Quốc hội bắt đầu phiên chất vấn các thành viên Chính phủ:
Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay mua nhà ở xã hội, vì sao... “ế“?
(PNTĐ) - Nhu cầu nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động thu nhập thấp ngày một tăng cao, nhưng doanh nghiệp không mặn mà đầu tư. Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi để người dân mua, thuê nhà ở xã hội lại đang trong tình trạng... ế ẩm. Nội dung này đã được các đại biểu đưa ra trong ngày chất vấn đầu tiên của kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV.
Giá nhà ở cao hơn 20 lần so với bình quân thu nhập
Báo cáo tổng hợp các vấn đề chất vấn được Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường gửi tới đại biểu đã chỉ rõ, thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều động thái, ban hành nhiều văn bản tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản. Tuy nhiên, thị trường này vẫn khó khăn, ách tắc từ thủ tục pháp lý, đến quỹ đất và vốn đầu tư. Giá nhà ở còn ở mức khá cao so với thu nhập của người dân.
Trong một báo cáo hồi tháng 5/2023, Cushman & Wakefield Việt Nam là đơn vị tư vấn lĩnh vực bất động sản đã cho rằng giá nhà ở tại Việt Nam hiện cao hơn khoảng 20 lần so với thu nhập bình quân đầu người hàng năm.
Bên cạnh đó, một số thủ tục hành chính về đầu tư rườm rà, gây cản trở, các phân khúc thị trường còn lệch, vốn tín dụng đầu tư thị trường này còn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Doanh nghiệp bất động sản phải dừng đầu tư, thi công dự án và việc này kéo theo khó khăn của nhà thầu, cung ứng vật liệu và nhiều ngành nghề khác. Còn có vướng mắc pháp luật về đất đai như xác định giá đất, tiền sử dụng đất, giải phóng mặt bằng hay quy định chọn nhà đầu tư chồng chéo với quy định đầu tư, đấu thầu, đất đai... được nhận diện là rào cản lớn cho phục hồi, phát triển thị trường nhà ở.
Trong khi đó, phát triển nhà ở xã hội được coi là một trong số giải pháp tái cấu trúc thị trường bất động sản. Nhu cầu về nhà ở xã hội cho công nhân thu nhập thấp tại các khu công nghiệp là khoảng 2,4 triệu căn, giai đoạn 2021-2030.
Tính đến cuối tháng 6/2023, cả nước đã hoàn thành 41 dự án nhà ở xã hội tại các đô thị, quy mô khoảng 19.516 căn. 294 dự án khác đang triển khai, sẽ cung ứng gần 288.500 căn nhà ở xã hội cho thị trường.
Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng hỗ trợ nhà ở xã hội, nhà ở công nhân và cải tạo chung cư cũ đã có 37 dự án muốn vay, với nhu cầu vốn khoảng 17.850 tỷ đồng. Trên 6.200 tỷ đồng đã được Ngân hàng Chính sách giải ngân, cho 15.000 khách hàng cá nhân vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà công nhân, nhà ở hộ gia đình.
Tuy nhiên, theo cơ quan thẩm tra, phát triển nhà ở xã hội cho công nhân hiện chưa đáp ứng được nhu cầu của 1,8 triệu lao động có nhu cầu về nhà ở. Ngân sách Trung ương chưa bố trí được đủ vốn ưu đãi cho chính sách phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các ngân hàng được chỉ định cho vay nhà ở xã hội tới giờ vẫn chưa được bố trí. Chính sách ưu đãi cho nhà đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũng gặp nhiều khó khăn, dẫn đến không hấp dẫn nhà đầu tư.
Báo cáo cũng nhận định, việc yêu cầu tất cả các dự án phải dành quỹ đất cho nhà ở xã hội mà không căn cứ vào chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương, điều kiện kinh tế xã hội từng vùng, khiến quỹ đất này không được đưa vào đầu tư, gây lãng phí nguồn lực và làm tăng giá nhà ở.
Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng đang có nguy cơ… “ế”
Theo số liệu của Bộ Xây dựng, đến nay đã có 20 tỉnh, thành công bố 52 dự án đủ điều kiện vay gói tín dụng 120.000 tỷ đồng với nhu cầu vay vốn khoảng 25.884 tỷ đồng. Trong đó có 49 dự án nhà ở xã hội với nhu cầu vốn vay 24.655 tỷ đồng, 3 dự án cải tạo và xây dựng lại chung cư cũ với nhu cầu vay vốn là 1.220 tỷ đồng.
Cho rằng gói tín dụng 120.000 tỷ đồng đang có nguy cơ “ế”, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM nhấn mạnh: "Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng này về bản chất không phải là gói tín dụng ưu đãi nhà ở xã hội, mà chỉ là gói tín dụng thương mại với lãi suất thấp hơn 1,5-2% so với lãi suất cho vay thông thường dành cho chủ đầu tư và người mua nhà tại các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nhà ở thuộc dự án cải tạo xây dựng lại nhà chung cư".
