Cần sự chung tay của cả cộng đồng
(PNTĐ) - Bất cứ ai cũng có thể trở thành những “soái ca, soái tỷ xe bus” không phải nhờ vào vẻ ngoài đẹp mà nhờ hành động đẹp, bắt đầu từ việc lên tiếng tố giác khi chứng kiến các hành động quấy rối, mất an toàn và hỗ trợ nạn nhân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái khi tham gia phương tiện giao thông công cộng…
Nạn nhân cần lên tiếng
Gần 100 phụ xe, lái xe bus đã có mặt tại hội thảo “Bảo vệ sự an toàn của hành khách và em gái nơi công cộng và trên các phương tiện giao thông công cộng” do Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) phối hợp cùng Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội tổ chức mới đây. Đây là một trong những nỗ lực thúc đẩy các bên trong giải quyết vấn đề bạo lực giới, xây dựng ngành dịch vụ vận tải hành khách công cộng an toàn, thân thiện, không có bạo lực giới và quấy rối tình dục với phụ nữ, trẻ em gái.
Là người nhiều năm làm vận tải hành khách, anh Lê Hoàng và anh Nguyễn Cửu Long đã chia sẻ về những tình huống hành khách bị quấy rối cần được hỗ trợ. Các anh cho biết, có rất nhiều trường hợp nạn nhân, người chứng kiến hoặc nhân viên không dám lên tiếng khi thấy có người bị quấy rối tình dục. Ở góc độ nạn nhân, họ sợ bị đổ lỗi, sợ ánh nhìn kỳ thị hoặc thương hại quá mức của những người xung quanh. Còn đối với nhân viên phục vụ, do đặc thù làm việc hàng ngày trên 1 xe, 1 tuyến đường nên họ có nguy cơ bị thủ phạm đe dọa hoặc trả thù. Tuy nhiên, mọi người cần vượt qua nỗi sợ của mình, lên tiếng tố giác các hành vi xấu này. Thông thường khi nạn nhân bày tỏ cần được trợ giúp, lái xe và phụ xe có thể yêu cầu nạn nhân hoặc thủ phạm đổi chỗ, hoặc nếu hành vi nghiêm trọng có thể sẽ đưa đến cơ quan có thẩm quyền gần nhất để được xử lý.
Chị Nguyễn Thị Nhung, nhân viên phục vụ xe cũng cho biết, mọi người đều có trách nhiệm bảo vệ sự an toàn cho hành khách trên xe bus. “Điều quan trọng nhất là nạn nhân cần lên tiếng kêu gọi sự trợ giúp. Đây là cách duy nhất để chúng tôi hoặc các hành khách khác có thể hỗ trợ” - chị Nhung nói. Đồng quan điểm, anh Ngô Đăng Thắng, nhân viên lái xe cũng bổ sung thêm: “Để làm tốt công tác bảo vệ hành khách, chúng ta cần tuyên truyền phổ biến các quy định của pháp luật trong việc xử lý quấy rối tình dục nơi công cộng, dán poster trên xe bus… Khi nắm được quy định của pháp luật, các lái xe, phụ xe mới có căn cứ để ứng phó với kẻ quấy rối”.
Bạn Trương Bùi Kim Ngân, thành viên CLB Thủ lĩnh của sự thay đổi trường ĐH Giao thông Vận tải, một người thường xuyên tham gia giao thông bằng xe bus đề xuất cơ quan chức năng cần xây dựng khung pháp lý xử phạt cao hơn để đủ sức răn đe kẻ quấy rối, xâm hại. Các trung tâm, lái xe, phụ xe cùng tham gia cam kết xử lý và bảo vệ nạn nhân bị quấy rối. Đối với các bạn trẻ, cần nỗ lực tuyên truyền giúp họ mạnh dạn lên tiếng khi gặp các tình huống bị quấy rối trên xe bus…
Theo Báo cáo Khảo sát An toàn của em gái ở nơi công cộng và trên phương tiện công cộng của Plan International Việt Nam thực hiện năm 2014, 31% trong số 1.128 các em gái được hỏi đã từng bị quấy rối tình dục khi đi xe bus và chỉ có 13% em gái và 8% em trai cho rằng các em gái luôn luôn cảm thấy an toàn nơi công cộng. Bà Đào Thị Bảo Thư - Điều phối viên dự án, tổ chức Plan International Việt Nam lo ngại, sau 7 năm thực hiện khảo sát, chủ đề quấy rối tình dục đã được quan tâm hơn. Người dân đã hiểu rằng, quấy rối tình dục không chỉ là những đụng chạm về cơ thể mà còn là lời nói, cử chỉ như nhìn chằm chằm, huýt sáo, trêu ghẹo, bình phẩm về cơ thể và ngoại hình... Song, để chấm dứt tình trạng này, cùng xây dựng môi trường xe bus an toàn và thân thiện với phụ nữ và trẻ em gái thì cần hơn nữa sự chung tay của cộng đồng và sự mạnh mẽ lên tiếng của những nạn nhân bị quấy rối.
