Luật Thủ đô sửa đổi phải có chính sách để tìm kiếm và phát hiện nhân tài
(PNTĐ) - Khẳng định tầm quan trọng của thu hút nhân tài cho sự hưng thịnh của quốc gia, sự phát triển của Hà Nội. Nhiều chuyên gia cho rằng, Luật Thủ đô sửa đổi phải có chính sách để tìm kiếm và phát hiện nhân tài.
Đại biểu, Hòa thượng Thích Thanh Quyết – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh nhấn mạnh: Thế kỷ thứ XV, Tiến sĩ Thân Nhân Trung có nói: "Hiền tài là nguyên khí quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh. Vì thế, các bậc đế vương thánh minh không đời nào là không coi trọng việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm việc trọng yếu". Bởi vậy, đề nghị trong Luật Thủ đô (sửa đổi) lần này cần làm rõ một số cơ chế, chính sách đặc thù, thiết thực, áp dụng được ngay để xây dựng Thủ đô trở thành một trung tâm giáo dục chất lượng cao ngang tầm khu vực và quốc tế. Đặc biệt, phải quan tâm tới việc quy định về thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển thủ đô và phát triển cả nước.
Theo đại biểu Thích Thanh Quyết, dự án Luật mới chỉ đề cập sơ lược về tuyển dụng, thu hút nhân tài vẫn còn chung chung, không định hình được tiêu chí áp dụng trong thực tiễn; chưa quy định rõ về cách thức tổ chức sử dụng nhân tài sau khi được tuyển dụng; chưa thể hiện rõ chế độ thù lao dành cho nhân tài; chính sách đào tạo, bồi dưỡng quy hoạch, đánh giá, sử dụng, bổ nhiệm nhân tài sau khi được vào làm việc các cơ quan của Nhà nước.
Từ những nhận định trên, đại biểu Thích Thanh Quyết đề nghị bổ sung các quy định cụ thể về chính sách thu hút trọng dụng nhân tài. Theo đó, cần có quỹ phát triển nhân tài, tạo cơ chế thông thoáng, vượt trội để nhân tài cống hiến cho thủ đô và đất nước tốt hơn.
Đưa ra quan điểm về nội dung trên, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng - Đoàn ĐBQH Tp Cần Thơ nhấn mạnh: Việc Luật Thủ đô năm 2012 chỉ có một câu tại khoản 2 Điều 13 nêu về chính sách trọng dụng nhân tài mà không có nội hàm nào đi kèm thì dự thảo luật lần này sửa đổi đã có hẳn một điều là Điều 17 quy định về nội dung này, cho thấy một sự tiến bộ rất rõ và khẳng định tầm quan trọng của vấn đề này. Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng, quy định còn chưa rõ, chưa đầy đủ và cần phải hoàn thiện để việc triển khai được khả thi và hiệu quả hơn. Theo số liệu tra cứu, giai đoạn 2013-2022 Hà Nội chỉ thu hút được 55 nhân tài là thủ khoa các trường đại học, Tp.Hồ Chí Minh là một nơi cũng có rất nhiều các chính sách để thu hút nhân tài trong giai đoạn 2018-2022 nhưng cũng chỉ thu hút được ít nhân tài. Để thu hút nhân tài đóng góp vào sự phát triển của Thủ đô Hà Nội, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng đề xuất một số giải pháp cơ bản:
Thứ nhất, dự thảo Luật đang đặt nội dung về thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ở Chương II về chính quyền Thủ đô. Cách sắp xếp này còn tương đối khiên cưỡng và không phù hợp.
Thứ hai, thực tế cho thấy, không thể chỉ đưa ra một số ưu đãi và chờ người tài tự đến với mình mà phải chủ động tìm kiếm, phát hiện, từ đó lôi kéo để thu hút họ. Chính phủ nhiều quốc gia, các tập đoàn, doanh nghiệp lớn, các cơ sở nghiên cứu, vườn ươm công nghệ đã chủ động tìm kiếm, phát hiện nhân tài từ rất sớm khi họ còn đang là học sinh, sinh viên, sẵn sàng hỗ trợ kinh phí học tập, trả lương, ký cam kết tuyển dụng từ trước khi ra trường. Vì vậy, nếu chỉ thu hút, trọng dụng nhân tài là chưa đủ mà cần phải có chính sách để tìm kiếm và phát hiện nhân tài.
