiệm, kết hợp kỹ thuật cổ truyền với thẩm mỹ hiện đại. Cô gái trẻ cũng đã dành một năm theo học ngành khảm trai và sơn mài tại một trường cao đẳng nghề ở Hà Nội. Ban đầu, không ít lần thất bại: màu trai không ăn ánh sáng, gỗ bị nứt, sản phẩm làm ra chưa đủ tinh tế. Nhưng cô gái trẻ không bỏ cuộc. Châu chú tâm đảm nhiệm phần thiết kế, sau đó bản mẫu sẽ được chuyển về xưởng sản xuất ở làng Chuôn Ngọ và được các nghệ nhân, người thợ lành nghề ở đây chế tác. Với sự kiên nhẫn của người thợ làng, Châu học từ chính những sai sót để sản phẩm sau tốt hơn sản phẩm trước.
Rồi Châu cũng sáng lập một thương hiệu trâm cài của riêng mình, với 3-4 bộ sưu tập mỗi năm. Ngày đầu tiên mang những chiếc trâm ra phố, Châu hồi hộp chẳng kém gì một nghệ sĩ ra mắt tác phẩm. Cô năng nổ bày bán ở các hội chợ, các chương trình triển lãm, mang giới thiệu cho bạn bè, chia sẻ trên mạng xã hội. Thật bất ngờ, nhiều bạn trẻ tò mò, thậm chí thích thú với món phụ kiện tưởng như “cổ xưa” ấy. Những lời khen, ánh mắt háo hức của khách hàng đầu tiên trở thành nguồn động lực để Châu tiếp tục.
Không dừng lại ở việc bán sản phẩm, Châu còn thường xuyên chia sẻ câu chuyện về nghề: Vì sao khảm trai lại đặc biệt, công đoạn nào khó nhất, người thợ phải khéo léo ra sao…
Điều đáng quý ở Châu không chỉ là sự sáng tạo để làm mới sản phẩm, mà còn ở tình yêu và trách nhiệm đối với cộng đồng làng nghề. Có những hôm về làng, Châu ngồi hàng giờ bên bàn làm nghề, lắng nghe những câu chuyện về thời hoàng kim của khảm trai. Cô nhận ra, việc mình đang làm không chỉ là tạo ra một sản phẩm mới, mà là góp phần để ngọn lửa nghề không bị lụi tắt. Chính điều này đã giúp nhiều nghệ nhân lớn tuổi có thêm động lực tiếp tục cầm đục, cầm búa, tiếp tục truyền nghề cho lớp trẻ.
Châu không chọn con đường dễ dàng. Trong khi nhiều bạn trẻ mải miết với nghề “thời thượng”, cô lại gắn bó với nghề khảm trai – một nghề cần sự kiên nhẫn, tỉ mỉ, lại ít lợi nhuận ban đầu. Châu hy vọng câu chuyện của mình không chỉ truyền cảm hứng cho những người yêu nghề, mà còn cho tất cả những ai đang tìm kiếm ý nghĩa trong công việc mình làm. Rằng, dù đi đâu, làm gì, nếu ta biết trân trọng cội nguồn, biết gắn đam mê với cộng đồng, thì ta đã làm được một việc tốt, một việc có ích cho xã hội.
