Chiều cuối năm

Chia sẻ

Bỗng nhiên những đợt rét
Thổi tái tê lòng người
Chiều cuối năm nhớ mẹ
Khói bếp bay lên trời

Hoa đã hồng mẹ ơi
Mùa đã xanh đầy mắt
Đã dâng đầy mặt đất
Men rượu đào ngất ngây

Đã xôn xao lời cây
Đã nồng nàn góc phố
Chiều cuối năm giữa chợ
Bơ vơ không chốn về

Trong mảnh vườn của mẹ
Cây cà trổ hoa thưa
Ngoài hiên chiều lần lữa
Hắt màu lên mái nhà

Chiều cuối năm phương xa
Thương mẹ nghèo áo mỏng
Đôi bàn tay lạnh cóng
Hơ ngang bếp lửa tàn

Ta đi không làm quan
Ta về không mũ áo
Ta mãi là sơ sinh
Trong vòng tay của mẹ.
                          Bình Nguyên Trang

Minh họa sưu tầmMinh họa sưu tầm

LỜI BÌNH:
Trước lúc đọc bài thơ này, tôi chưa từng gặp một giọng thơ nữ nào đầy cảm xúc nhưng lại cứng cỏi, ngang tàng đến thế. “Ta đi không làm quan/ Ta về không mũ áo” là khẩu khí của đấng nam nhi, sự cứng cỏi đó tạo ra sự mạch lạc trong thơ của Bình Nguyên Trang. “Chiều cuối năm” là sự đan xen giữa những cảm xúc nhẹ nhàng và tha thiết.

Bỗng nhiên những đợt rét
Thổi tái tê lòng người
Chiều cuối năm nhớ mẹ
Khói bếp bay lên trời.

Bài thơ cũng khởi đầu một cảm xúc của cố hương thường thấy trong thi ca xưa: Nhìn khói bếp, nhớ quê nhà. Sợi khói bắt đầu vẽ một nẻo về, một sợi dây liên hệ, là can cớ để nhớ mong rẽ lối gió rét tìm về. Và, bắt đầu là chuyện của hoa:

Hoa đã hồng mẹ ơi
Mùa đã xanh đầy mắt
Đã dâng đầy mặt đất
Men rượu đào ngất ngây.

“Men rượu đào” mà một nữ thi sĩ nhắc đến không mang vị đắm say, ngây ngất như cảm xúc trong thơ những người đàn ông. Men ở đây là sinh khí của mùa xuân. Vạn vật say men xuân mà “xanh đầy mắt” mà “dâng đầy mặt đất”. Mùa xuân đã về gần lắm, đã tới khu vườn của mẹ trong sắc màu những cái cây bình dị nhất:

Trong mảnh vườn của mẹ
Cây cà trổ hoa thưa
Ngoài hiên chiều lần lữa
Hắt màu lên mái nhà.

Minh họa sưu tầmMinh họa sưu tầm

Một màu hoa cà chấm phá giữa mùa xuân gợi nơi góc vườn quê nghèo dân dã mà ấm áp. Hoa cà trong thơ Bình Nguyên Trang như cô Tấm chốn thôn quê lấm láp hiếm khi được nhắc đến giờ đây được đến hội xuân. Nhờ có người con gái làm thơ mà diện mạo của hoa hiện lên màu nhiệm thế. Thế nên, ta cảm nhận được, chiều ấy chậm lắm (lần lữa) như chửa muốn tiễn ngày qua. Mùa xuân hiện lên rõ nhất là khi nhớ đến hình ảnh mẹ:

Chiều cuối năm phương xa
Thương mẹ nghèo áo mỏng
Đôi bàn tay lạnh cóng
Hơ ngang bếp lửa tàn.

“Mẹ nghèo - áo mỏng” là một cặp hình ảnh sóng đôi đã xuất hiện khá nhiều trong thơ, nhưng điều đặc biệt trong thi phẩm này là có thêm: “Đôi bàn tay lạnh cóng/ Hơ ngang bếp lửa tàn”. Đôi bàn tay lạnh vì lam lũ để tìm hơi ấm dành cho con. Bếp lửa tàn cũng là sự đơn sơ, mong manh. Lửa cũng mỏng, cũng già nua như mẹ, bàn tay lạnh hơ ngang qua bếp lửa mỏng… tất cả cứ cộng hưởng vào nhau thành một khối cảm xúc tê tái. Và sau cùng là tâm thế của người con tự trào, tự phác họa về mình:

Ta đi không làm quan
Ta về không mũ áo
Ta mãi là sơ sinh
Trong vòng tay của mẹ.

Thế gian rộng dài, thế nhân đa sự, cuộc đời bận rộn nhưng cả hai lẽ đi-về đều thanh thản vô thường. Tay trắng có thể vì thất bại, có thể vì không tham, sân, si, có thể vì không màng danh lợi. Nhưng, tay trắng còn là vì ta biết trở về để được là “sơ sinh” trước mẹ. Đối diện với mẹ ta luôn là bé nhỏ, một sự bé nhỏ đầy triết luận, không hề yếu đuối nhưng cũng tự nhiên như nhiên. Phía sau “Chiều cuối năm” của Bình Nguyên Trang còn có một vĩ thanh ngân mãi vào năm mới.

VIỆT PHƯƠNG

Tin cùng chuyên mục

Dưới mái nhà ngột ngạt

Dưới mái nhà ngột ngạt

(PNTĐ) - Người ta thường bảo Dung sướng vì lấy được chồng là giảng viên đại học, luôn cư xử lịch thiệp, điềm đạm, biết quan tâm. Nhưng ít ai biết, đằng sau vẻ bề ngoài tưởng như hoàn hảo ấy là một cuộc hôn nhân khiến Dung ngày càng mỏi mệt, vì phải sống bên người chồng quá đỗi cầu toàn và khắt khe.
Con dâu ở cữ... bệnh viện

Con dâu ở cữ... bệnh viện

(PNTĐ) - Cả tháng nay, bà chuẩn bị mọi thứ để ra thành phố chăm con dâu sinh con. Là đứa cháu đầu tiên của gia đình, bà muốn tận tay được chăm sóc cháu lẫn con dâu thật tốt trong tháng ở cữ. Ấy vậy mà, ngày con dâu sinh, con trai bà bảo thay vì về nhà ở cữ để bà nội, bà ngoại chăm sóc thì vợ nó sẽ ở cữ trong bệnh viện.
Món khoai tây đúc trứng của bà

Món khoai tây đúc trứng của bà

(PNTĐ) - Hôm nay, tôi quyết định làm món khoai tây đúc trứng cho bọn trẻ. Khi tôi còn bé, đây là món bà nội thường xuyên nấu cho chúng tôi, nhưng với các con tôi, một đứa lên 10, một đứa lên 8 tuổi, thì đây là lần đầu tiên các con được thưởng thức.
“Đa sắc màu” bữa tiệc điện ảnh Việt tháng 9

“Đa sắc màu” bữa tiệc điện ảnh Việt tháng 9

(PNTĐ) - Sau tháng 8 bùng nổ với “Mưa đỏ”, màn ảnh Việt không “hạ nhiệt” mà hứa hẹn “bùng nổ” trong tháng 9 với “bữa tiệc điện ảnh” phong phú, cực kỳ thịnh soạn, từ phim hành động, kinh dị đến tình cảm gia đình. Liệu có “món ăn” đủ sức để lại dư âm dài lâu, “làm mưa làm gió” tại các rạp chiếu trên cả nước?