Thứ ba, cần làm rõ hơn khái niệm nhân tài. Theo đó, người tài không có nghĩa là người thông minh nhất, có nhiều bằng cấp nhất và học vị cao nhất, mà là người phù hợp nhất với công việc, đạt được kết quả cao nhất trong việc được giao; có tầm nhìn và khả năng phát triển trong tương lai. Cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu đã có một câu nói rất nổi tiếng, đó là "Tôi ưa chuộng hiệu quả với một công chức trẻ ở vị trí cao, tôi không quan tâm là anh ta đã làm việc bao nhiêu năm, nếu anh ta là người tốt nhất cho vị trí đó thì hãy sếp anh ta ở vị trí đó".
Với những lý do nêu trên, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng đề nghị cần có một chương riêng về nội dung này, nên đặt tên là “Đào tạo, bồi dưỡng, phát hiện, thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao”. Chương này nên gồm các Điều 17, Điều 24 và Điều 25 hiện đã có trong dự thảo luật, vì các nội dung của 3 điều này có liên quan chặt chẽ với nhau, gắn với bồi dưỡng, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trong đó có nhân tài. Ngoài ra, cần nghiên cứu bổ sung một số các quy định như sau:
Một là, xây dựng chính sách thông tin truyền thông về phát hiện, thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Hai là, bổ sung cơ chế, chính sách về phát hiện sớm nhân tài, từ đó có lộ trình hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng vào những ngành nghề, lĩnh vực trọng điểm cần thiết cả trong khu vực công và các khu vực quan trọng khác.
Ba là, bổ sung cơ chế, chính sách về xây dựng môi trường làm việc công bằng, chuyên nghiệp, văn minh, hiện đại, tạo mọi điều kiện để người tài phát triển, cống hiến, thực hiện bằng được phương châm 4 không, đó là không được, không thể, không muốn và không dám tham nhũng.
Bốn là, xem xét bổ sung chính sách hỗ trợ nhà ở như mua, thuê, thuê mua, điều kiện làm việc tại nhà, các chế độ hỗ trợ khác cho gia đình, vợ, con người có tài để giúp họ yên tâm cống hiến, làm việc. Ví dụ, như Trung Quốc cũng đã có một chính sách rất riêng về nhà ở cho người tài và đây là một trong những yếu tố để giúp cho nước này trong vòng 5 năm qua đã thu hút được khoảng 900 nhân tài từ khắp nơi trên thế giới về làm việc trong khu vực công.
Năm là, cân nhắc chính sách thử nghiệm cho phép chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý đã khẳng định được tài năng, kinh nghiệm của mình tại các nước phát triển, các cơ sở nghiên cứu uy tín cao, các tập đoàn đa quốc gia trên thế giới có thể được phép nắm giữ các vị trí lãnh đạo điều hành tại các tổ chức, đơn vị dự án, đề án nghiên cứu thuộc các trường đại học, các viện nghiên cứu, các trung tâm đổi mới sáng tạo, đơn vị sự nghiệp công thì các nước quanh chúng ta như Malaysia hoặc Thái Lan cũng đang làm rất tốt việc này.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn Hà Nội) đề nghị: Để khuyến khích và tạo thuận lợi hơn cho các nhà khoa học, cần sửa đổi, bổ sung và khoán các gói sản phẩm trung gian của đề tài.
Ngoài ra, cần sửa đổi khoản 4, điều 25 theo hướng giao UBND TP. Hà Nội xây dựng một chương trình KH-CN và đổi mới sáng tạo, theo hướng trọng tâm, trọng điểm có tính liên ngành, liên tục; giải quyết triệt để một số vấn đề hay lĩnh vực quan trọng nào đó mà Hà Nội cần gắn với sản phẩm cuối cùng mang thương hiệu của thủ đô.
Đại biểu Lan cũng đề nghị nên bổ sung điều 25 quy định thành phố có quỹ hỗ trợ kinh phí sáng tạo; có chế độ lương thưởng đặc biệt cho chuyên gia các lĩnh vực khoa học - công nghệ quan trọng của thành phố; giao các trường đại học trên địa bàn Hà Nội tuyển dụng, lựa chọn, đào tạo, nuôi dưỡng đội ngũ chuyên gia cho thành phố.
