Đại biểu Quốc hội mong tính minh bạch thông tin quy hoạch sẽ được nhấn mạnh trong luật

Quy hoạch nông thôn gắn với phát triển nông nghiệp bền vững

Góp ý vào Dự án Luật Quy hoạch đô thị và Nông thôn, đại biểu Nguyễn Thị Lan (Giảm đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam) cho rằng, hiện nay, quy hoạch nông thôn của vẫn thiên về hạ tầng và không gian sinh hoạt, chưa gắn chặt với quy hoạch sản xuất nông nghiệp và chuỗi giá trị nông sản. Đại biểu đề nghị trong Luật cần quy định rõ: Quy hoạch nông thôn phải định hướng đồng thời không gian sản xuất, chế biến, dịch vụ và bảo tồn tài nguyên nông nghiệp. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Xây dựng và Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong hướng dẫn thực hiện.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan thảo luận

Theo đại biểu. trên thế giới, nhiều quốc gia đã đi theo hướng này như Hà Lan và Nhật Bản xem “quy hoạch nông thôn” là công cụ điều phối sử dụng đất nông nghiệp, bảo vệ cảnh quan và phát triển kinh tế nông thôn xanh. Trung Quốc cũng đã triển khai “Chương trình chấn hưng nông thôn quốc gia” – gắn quy hoạch với phát triển nông nghiệp thông minh và kinh tế nông thôn hiện đại. Ở trong nước, mô hình ở Đồng Tháp hay Lâm Đồng – nơi quy hoạch nông thôn mới gắn liền với vùng sản xuất công nghệ cao – đã giúp tăng gấp đôi, gấp ba thu nhập của nông dân.

Về Quy hoạch nông thôn thích ứng biến đổi khí hậu và chuyển đổi xanh, đại biểu Nguyễn Thị Lan hoan nghênh việc dự thảo lần này đã bổ sung tại khoản 1a, Điều 53, quy định quy hoạch đô thị và nông thôn phải gắn với mục tiêu tăng trưởng xanh, thông minh và ứng phó với biến đổi khí hậu.

"Đây là một bước tiến tích cực, thể hiện tư duy mới về phát triển bền vững. Tuy nhiên luật hiện nay mới chỉ đề cập chung đến bảo vệ môi trường, trong khi các vùng như Đồng bằng sông Cửu Long, miền Trung, ven biển đang chịu tác động rất mạnh của hạn hán, xâm nhập mặn và sạt lở"- đại biểu nhấn mạnh và đề nghị bổ sung nội dung bắt buộc đánh giá tác động khí hậu, xác định vùng đệm sinh thái, hành lang bảo vệ nguồn nước, và định hướng quy hoạch phát triển xanh, phát thải thấp.

Theo đại biểu, nhiều quốc gia có kinh nghiệm đáng học hỏi. Hà Lan có “Delta Plan for Climate Adaptation” – quy hoạch đồng bằng chống ngập lụt và tái cấu trúc sản xuất nông nghiệp. New Zealand và Hàn Quốc cũng đã áp dụng mô hình quy hoạch nông thôn xanh, giảm phát thải và bảo tồn tài nguyên nước. Ở Việt Nam, Bến Tre là ví dụ điển hình khi chuyển đổi vùng lúa sang cây ăn trái và thủy sản thích ứng mặn – rất thành công và bền vững.

Về phát triển nông thôn thông minh trong công tác quy hoạch, theo đại biểu Dự thảo Luật có nêu mục tiêu hướng tới quy hoạch thông minh, nhưng hiện vẫn dừng ở mức định hướng, chưa có quy định cụ thể về nền tảng dữ liệu số hay hệ thống thông tin quy hoạch. Đại biểu đề nghị bổ sung trong Luật quy định rõ việc lập, cập nhật và quản lý quy hoạch nông thôn trên nền tảng dữ liệu số, tích hợp bản đồ GIS thống nhất toàn quốc, để bảo đảm tính minh bạch, dễ giám sát và phù hợp với chương trình chuyển đổi số quốc gia.

Về nguồn nhân lực và tri thức quy hoạch nông thôn, đại biểu cho biết, hiện Dự thảo Luật chưa có quy định nào về đào tạo, bồi dưỡng nhân lực làm công tác quy hoạch nông thôn, trong khi đội ngũ cán bộ ở cấp cơ sở hiện nay đang cần được hỗ trợ, nâng cao thêm về chuyên môn và kỹ năng công nghệ.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định Nhà nước có chính sách đào tạo, bồi dưỡng nhân lực quy hoạch nông thôn, đồng thời khuyến khích hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu trong công tác này. Đây là điều kiện tiên quyết để bảo đảm chất lượng và tính khả thi của quy hoạch nông thôn trong giai đoạn mới.”