Trong khi gói tín dụng 120.000 tỷ đồng quy định người vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội chỉ được vay ưu đãi một lần để mua một căn nhà, nếu đã vay gói tín dụng 120.000 tỷ đồng với lãi suất khoảng 8,2%/năm thì sẽ mất cơ hội vay tín dụng ưu đãi nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở hiện hành với lãi suất 4,8-5%/năm trong thời hạn tối đa 25 năm. Như vậy, nếu có nguồn cung nhà ở xã hội thì người mua, thuê mua nhà ở xã hội chắc chắn sẽ lựa chọn vay ưu đãi 4,8%/năm nên gói tín dụng 120.000 tỷ đồng có nguy cơ bị… "ế".
Hơn nữa, thời gian ưu đãi vay gói 120.000 tỷ đồng đối với người mua nhà chỉ trong 5 năm là quá ngắn; còn đối với chủ đầu tư dự án là trong 3 năm thì chỉ phù hợp với các dự án quy mô trung bình, chưa phù hợp với dự án quy mô lớn. Cho nên, hiện người mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân chưa mặn mà với vay gói này do lãi suất cao, quá sức chịu đựng của người có thu nhập thấp đô thị.
Đã có 18/63 tỉnh, thành phố công bố 53 dự án nhà ở xã hội
Đại biểu Trần Thị Thanh Hương (Đoàn An Giang) chất vấn về những khó khăn, vướng mắc và giải pháp để góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân gói tín dụng phát triển nhà ở xã hội trong thời gian tới, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết: Về chương trình gói 120.000 tỷ đồng cho vay hỗ trợ nhà ở xã hội, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thực hiện nhiệm vụ theo Nghị quyết của Chính phủ tiến tới mục tiêu 1 triệu căn hộ trong 10 năm tới. Đây là gói tín dụng sử dụng nguồn tiền từ các tổ chức tín dụng, lãi suất ưu đãi cũng từ các ngân hàng.
NHNN có văn bản hướng dẫn các tổ chức tín dụng thực hiện; đồng thời có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố quan tâm công bố các dự án theo diện cho vay theo gói tín dụng này. NHNN cũng yêu cầu các ngân hàng ban hành quy trình nội bộ để triển khai.
Theo bà Nguyễn Thị Hồng, thời gian qua đã có 18/63 UBND cấp tỉnh, thành phố công bố dự án tham gia chương trình với 53 dự án. Đến nay, đã có 105 tỷ đồng cho 3 dự án ở 3 tỉnh/thành được giải ngân.
Thống đốc NHNN cũng chỉ rõ việc giải ngân còn hạn chế là do nguồn cung nhà thuộc đối tượng còn hạn chế. Trong khi nhu cầu nhà ở lớn nhưng nhu cầu đi vay để mua nhà lại là vấn đề người dân cân nhắc kỹ lưỡng. Các điều kiện cho vay, điều kiện để được hưởng ưu đãi còn những điểm chưa phù hợp, còn bất cập. Mặt khác, chương trình được thực hiện thời gian dài 10 năm nên việc giải ngân theo thời gian. Vì vậy, NHNN kiến nghị mong UBND các tỉnh, thành phố sớm công bố danh mục các dự án thuộc diện cho vay để các ngân hàng triển khai, đồng thời phối hợp các bộ, ngành đẩy nhanh tiến độ. NHNN sẽ tăng cường thông tin tuyên truyền để người dân nắm rõ.
Tranh luận về việc ngân hàng giải ngân vốn cho đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội cho người lao động, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) cho rằng, đây là chủ trương rất đúng đắn và nhân văn của Chính phủ. Để triển khai thực hiện hiệu quả, cần có sự vào cuộc không chỉ riêng của ngân hàng, mà còn sự vào cuộc của Bộ Xây dựng, địa phương, tổ chức công đoàn, đặc biệt là người lao động.
Bày tỏ nhất trí cao với ý kiến của đại biểu Nguyễn Anh Trí, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng thông tin thêm, thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục chỉ đạo tổ chức tín dụng quan tâm triển khai giải ngân gói 120 nghìn tỷ đồng và mở rộng cho các ngân hàng thương mại cổ phần khác cùng tham gia để có nguồn vốn lớn hơn.
Liên quan đến Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện cho vay chương trình nhà ở xã hội, bà̀ Nguyễn Thị Hồng cho biết: Thống đốc NHNN kiêm Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Chính sách xã hội với vai trò của mình sẽ tiếp tục chỉ đạo cùng với các thành viên Hội đồng quản trị sẽ triển khai qua kênh này.
“Mục tiêu 1 triệu căn hộ đòi hỏi sự tham gia của toàn hệ thống, do đó, Ngân hàng Nhà nước sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, công đoàn tích cực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đạt mục tiêu chương trình”- Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định.
