Nhánh xuân dịu dàng

 Đứng trước căn nhà mái bằng sơn màu vàng chanh, nghe có tiếng phụ nữ xoe xoé bên trong, cô toan cất tiếng gọi nhưng có gì đó chợt sường sượng, cô dợm bước về phía căn nhà ngói cũ bên cạnh, lách người qua cánh cổng sắt hoen rỉ, những bước chân hụt hẫng trên ngõ nhỏ khấp khểnh mòn lõm.

Có tiếng mở cổng ken két. Mẹ cô chống gậy lộc cộc đi vào. Cô ngẩng lên và thoáng giật mình. Mới đó mà lưng mẹ đã còng quá. Cô chạy ra đỡ mẹ, bà cụ đưa cho con gái chiếc bị cói nặng trĩu, líu ríu:

- Ơ, mẹ tưởng chiều mai cô mới về? May quá, hồi trưa mẹ ủ nồi cá kho riềng. Mẹ vẫn nhớ cô chỉ thích cá kho thôi. Cô đi ra ngoài ăn cao lương mĩ vị chả bằng…

- Vâng, con được về trước một ngày mẹ ạ.

Mẹ lần mở khoá cửa, cô rướn người bật công tắc điện. Như một thói quen mỗi khi trở về, việc đầu tiên sau khi bước qua bậu cửa bao giờ cô cũng thắp nhang lên ban thờ cha. Ngực cô thắt lại khi nhìn lên ánh mắt đăm đắm vời vợi ấy. Cô cúi đầu vái lạy, cố thở ra thật khẽ. Gian nhà nhỏ vẫn gọn gàng như bản tính nhu mì mà nghiêm ngắn của mẹ.

Bỗng cô sững lại. Căn buồng mẹ vẫn dành riêng cho cô đã bị cắt đi để nhường chỗ cho cậu em trai xây cái nhà mái bằng vững chãi bên cạnh. Không gian hẹp lại sao lòng cô thấy trống trải mênh mang. Cái giường ọp ẹp của mẹ như nhỏ lại bên bức tường xám ngoét. Căn nhà kiên cố khoác màu vàng ấm áp, chỉ có mấy mét vuông tường áp gian nhà cũ vẫn là màu xi măng lạnh ngắt. Bà mẹ dường như hiểu tâm trạng của cô, nói như thanh minh:

-  Giờ con về, hai mẹ con mình nằm chung giường cho ấm. Ăn hết nhiều chứ ở hết bao nhiêu…

Căn buồng ấy mẹ từng dành riêng cho cô để thi thoảng cô trở về chơi có góc của riêng mình mà thơ thẩn suy tư. Căn buồng dành cho cô con gái tha hương, căn buồng chờ đợi suốt quãng đời lay lắt của bà mẹ già. Khoảng không gian nhỏ ấy từng gắn bó với tuổi thơ cô, giờ là nơi duy nhất cô có thể trở về sau chuỗi ngày lang bạt.

Minh họa sưu tầm

Căn nhà của cậu em trai hoàn thiện dịp Tết năm ngoái. Xây cái nhà ấy hai phần tiền là của cô. Cô muốn mẹ già được ở một chỗ khang trang hơn trong những ngày cuối đời. Vậy mà chẳng hiểu sao mẹ cô lên “nhà trên” ở được một tháng thì nhất định đòi xuống “nhà dưới”. Thủy, em dâu cô gọi điện thanh minh rằng mẹ lạ nhà không ngủ được nên cứ nửa đêm lại trở dậy bật điện ngồi nói một mình khiến mấy đứa trẻ hoảng sợ.

Cô ấy còn dẫn lời thầy phong thuỷ bảo rằng mẹ mệnh Hoả, con trai mệnh Kim, nếu ở chung thì khắc nhau, con sẽ làm ăn lụn bại mà mẹ cũng không thọ. Cô đã toan nhắn lại mấy lời trách cứ nhưng lại tần ngần xóa đi. Có người mẹ nào khắc con mình đâu, nhất là với đứa con mà mẹ khao khát cả tuổi xuân mới có được. Mẹ già trái tính, hay dỗi hờn như trẻ nhỏ, không lựa được mẹ thì thành ra xung khắc thôi.

