Hưởng ứng Ngày dân số thế giới 11/7
Trao quyền tự quyết về sinh sản cho các cặp vợ chồng
(PNTĐ) - Sáng ngày 11/7, Bộ Y tế phối hợp Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam long trọng tổ chức Lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Dân số Thế giới năm 2025 với chủ đề: Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi".
Tôn trọng quyền tự quyết của cá nhân và cặp vợ chồng về vấn đề sinh sản
Phát biểu tại Lễ mít tinh, bà Đào Hồng Lan, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia Dân số và Phát triển cho biết: Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn quan tâm đến công tác dân số và xác định quan điểm, định hướng tại Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII "Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".
Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, trong hơn ba thập kỷ qua, kể từ sau Hội nghị Quốc tế về Dân số và Phát triển (ICPD - 1994), Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp thiết thực vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Công tác dân số đã góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế, thu hẹp bất bình đẳng và tiến bộ xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Từ năm 2006 đến năm 2021, nước ta đã đạt và duy trì mức sinh thay thế; duy trì mức độ gia tăng dân số phù hợp; quy mô dân số năm 2024 đạt hơn 101 triệu người. Việt Nam đang ở thời kỳ dân số vàng, tạo ra những lợi thế to lớn cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội; chất lượng dân số, chỉ số phát triển con người (HDI) của nước ta không ngừng tăng lên; tuổi thọ bình quân người Việt Nam ngày càng được nâng cao và đạt mức 74,7 tuổi năm 2024.
Cùng với đó, dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình, tư vấn tiền hôn nhân, tầm soát dị tật trước sinh và sơ sinh, chăm sóc người cao tuổi... ngày càng được củng cố, nâng cao về chất lượng dịch vụ.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Việt Nam đang đối mặt với những khó khăn, thách thức như: mức sinh giảm sâu và già hóa dân số nhanh (năm 2024, mức sinh chỉ còn 1,91 con/phụ nữ); là một trong những nước có tốc độ già hoá nhanh do mức sinh thấp; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh chưa được cải thiện, tỷ số giới tính khi sinh luôn ở mức cao; tình trạng mang thai và sinh con ở phụ nữ tuổi chưa thành niên có xu hướng tăng;
Tảo hôn, hôn nhân cận huyết ở khu vực Tây Nguyên và Trung du miền núi phía Bắc vẫn còn rất cao; Chỉ số HDI của Việt Nam năm 2023 đứng thứ 93/193 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế so với vùng thành thị, đồng bằng...
Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, trước thực trạng và thách thức đó, sau khi sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW, trong đó nhấn mạnh: rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về số con được sinh và các chính sách để thực hiện tốt các mục tiêu của Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới.
Thực hiện Kết luận số 149-KL/TW, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Điều 10 của Pháp lệnh Dân số có hiệu lực từ ngày 3/6/2025, trong đó có sửa đổi quan trọng về quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện.
"Tinh thần này phù hợp với thông điệp của Ngày Dân số Thế giới năm nay: Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi", Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh.
Bảo đảm an sinh, sức khỏe, bình đẳng cho mọi người dân
Theo người đứng đầu ngành Y tế, hiện nay, Bộ Y tế đang tích cực tập trung xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 với mục tiêu bảo đảm an sinh, sức khỏe, bình đẳng cho mọi người dân với nguyên tắc lấy con người là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển bền vững của đất nước.
Bộ Y tế đang đề xuất trong dự thảo Luật Dân số trình Chính phủ để trình Quốc hội có ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) có một số nội dung ưu tiên về sinh sản như: Ưu đãi về chế độ nghỉ thai sản; hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật khi sinh con; hỗ trợ cho phụ nữ mang thai, sinh con khi sàng lọc trước sinh và sơ sinh; ưu tiên tiếp cận chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội và các hỗ trợ khác phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của từng thời kỳ.
Tại buổi lễ, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đề nghị các Ban, Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm lãnh đạo, phân bổ ngân sách cho công tác dân số, nhất là trong bối cảnh thay đổi chính quyền địa phương hai cấp; đồng thời tích cực phối hợp trong quá trình xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu Quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.
Đối với các tổ chức quốc tế, Việt Nam mong muốn trong thời gian tới tiếp tục nhận được sự hợp tác chặt chẽ của các tổ chức quốc tế, phái đoàn ngoại giao các nước và cộng đồng quốc tế chia sẻ, hỗ trợ để giải quyết hiệu quả trong việc ứng phó với xu thế mức sinh xuống thấp và già hóa dân số nhanh; đồng thời hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện Luật Dân số.
Tại Lễ mít tinh, bà Pauline Fatima Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cho biết: "Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chính phủ trong việc: đảm bảo tiếp cận phổ cập với các dịch vụ sức khỏe sinh sản có chất lượng; hỗ trợ thúc đẩy các chính sách dân số toàn diện; mở rộng giáo dục giới tính toàn diện phù hợp với độ tuổi và dịch vụ thân thiện với thanh niên; tăng cường hệ thống dữ liệu để phục vụ tốt hơn cho công tác lập kế hoạch và đầu tư".
Thông qua bài trình bày tóm tắt về Báo cáo Tình trạng Dân số Thế giới 2025, ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc đảm bảo quyền tự quyết sinh sản về cho mọi người và nhấn mạnh: "Không thể có phát triển bền vững nếu thiếu đi quyền tự quyết về sinh sản. Khi đảm bảo quyền được lựa chọn của mỗi người, chúng ta đang trao quyền cho các gia đình, thúc đẩy bình đẳng giới và mở ra tiềm năng của thay đổi dân số".
