Sợ vượt đèn đỏ, không nhường đường cho xe ưu tiên có bị phạt không?
(PNTĐ) - Theo Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, chỉ khi người vi phạm có lỗi thì họ mới phải chịu trách nhiệm pháp lý. Việc nhường đường cho xe ưu tiên là nghĩa vụ pháp lý, hành vi này phù hợp với chuẩn mực pháp luật nên không được coi là có lỗi và sẽ không bị xử phạt.
Theo nhiều người dân, việc tăng mức xử phạt vi phạm giao thông theo Nghị định 168 khiến họ không dám vượt đèn đỏ để nhường đường cho xe ưu tiên. Như vậy, trường hợp lái xe không chấp hành tín hiệu đèn giao thông để nhường đường cho xe ưu tiên, xe cấp cứu có bị xử phạt theo Nghị định 168 không?
Nói về vấn đề này, Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, khi tham gia giao thông, mọi người phải chấp hành các quy định của luật an toàn giao thông, trong đó có quy định là nhường đường cho xe ưu tiên, nếu không nhường đường thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.
Cụ thể, tại Điều 3 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ quy định: Người tham gia giao thông đường bộ phải chấp hành các quy định của pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ và quy định khác của pháp luật có liên quan, có trách nhiệm giữ an toàn cho mình và cho người khác. Mọi hành vi vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.
Điều 10 của Luật này cũng quy định: Người tham gia giao thông đường bộ phải đi bên phải theo chiều đi của mình, đi đúng làn đường, phần đường quy định, chấp hành báo hiệu đường bộ và các quy tắc giao thông đường bộ khác. Người lái xe và người được chở trên xe ô tô phải thắt dây đai an toàn tại những chỗ có trang bị dây đai an toàn khi tham gia giao thông đường bộ.
Người tham gia giao thông phải chấp hành báo hiệu đường bộ, trong đó Báo hiệu đường bộ bao gồm: hiệu lệnh của người điều khiển giao thông; đèn tín hiệu giao thông; biển báo hiệu đường bộ; vạch kẻ đường và các dấu hiệu khác trên mặt đường; cọc tiêu, tường bảo vệ, rào chắn, đinh phản quang, tiêu phản quang, cột Km, cọc H; thiết bị âm thanh báo hiệu đường bộ.
Người tham gia giao thông đường bộ phải chấp hành báo hiệu đường bộ theo thứ tự ưu tiên từ trên xuống dưới như sau:
- Hiệu lệnh của người điều khiển giao thông;
- Tín hiệu đèn giao thông;
- Biển báo hiệu đường bộ;
- Vạch kẻ đường và các dấu hiệu khác trên mặt đường;
- Cọc tiêu, tường bảo vệ, rào chắn, đinh phản quang, tiêu phản quang,
cột Km, cọc H;
- Thiết bị âm thanh báo hiệu đường bộ.
Theo khoản 4, Điều 10 Luật trật tự an toàn giao thông đường bộ cũng quy định tín hiệu đèn giao thông có 03 màu, gồm: màu xanh, màu vàng, màu đỏ; có hiển thị thời gian hoặc không hiển thị thời gian. Người tham gia giao thông đường bộ phải chấp hành như sau: Tín hiệu đèn màu xanh là được đi; trường hợp người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật đang đi ở lòng đường, người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải giảm tốc độ hoặc dừng lại nhường đường cho người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường; Tín hiệu đèn màu vàng phải dừng lại trước vạch dừng; trường hợp đang đi trên vạch dừng hoặc đã đi qua vạch dừng mà tín hiệu đèn màu vàng thì được đi tiếp; trường hợp tín hiệu đèn màu vàng nhấp nháy, người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ được đi nhưng phải quan sát, giảm tốc độ hoặc dừng lại nhường đường cho người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường hoặc các phương tiện khác; Tín hiệu đèn màu đỏ là cấm đi.
Như vậy, về nguyên tắc chung thì tất cả các phương tiện tham gia giao thông đều phải chấp hành đèn tín hiệu giao thông, theo đó khi đèn tín hiệu bật màu đỏ thì tất cả các phương tiện đều phải dừng lại. Nếu cố tình vượt đèn đỏ thì đây là hành vi vi phạm giao thông, người vi phạm giao thông điều khiển xe mô tô sẽ bị phạt tới 6.000.000 đồng, điều khiển xe ô tô mà vượt đèn đỏ sẽ bị phạt tới 20.000.000 đồng theo quy định tại Điều 6 và Điều 7 Nghị định 168/2024/NĐ-CP.
Tuy nhiên, trong trường hợp phương tiện giao thông đang dừng chờ đèn đỏ mà có xe ưu tiên hú còi, đèn tín hiệu để yêu cầu nhường đường mà các phương tiện phía trước cố tình không nhường đường cho xe ưu tiên thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính, hành vi nhường đường trong tình huống này sẽ không được coi là vi phạm giao thông vì họ không có lỗi.
