Tại sao phụ huynh cần học kỹ năng “làm cha mẹ”?

Nhiều trẻ em mất niềm tin vào cha mẹ

Trong chuỗi hội thảo năm 2021 nhằm chia sẻ kết quả báo cáo Tiếng nói trẻ em Việt Nam tại 7 tỉnh, thành phố đã ghi nhận loạt ý kiến của các em học sinh, trong đó, nhiều em chia sẻ về vấn đề trong mối quan hệ gia đình rằng: Các em chưa thực sự được lắng nghe và tham gia về các vấn đề liên quan đến bản thân và gia đình như việc học tập, định hướng nghề nghiệp, vui chơi giải trí… Cụ thể một học sinh đến từ Đắk Lắk nói: Em muốn học nghề nhưng bố mẹ lại yêu cầu em thi đại học để phát triển bản thân. Em đã nói chuyện với bố mẹ nhưng không khả quan. Họ muốn sắp đặt tương lai cho em theo mong muốn của họ. Một học sinh khác đến từ Hải Phòng thì lo lắng: “Mặc dù em đã rất cố gắng nhưng điểm số vẫn chưa được như bố mẹ mong đợi. Ngày nào bố mẹ em cũng gây áp lực, ép học đến khuya khiến em rất mệt mỏi”. Hay một học sinh khác đến từ Lào Cai lại mong các bậc bố mẹ lắng nghe, giúp con sửa lỗi sai mà không quát nạt hay dùng hình phạt khi con cái mắc sai lầm…

- Ảnh minh họa

Theo chuyên gia tâm lý Trần Thị Mạnh Linh, Giám đốc công ty TNHH Mạnh Linh School Psychology thì, trước áp lực học tập và stress, nhiều học sinh đã gọi điện đến nhờ chị tư vấn. “Nhiều học sinh nói với tôi về các vấn đề tâm lý bất ổn như: trí nhớ giảm, có ảo thanh, ảo giác, hay nói chuyện một mình, tránh xa mọi người… Tôi động viên các em nói cho người thân biết để có sự hỗ trợ nhưng các em từ chối và ái ngại. Hỏi ra, tôi mới biết các em đã nói nhiều lần nhưng cha mẹ các em cho rằng ai chả có áp lực và nó sẽ tự trôi qua… Cá biệt, có em học sinh còn chia sẻ đã rạch tay, cố tự sát nhiều lần nhưng khi tôi trao đổi với phụ huynh, họ cho rằng con họ chỉ doạ chứ không dám tự sát thật!” – chuyên gia tư vấn Mạnh Linh lo ngại.

Một thực tế thường thấy là các bậc cha mẹ thường lấy lý do “vì con” và “là người hiểu con nhất” để nguỵ biện cho việc áp đặt con theo ý mình. Tư duy “cha mẹ đặt đâu, con ngồi đấy”, trẻ ngoan là trẻ biết nghe lời cha mẹ vẫn còn tồn tại ở nhiều phụ huynh. Tuy nhiên, thực tế, nhiều cha mẹ vì bận rộn, nên mới chỉ dừng lại ở việc đáp ứng các nhu cầu cơ bản của con như chăm sóc, nuôi dưỡng, tạo điều kiện tối đa cho con học tập mà quên mất việc trở thành người bạn để hiểu, chia sẻ với mong muốn, tình cảm của con. Trẻ dễ bị đưa ra để so sánh với “con nhà hàng xóm”, “bạn cùng lớp”, hoặc thậm chí là một “trẻ ngoan, giỏi” nào đó mà bố mẹ biết. Những so sánh hay định sẵn khuôn mẫu đó khiến trẻ bị “phủ nhận bản thân”, nghĩa là luôn nghĩ mình không có giá trị, dẫn đến hậu quả tất yếu về tâm lý và tinh thần. “Để ứng xử với những khủng hoảng và rối nhiễu tâm lý của con, cha mẹ cần có kiến thức, hiểu biết về tâm sinh lý của trẻ, đồng thời công nhận sự tồn tại của những vấn đề liên quan đến con thì mới có thể trợ giúp, lắng nghe con. Cha mẹ nào cũng yêu con, tình yêu đủ lớn sẽ đủ quyết tâm học để dạy con phù hợp” – chuyên gia tâm lý Mạnh Linh nhấn mạnh.