Xây dựng không gian an toàn cho phụ nữ và trẻ em gái
Theo ước tính của Liên hợp quốc, vào năm 2030, cứ 3 người thì sẽ có một người sinh sống ở các thành phố, đô thị với ít nhất nửa triệu dân. Mỗi tháng có khoảng 5 triệu người được bổ sung vào dân số của các thành phố ở các nước phát triển. Ước tính vào năm 2030, khoảng 1,5 tỷ các em gái sẽ sống tại các khu vực thành thị.
Các em gái sinh sống ở thành phố sẽ có hai cơ hội để phát triển nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với nguy cơ rủi ro gấp hai lần. Trong khi các em có những cơ hội về giáo dục tốt hơn, ít phải đối mặt với nạn tảo hôn, cơ hội tiếp cận thông tin và phát triển cá nhân thì cũng phải đối mặt với các rủi ro về quấy rối tình dục, bị bóc lột và không an toàn.
“Thành phố an toàn, thân thiện với em gái" là sáng kiến toàn cầu được Tổ chức Plan International thực hiện tại hơn 20 thành phố trên thế giới, trong đó có Hà Nội. Chương trình được triển khai tại Việt Nam từ năm 2014, phối hợp với Vụ Bình đẳng Giới - Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Hội LHPN thành phố Hà Nội, Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông công cộng Hà Nội, trường đại học Giao thông Vận tải Hà Nội, UBND huyện Đông Anh, Viện Phát triển Sức khỏe cộng đồng Ánh Sáng (LIGHT), Viện MSD nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng những thành phố an toàn, thân thiện và có trách nhiệm với em gái, cũng như giải quyết các thách thức liên quan đến bình đẳng giới và quyền của trẻ em gái.
Là đơn vị có nhiều năm phối hợp với dự án, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội (HPTC) đã tổ chức 51 khóa tập huấn cho gần 2.000 lái xe và bán vé xe bus về các vấn đề bình đẳng giới và bạo lực giới nơi công cộng; lắp đặt các hệ thống truyền thông, hướng dẫn sử dụng xe bus an toàn; rà soát các điểm nhà chờ xe buýt không an toàn để cải thiện hệ thống nhà chờ phù hợp với tình hình thực tế; tăng cường hệ thống wifi trên hệ thống xe buýt để hỗ trợ hành khách sử dụng công nghệ thông tin trong việc can thiệp và trình báo tới cấp có thẩm quyền. Bà Trần Thị Minh Khuê, Phó trưởng phòng Nghiên cứu và Ứng dụng khoa học công nghệ, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội cho biết: “Việc phối hợp với dự án không chỉ mang lại những lợi ích lâu dài cho cộng đồng mà các nhân viên lái xe, phụ xe cũng được trang bị thêm kiến thức hữu ích để có thể hỗ trợ hành khách đi xe bus, nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc”.
Bà Trần Vân Anh, Giám đốc Chương trình Viện MSD cũng chia sẻ, mới đây, Viện MSD phối hợp với Trung tâm HPTC và Plan International tổ chức 6 lớp tập huấn cho hơn 200 lái, phụ và nhân viên phục vụ hành khách xe bus về bình đẳng giới và cách phòng ngừa và ứng phó với các tình huống quấy rối xảy ra nơi công cộng và trên phương tiện công cộng. “Tôi tin rằng, những kiến thức này sẽ giúp những người đang hoạt động trong ngành giao thông vận tải công cộng có thể nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải hành khách công cộng trên địa bàn Hà Nội, là nguồn trợ giúp tin cậy của hành khách, góp phần xây dựng Hà Nội trở thành điểm đến an toàn và thân thiện với mọi người” – bà Trần Vân Anh cho biết.
Chia sẻ về những nỗ lực trong các chính sách phòng ngừa bạo lực giới và bất bình đẳng giới, bà Trần Thị Bích Loan, Phó Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho biết, ở góc độ chính sách, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) đang được trình Quốc hội thông qua. Vụ Bình đẳng giới cũng đang nghiên cứu để sửa đổi Luật Bình đẳng giới và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về bạo lực trên cơ sở giới. “Chúng tôi tiếp tục duy trì và nhân rộng các mô hình phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới, truyền thông thúc đẩy bình đẳng giới; vận hành Tổng đài điện thoại quốc gia tư vấn phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới; đẩy mạnh hoạt động của Mạng lưới đối tác hành động phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới...” – bà Trần Thị Bích Loan nói.