Đến ngay cả việc mở cái cửa ngách đi từ nhà trên xuống nhà dưới cho tiện, Thuỷ cũng nghe lời thầy phán rằng nếu mở cửa hướng đó thì tài lộc sẽ chảy đi mất. Thế nên gần nhà xa ngõ, cùng trên một khoảnh đất mà nhà trên ríu rít tiếng nói cười của con trẻ, nhà dưới mẹ già vẫn cứ lụi hụi sống qua ngày bằng những tiếng thở dài nhiều hơn bằng cơm gạo.

Mâm cơm có một bát cá kho thơm đậm vị tương và đĩa ngồng cải luộc. Mẹ vừa nhẩn nha ăn vừa khẽ khàng hỏi:

- Lần này con về được lâu không? Thân con gái lang bang mãi thế, mẹ thương lắm. Cơm người khó nuốt. Thôi ở nhà với mẹ, đặng rau cháo cùng vui, rồi xem có đám nào ưng ưng mẹ gả chồng cho...

Bao năm nay, lần nào cô về cũng chỉ nghe mẹ nói một câu thao thiết như thế. Vậy mà cô vẫn phải bươn bải ra đi. Chẳng ai biết cô làm nghề gì ở đất Sài Gòn hoa lệ khi trong tay chỉ có tấm bằng cấp ba. Người làng kháo nhau rằng chắc trong đó dễ kiếm sống nên hàng tháng vẫn thấy mẹ cô lóc cóc ra bưu điện nhận tiền. Rồi căn nhà ba gian hai chái được sửa sang cái mái, cơi thêm khoảng hiên và nhất là ngôi nhà mái bằng kiên cố mọc lên như một niềm hãnh diện giữa cái xóm nghèo heo hút này.

Cô đã cất tờ giấy báo trúng tuyển đại học sâu trong hộc tủ khi cha cô đột ngột đổ bệnh. Một cơn tai biến đã khiến người đàn ông cả đời phiêu bạt ấy phải dán chặt mình vào giường bệnh, giao tiếp với mọi người xung quanh chỉ bằng ánh mắt đờ đẫn bất lực. Hơn mười năm nay, cô lang thang khắp hang cùng ngõ hẻm của Sài Gòn.

Cô ngược lên cao nguyên, cô xuôi xuống miệt vườn, bước chân vào bao nhiêu quán cà phê từ bình dân đến sang trọng, khi thì bưng bê dọn bàn. Cô làm mọi việc để có tiền gửi về quê trả nghĩa mẹ. Cô đi mọi nơi để tìm người đàn bà trong tấm ảnh nhỏ mà cha đã giấu giếm đưa cho cô trong lúc còn tỉnh táo nhất.

Một cái tên mỹ miều nhưng quá ư mờ nhạt: Băng Sương. Một dòng địa chỉ cũng không rõ ràng: Quán cà phê Chiều Tím. Tìm người như thể tìm chim. Có lúc tưởng chừng đã tìm ra trong ngập tràn hy vọng, háo hức niềm vui hội ngộ nhưng rồi hoá ra không phải, lại hẫng hụt bẽ bàng. Nhiều lúc mệt mỏi, cô toan buông xuôi.

Tại sao phải bỏ lại sau lưng tuổi thanh xuân của mình để đi tìm người đàn bà đã coi sự ra đời của cô như trút bỏ một món nợ sau cuộc tình lầm lỡ với người đàn ông đào hoa? Người ta đã bỏ cô để quyết tâm làm lại cuộc đời chứ đâu như bà mẹ tội nghiệp đã đón nhận cô như nhận một món quà của thượng đế và tảo tần nuôi cô lớn khôn.

Nhưng cứ mường tượng ra ánh mắt đau đáu tha thiết của cha cô lúc run run đưa con gái tấm ảnh nhỏ và cảm giác xa xót khi bàn tay cha lỏng dần trong phút lâm chung, cô lại cồn lên quyết tâm. Hẳn đó là người đàn bà mà cha nặng tình nhất? Cô miên mải đi tìm người đàn bà có cặp mắt thăm thẳm vời vợi. Người ta vẫn bảo đàn bà có đôi mắt đẹp hẳn là người trọng tình. Vậy sao người ấy lại vô tình bỏ quên núm ruột của mình bao năm nay!?