- Ảnh minh họa

Truyền thông, giáo dục kiến thức làm cha mẹ cho phụ huynh

Tại một buổi tọa đàm về vấn đề làm cha mẹ, ông Khuất Văn Quý - Phó Vụ trưởng Vụ Gia đình, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch từng nói: “Việc làm cha mẹ giống như thả diều, nếu giữ quá chặt thì diều không thể bay lên, nhưng nếu thả tay ra thì diều sẽ bay đi mất. Giữ từng nào, thả ra sao chính là điều mà cha mẹ cần học hỏi và thực hành mỗi ngày, đặc biệt là khi có mâu thuẫn xảy ra”. Ông Quý cho biết, Vụ Gia đình đã thực hiện nhiều chương trình như Giáo dục hệ thống gia đình, biên tập các bộ tài liệu giáo dục trẻ em dưới 6 tuổi, Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình, thực hiện các nghiên cứu giáo dục trẻ em… Vụ cũng phối hợp với các cơ quan khác để thực hiện các chương trình bảo vệ trẻ em và làm cha mẹ; thực hiện nhiều chương trình, chính sách đảm bảo việc trẻ em được lên tiếng, bày tỏ ý kiến của mình trong gia đình.

“Gần đây, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch đã tổ chức các buổi truyền thông về gia đình, trong đó có nội dung trẻ em có quyền lên tiếng về các vấn đề trong gia đình và bản thân các em, cha mẹ cần lắng nghe trẻ bằng trái tim, đồng hành và làm bạn cùng con… Chúng tôi cũng đang mong muốn cùng các bên liên quan xây dựng mô hình gia đình hạnh phúc để cha mẹ có thể tham khảo đồng hành cùng con khôn lớn một cách hiệu quả” – ông Khuất Văn Quý cho biết thêm.

- Ảnh minh họa

Đồng quan điểm về việc trẻ em cần được cấp quyền của mình, nhà văn Hoàng Anh Tú nhấn mạnh, trong gia đình, cha mẹ cần tôn trọng con ở mức cao nhất, ngang bằng với việc cha mẹ đòi hỏi con mình tôn trọng cha mẹ. Cha mẹ đừng dùng quan điểm “nói cho con hiểu” mà hãy là hiểu những gì con nói, bởi “chỉ có hiểu mới có thương” và “mọi cái thương mà không hiểu sẽ là thương sai”. Cha mẹ hiểu con để cùng con xây dựng giá trị bản thân cho con, cùng con làm rõ những giá trị mà con đang có. “Một đứa trẻ được cha mẹ lắng nghe và tôn trọng sẽ nhận ra giá trị của bản thân chứ không bị lệ thuộc vào những giá trị ảo mà trẻ thấy trên mạng hay trong các cuộc trò chuyện với bạn bè” – nhà văn Hoàng Anh Tú cho biết.
Còn ông Đặng Hoa Nam, Cục Trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội thì khẳng định, phụ huynh có vị trí, vai trò chăm sóc và bảo vệ con không ai thay thế được. Đầu tiên, cha mẹ là người gần gũi và hiểu con nhất, sẵn sàng chia sẻ những tâm tư tình cảm, biến động trong suy nghĩ, tình cảm, cuộc sống hằng ngày của trẻ. Ngoài việc học cách chăm sóc con về dinh dưỡng, sức khoẻ, cha mẹ cần phải học làm cha mẹ. Để học làm cha mẹ, các phụ huynh có thể chọn lọc những thông tin trên mạng (website của những cơ quan uy tín, các trang fanpage, kênh youtube mà mình cho là hữu ích); mua sách dạy chăm sóc con về tâm lý, tình cảm, phát hiện sớm những sang chấn; thông qua các khóa học; trải nghiệm cuộc sống hằng ngày tiếp xúc với con. “Các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh hơn nữa việc truyền thông, giáo dục kiến thức làm cha mẹ, đặc biệt là chăm sóc, bảo vệ con về mặt tâm lý, tình cảm. Qua đó, giúp cha mẹ nắm bắt tâm lý, tình cảm của con, nhu cầu của con một cách tích cực hơn, sớm hơn để giảm thiểu những vụ việc tự sát, tai nạn thương tích trong chính ngôi nhà của mình, để không phải ân hận, nuối tiếc khi sự việc xảy ra” – ông Đặng Hoa Nam cho biết.

XUÂN HOA