Điểm sáng là việc phân quyền, phân cấp rõ ràng hơn

Góp ý về Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, đại biểu Nguyễn Trúc Anh cho rằng có điểm sáng là việc phân quyền, phân cấp rõ ràng hơn. Đây là điểm rất đáng ghi nhận, khi luật đã phân cấp mạnh cho chính quyền địa phương, đặc biệt là hai cấp: thành phố và xã.

Đại biểu Nguyễn Trúc Anh thảo luận

Đại biểu đồng ý rằng các địa phương có thể được giao thêm quyền, kể cả trong việc lập quy hoạch phân khu hay quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/2000, tùy điều kiện thực tế. Tuy nhiên, theo quan điểm của tôi, trong thành phố, tỉnh -  chỉ nên có một quy hoạch thống nhất. Hiện nay chúng ta có quá nhiều quy hoạch: quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị… Đại biểu đề nghị gộp lại làm một quy hoạch chung.

Cụ thể, quy hoạch chung nên ở tỉ lệ 1/10.000; còn quy hoạch chi tiết ở tỉ lệ 1/2000, 1/1000 hoặc 1/500 - do tỉnh, thành phố quy định, tùy điều kiện thực tế.

Đại biểu ví dụ, với khu vực rừng núi có thể chỉ cần tỉ lệ 1/2000, còn khu vực đô thị phức tạp thì cần chi tiết hơn. "Việc này nên giao toàn quyền cho địa phương tự quyết định. Đây là điểm sáng rõ ràng của sự phân cấp"- đại biểu Nguyễn Trúc Anh nói.

Theo đại biểu, cần đảm bảo phủ kín quy hoạch chi tiết ít nhất 50%; đồng thời cần mạnh dạn ứng dụng công nghệ, xây dựng bản đồ số 3D, mô hình 3D để quản lý không gian đô thị.

Đại biểu nhận thấy trong Dự thảo Luật chưa đề cập mạnh đến điều này, nhưng nếu không có công cụ số hóa, sẽ khó quản lý hiệu quả. Do đó, cần cho phép thành phố chủ động quy định, có kinh phí cho công tác này.

"Khi đồ án quy hoạch được duyệt, phải có kinh phí để cập nhật dữ liệu vào hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia, dữ liệu thành phố, nhằm đảm bảo người dân được tiếp cận, giám sát, theo dõi"- đại biểu nhấn mạnh.

Về phân cấp cho xã, phường trong việc thẩm định và quản lý quy hoạch, đại biểu cho rằng cần mạnh dạn hơn. Nếu cấp xã không đủ lực lượng chuyên môn, có thể thuê các đơn vị tư vấn có năng lực, như các hội quy hoạch, hội kiến trúc sư để thẩm tra, hỗ trợ.

Đại biểu nêu: Không thể trông chờ vào bộ máy xã nhỏ lẻ làm hết mọi việc. Cần hướng tới xã tự chủ, nhưng có thể mở rộng hình thức dịch vụ công, thuê chuyên gia, tổ chức nghề nghiệp tham gia.

Về nguồn vốn, cần đa dạng hóa, không chỉ trông vào vốn đầu tư công hay ngân sách thường xuyên. Nhiều xã hiện có nguồn thu hạn chế, nhưng có thể huy động tài trợ, hợp tác công - tư để lập quy hoạch.

Đại biểu đề xuất, có thể hình thành Hội đồng Quy hoạch hoặc chức danh Kiến trúc sư trưởng tỉnh, thành phố, nhằm giúp điều phối công tác quy hoạch đô thị, kiến trúc, đảm bảo đồng bộ và hiệu quả.

"Tôi rất mong tính minh bạch thông tin quy hoạch sẽ được nhấn mạnh trong luật. Đây là luật quản lý trực tiếp môi trường sống, ảnh hưởng đến từng người dân. Vì vậy, trong đồ án quy hoạch phải có phần trình bày, mô hình trực quan, bản số hóa, dễ hiểu để người dân được biết, được tham gia giám sát"- đại biểu Nguyễn Trúc Anh nhấn mạnh.