Cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục vay ODA và bảo lãnh Chính phủ
(PNTĐ) - Sáng 3/11, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Tờ trình và báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công gồm 03 Điều, phạm vi sửa đổi tập trung vào việc sửa đổi, bổ sung nội dung của 23/63 điều trong Luật Quản lý nợ công hiện hành, bao gồm sửa đổi, bổ sung 17 điều, bãi bỏ một số quy định tại 5 điều và bổ sung quy định mới tại 5 điều.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, nội dung trọng tâm của dự thảo Luật là tiếp tục thực hiện chủ trương phân cấp, phân quyền gắn liền với sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và nâng cao hiệu quả quản trị.
Dự thảo Luật đã bỏ quy định tại Khoản 4 Điều 13 của Luật hiện hành, thay vào đó phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hạn mức vay về cho vay lại và hạn mức bảo lãnh Chính phủ hằng năm gắn liền với việc phê duyệt Kế hoạch vay, trả nợ công, nhằm rút ngắn thủ tục. Bổ sung nhiệm vụ cho Bộ Tài chính nhằm đảm bảo linh hoạt trong quá trình thực thi và cắt giảm thủ tục hành chính. Giao Bộ Tài chính chủ động điều hành, công bố tài liệu trình Kế hoạch vay, trả nợ công hằng năm.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra, cho biết: Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất với các đề xuất phân cấp này nhưng đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát để bảo đảm quy định phân cấp, phân quyền đi đôi với tăng cường khách quan, minh bạch và quản lý hiệu quả huy động, sử dụng vốn vay.
Dự thảo Luật tăng cường sự chủ động và tự chịu trách nhiệm cho chính quyền địa phương trong việc quyết định, sử dụng ngân sách. Dự thảo Luật sửa đổi theo hướng bỏ quy định cấp tỉnh "lấy ý kiến chấp thuận của Bộ Tài chính" về điều kiện, điều khoản của trái phiếu chính quyền địa phương. Thay vào đó, phân cấp cho UBND cấp tỉnh báo cáo HĐND cấp tỉnh phê duyệt Đề án phát hành trái phiếu.
Việc sửa đổi này nhằm tăng quyền tự chủ cho địa phương, giảm thủ tục, rút ngắn thời gian phát hành và tạo điều kiện huy động vốn nhanh hơn. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh cần quy định rõ việc giao quyền cho HĐND cấp tỉnh phải đảm bảo trong tổng mức vay được Quốc hội phê duyệt và trong hạn mức bội chi ngân sách địa phương theo quy định, nhằm bảo đảm an toàn nợ công.
Về Dự thảo Luật sửa đổi toàn diện Điều 29 của Luật hiện hành nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, tháo gỡ vướng mắc để khắc phục tình trạng chậm giải ngân vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài trong thời gian qua.
Dự Luật đề xuất bổ sung quy định Bộ, UBND tỉnh, doanh nghiệp nhà nước,... lập đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài tập trung vào 4 nội dung chính của khoản vay và thư quan tâm (nếu có), giảm bớt hàm lượng thông tin mà cơ quan chủ quản cần cung cấp. Việc này sẽ giảm thời gian và chi phí tuân thủ. Chính phủ kiến nghị chỉnh sửa tại khoản 5 Điều 29 để quy định rõ hơn về nguyên tắc phân bổ, sử dụng vốn vay, và bổ sung điểm mới giao Chính phủ quy định các trường hợp cấp phát cho UBND cấp tỉnh.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất về chủ trương đơn giản hóa này nhưng đề nghị rà soát về chủ thể đề xuất khoản vay, các trường hợp áp dụng trình tự đặc thù và giao Chính phủ quy định các trường hợp cụ thể để đảm bảo quản lý chặt chẽ, hiệu quả.
Dự thảo Luật mở rộng điều kiện được tiếp cận vốn vay ODA và vay ưu đãi đối với Đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và một phần chi đầu tư, tự chịu trách nhiệm về hiệu quả và trả nợ.
Chính phủ cũng kiến nghị bổ sung quy định cơ quan chủ quản báo cáo các trường hợp không đủ điều kiện vay lại để Chính phủ xem xét, cho phép thực hiện theo cơ chế cấp phát. Đặc biệt, để tháo gỡ vướng mắc về tài sản đảm bảo, Chính phủ kiến nghị giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết, là cơ sở để quy định không yêu cầu tài sản đảm bảo đối với tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học công lập khi vay lại.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính thống nhất quy định đơn vị sự nghiệp công lập được tiếp cận vốn, nhưng đề nghị cân nhắc quy định cơ quan cho vay không bị chịu rủi ro về tín dụng, và đánh giá kỹ lưỡng rủi ro để đảm bảo an toàn nợ công.
Dự thảo Luật sửa đổi điều kiện cấp bảo lãnh theo hướng Bộ Tài chính không thực hiện thẩm định mà điều kiện để doanh nghiệp được cấp bảo lãnh là phải được thẩm định bởi ít nhất một tổ chức tín dụng được tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế xếp hạng tối thiểu ở mức thấp hơn một bậc so với mức xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam. Sau đó, hồ sơ mới gửi đến Bộ Tài chính để thẩm định cấp bảo lãnh. Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị xác định rõ trách nhiệm thẩm định, quyết định cấp bảo lãnh Chính phủ thuộc Bộ Tài chính.
Dự thảo Luật cũng đề xuất lược bỏ một số nội dung nhằm đảm bảo đồng bộ với Luật Ngân sách nhà nước, bao gồm việc bãi bỏ các quy định liên quan đến Chương trình quản lý nợ công 03 năm và thủ tục vay từ quỹ dự trữ tài chính Nhà nước. Ngoài ra, nhiệm vụ "thanh tra" tại Điều 15 cũng được đề xuất lược bỏ do nhiệm vụ này đã tập trung về Thanh tra Chính phủ.
Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép xây dựng và thông qua dự án Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, với lý do khẩn trương thể chế hóa chủ trương của Đảng, đẩy mạnh phân cấp phân quyền và giải quyết vấn đề cấp bách phát sinh trong thực tiễn.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề xuất Quốc hội tập trung thảo luận về các nội dung trọng tâm như phạm vi sửa đổi, vay ODA/vay ưu đãi, điều kiện vay lại, cấp bảo lãnh và tổ chức vay/trả nợ của chính quyền địa phương.
Với những sửa đổi quan trọng nêu trên, dự án Luật Quản lý nợ công được kỳ vọng sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc, hiệu quả hơn trong quản lý nợ công, đồng thời tăng tính chủ động, linh hoạt cho các cấp quản lý và đơn vị sử dụng vốn.