“Theo quy định của pháp luật thì chỉ khi người vi phạm có lỗi thì họ mới phải chịu trách nhiệm pháp lý. Lỗi là lựa chọn cách ứng xử không phù hợp với chuẩn mực, vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, việc nhường đường cho xe ưu tiên là nghĩa vụ pháp lý, hành vi này phù hợp với chuẩn mực pháp luật nên không được coi là có lỗi và sẽ không bị xử phạt”, Luật sư Cường phân tích.
Cũng theo Luật sư Cường, Điều 27, Luật trật tự an toàn giao thông đường bộ quy định: Xe ưu tiên gồm xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy; xe của lực lượng quân sự, công an và kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp; đoàn xe có xe Cảnh sát giao thông dẫn đường; xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu; xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật; đoàn xe tang.
Xe ưu tiên được quyền đi trước xe khác khi qua đường giao nhau từ bất kỳ hướng nào tới theo thứ tự ưu tiên từ trên xuống dưới như sau:
1. Xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy;
2. Xe của lực lượng quân sự, công an, kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp; đoàn xe có xe Cảnh sát giao thông dẫn đường;
3. Xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu;
4. Xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật;
5. Đoàn xe tang.
Xe ưu tiên quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều này phải có tín hiệu ưu tiên theo quy định của pháp luật. Màu của tín hiệu đèn ưu tiên được quy định như sau: Xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy, xe của lực lượng quân sự đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, xe cứu thương đang làm nhiệm vụ cấp cứu có đèn nhấp nháy màu đỏ; Xe của lực lượng công an, kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, xe Cảnh sát giao thông dẫn đường có đèn nhấp nháy màu xanh và đỏ; Xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật có đèn nhấp nháy màu xanh.
Xe ưu tiên quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều này không bị hạn chế tốc độ; được phép đi không phụ thuộc vào tín hiệu đèn giao thông, đi vào đường ngược chiều, các đường khác có thể đi được; riêng đối với đường cao tốc, chỉ được đi ngược chiều trên làn dừng xe khẩn cấp; phải tuân theo hiệu lệnh của người điều khiển giao thông, biển báo hiệu tạm thời.
“Khi có tín hiệu của xe ưu tiên, người và phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải giảm tốc độ, đi sát lề đường bên phải hoặc dừng lại để nhường đường”.
Như vậy, trong mọi tình huống tham gia giao thông khi có xe ưu tiên bật đèn tín hiệu, coi tín hiệu yêu cầu nhận đường thì tất cả người và phương tiện tham gia giao thông phải giảm tốc độ, đi sát lề đường bên phải hoặc dừng lại để nhường đường.
“Chưa có quy định cụ thể trong tình huống các phương tiện đang dừng đèn đỏ thì có nhường đường cho xe ưu tiên hay không. Tuy nhiên, áp dụng theo nguyên tắc chung là một hành vi chấp hành pháp luật thì không được coi là hành vi có lỗi. Hơn nữa, xe ưu tiên là các tình huống phương tiện đầu tiên đang thực hiện nhiệm vụ trong các tình huống cấp thiết, việc tránh đường cho xe ưu tiên phải là tình huống ưu tiên đầu tiên rồi mới đến các đèn tín hiệu.
Việc vượt đèn đỏ để nhường đường cho xe ưu tiên cũng phải đảm bảo an toàn, có bật đèn cảnh báo và để báo hiệu cho các phương tiện khác đồng thời tạo điều kiện cho đoàn xe ưu tiên đi qua. Do hành vi vượt đèn đỏ để nhường đường cho xe ưu tiên là tình huống bất khả kháng, phù hợp với chuẩn mực pháp luật và đạo đức xã hội, là một hành vì chấp hành pháp luật nên sẽ được xác định là không có lỗi và không phải chịu chế tài”, theo Luật sư Cường.
Ngược lại, nếu không dẫn đường cho xe ưu tiên thì xe mô tô có thể bị phạt từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng, xe mô tô có thể bị phạt từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng và bị trừ bốn điểm giấy phép lái xe theo quy định tại Điều 7, Nghị định 168/2024/NĐ-CP.
Đối với xe ô tô, các loại xe tương tự xe ô tô, mức phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với người điều khiển xe ô tô khi không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ; trừ 04 điểm giấy phép lái xe.
Đối với xe máy, xe gắn máy, phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng (trước đây là từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng) đối với người điều khiển xe máy, xe gắn máy mà không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ, trừ 04 điểm giấy phép lái xe.
"Khi tham gia giao thông, mọi phương tiện phải chấp hành tín hiệu đèn, sự điều khiển của lực lượng chức năng và ngược đường cho xe ưu tiên. Trong trường hợp đặc biệt mà thấy xe ưu tiên đề nghị nhận được thì phải thực hiện việc nhận được theo quy định của pháp luật, nếu không thì sẽ bị xử phạt hành chính", dẫn lời Luật sư Cường.