Minh họa sưu tầm

Không ai có quyền lựa chọn nơi mình sinh ra, nhưng chắc ai cũng muốn biết nguồn cội của mình. Từ lúc lớn lên, cô lờ mờ hiểu được những câu đùa ác ý của vài người nhiều chuyện trong làng. Mẹ cô, người đàn bà tội nghiệp lấy chồng hơn chục năm, chữa chạy cầu vái tứ phương mà chưa có được mụn con.

Nghe thầy bói phán phải nhận một đứa con nuôi để nó “gánh vác” cho thì mới mong mọi sự suôn sẻ, cha mang về cho mẹ đứa con gái bé xíu như một con mèo nhỏ. Thật kì diệu, gần hai năm sau mẹ sinh được thằng Phúc. Nhưng cha cô vẫn đi biền biệt, năm khi mười hoạ mới trở về, chẳng mang được gì về nhà ngoài những tiếng thở dài. Cô đã lớn lên từ những giọt nước mắt chảy ngược vào trong của người đàn bà cả đời chấp nhận mình là chốn ghé chân.

Cô chẳng biết mình gánh đỡ được gì cho mẹ hay chính mẹ mới là người gánh đỡ cuộc đời cô. Cho đến tận bây giờ, cô vẫn nhớ như in cái cảm giác tim mình đập thình thịch mỗi lúc bắt gặp ánh mắt hoài nghi của mẹ khi bà khẽ mân mê mái tóc, ngây người ngắm nhìn khuôn mặt của cô.

Chỉ đến khi bà mẹ ôm chặt cô vào lòng mà thủ thỉ: “Con là con của mẹ, mẹ thương, mẹ thương lắm…” thì cô mới thở ra thật khẽ. Và khi cô quyết tâm vào miền Nam, ánh mắt tha thiết của mẹ là điều duy nhất khiến cô thấy lưu luyến nhớ thương về nơi mình được lớn lên.

Thành phố oằn mình trong cơn đại dịch, cuộc sống của cô mỗi lúc thêm ngặt nghèo nhưng cô vẫn kiên trì bám víu với khát khao tìm được nguồn cội của mình. Nhưng sau khi vượt qua lằn ranh sống chết, từ căn phòng màu trắng trở về khu xóm trọ đã hụt vắng quá nửa, cô mới ngộ ra rằng chẳng có điều gì đáng quý hơn sự sống.

Được sống đã là một đặc ân của tạo hoá. Cô ngộ ra sự ra đời của mình là vô duyên với người này nhưng lại hữu duyên với người kia. Không thể cứ mải miết tìm lại quá vãng đã bạc màu hư ảo. Cha sinh không bằng mẹ dưỡng. Cô sẽ trở về với bà mẹ già đôn hậu, với vợ chồng cậu em trai vô tâm, với gian nhà nhỏ ấm áp không khí đoàn tụ sum vầy. Đó mới thực là gia đình, là nguồn cội của cô.

Rằm tháng Giêng, trước ngày theo đứa em họ lên thị trấn học nghề may, cô đưa mẹ đi chợ, dìu mẹ dạo qua từng dãy hàng. Bàn tay cô đan vào tay mẹ như cách đây hơn hai mươi năm mẹ vẫn cầm chặt tay cô trong phiên chợ Tết vì chỉ sợ lạc mất cô con gái bé xíu. Giờ đây, cầm đôi bàn tay khô sạm gầy guộc ấy, cô bỗng muốn mình bé lại để được mẹ dắt đi như ngày nào.

Hai mẹ con về đến nhà thì trời đã quá trưa. Cô đang lúi húi mở cửa nhà thì mẹ chợt reo lên: “Duyên ơi, cây mai có nụ rồi này”. Cô sà xuống bên chậu mai trồng ngoài vườn. Một chùm nụ mới đơm bóng nõn bé xíu như những hạt đậu xanh.

- Cây bây giờ mới ra nụ thế này chắc hơn tuần nữa thì hoa mới nở mẹ ạ.

- Ừ, rồi hoa sẽ nở hết Giêng Hai ấy chứ.

Bắt gặp những tia vui vừa ánh lên trong đôi mắt đục mờ của mẹ, lòng cô chợt nhẹ bẫng. Vạt nắng đầu xuân bồi hồi đậu xuống sân nhà. Mai nở muộn, nhưng xuân vẫn dịu dàng ấm áp rưng rưng…