Góp ý dự án Luật Thủ đô (sửa đổi):
Những điểm nổi bật quy định về bảo vệ môi trường
(PNTĐ) - Theo Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) đang được trình Quốc hội, về bảo vệ môi trường có một số điểm nổi bật của các quy định như: Quy định mới về vùng phát thải thấp; Việc di dời các cơ sở sản xuất, bệnh viện ô nhiễm môi trường khỏi đô thị trung tâm; Biện pháp giảm ô nhiễm không khí; giảm phát thải nhựa; Lộ trình thực hiện việc di dời các cơ sở sản xuất trong khu dân cư, làng nghề ở nông thôn.
Mục tiêu bảo vệ môi trường Hà Nội được Đảng bộ Thành phố Hà Nội đề ra tại Nghị quyết số 11-NQ/TU của Thành uỷ Hà Nội về tăng cường công tác BVMT trên địa bàn Thủ đô Hà Nội đến năm 2020 và những năm tiếp theo.
Để thực hiện được các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra trong các nghị quyết nêu trên cũng như định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030 tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, các Nghị quyết của Đảng về phát triển kinh tế bền vững, chủ động thích ứng có hiệu quả với biến đổi khí hậu, phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai, dịch bệnh; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã kế thừa một số quy định tại Điều 14 của Luật Thủ đô 2012 về bảo vệ môi trường nhưng sửa đổi, bổ sung cho phù hợp như quy định tại Điều 29.
Đồng thời, chính sách về bảo vệ môi trường còn được thể hiện ở các điều khoản về Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số: Lĩnh vực trọng điểm về KHCN của Thủ đô bao gồm công nghệ môi trường, giảm phát thải các-bon, ứng phó với BĐKH (khoản 1 Điều 25).
Về thu hút nhà đầu tư chiến lược (điểm a, khoản 1 Điều 44): Xử lý ô nhiễm môi trường các dòng sông thuộc danh mục dự án trọng điểm của Thủ đô để thu hút nhà đầu tư chiến lược; Về Ưu đãi đầu tư (điểm e, khoản 1 Điều 45), ưu đãi đầu tư đối với Dự án sử dụng CNC, tiên tiến trong lĩnh vực moi trường, ứng phó BĐKH, xử lý chất thải, nước thải, dự án phát triển làng nghề truyền thống. Các quy định này cùng với Điều 29 tạo thành hệ thống giải pháp tổng thể về bảo vệ môi trường Thủ đô.
Một số điểm nổi bật của các quy định về bảo vệ môi trường trong Luật Thủ đô thể hiện ở nội dung cơ bản sau:
Quy định mới về Vùng phát thải thấp (Điều 29)
Dự thảo quy định HĐND thành phố Hà Nội quy định: Vùng phát thải thấp và các biện pháp cần thiết kèm theo để bảo đảm phát triển bền vững. Việc hình thành các quy định về điều kiện thực hiện Vùng phát thải thấp nhằm thực thi có hiệu quả hơn quy định đối với từng phân vùng môi trường tại Điều 23 Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các Điều 22 và 23 của Nghị định 08/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường (Nghị định 08/2022/NĐ-CP) về Vùng bảo vệ nghiêm ngặt và Vùng hạn chế phát thải.
Theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP, các khu dân cư tập trung ở đô thị bao gồm khu vực nội thành, nội thị của các đô thị đặc biệt (trong đó có Thủ đô Hà Nội) là Vùng bảo vệ nghiêm ngặt và khu vực vùng đệm của Vùng bảo vệ nghiêm ngặt là Vùng hạn chế phát thải.
Yêu cầu về bảo vệ môi trường theo các phân vùng môi trường trên là phải đáp ứng các yêu cầu về quy chuẩn kỹ thuật về nước thải, khí thải quy định giá trị giới hạn cho phép của các chất ô nhiễm phù hợp với yêu cầu bảo vệ của phân vùng môi trường đối với vùng bảo vệ nghiêm ngặt, vùng hạn chế phát thải, bảo đảm không gây tác động xấu đến sự sống và phát triển bình thường của con người, sinh vật.
Tuy nhiên, những yêu cầu, điều kiện nêu trên chưa có (a) các biện pháp nhằm khuyến khích đầu tư đối với lĩnh vực, phương thức sản xuất, kinh doanh dịch vụ có mức độ phát thải thấp trên địa bàn Thủ đô; (b) biện pháp khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông có mức độ phát thải thấp (như đường sắt đô thị, xe điện, xe sử dụng năng lượng sạch, có mức độ phát thải thấp…); (c) biện pháp hạn chế phương tiện giao thông cá nhân, phương tiện gây ô nhiễm di chuyển trong một số khu vực của Hà Nội (như khu nội đô lịch sử); (d) biện pháp sử dụng, áp dụng các trang thiết bị, máy móc, nguyên liệu sạch, năng lượng tái tạo…
Việc di dời các cơ sở sản xuất, bệnh viện ô nhiễm môi trường khỏi đô thị trung tâm (Điều 20, 29)
Việc di dời các cơ sở sản xuất, bệnh viện ô nhiễm môi trường ra khỏi đô thị trung tâm được quy định tại Luật Thủ đô 2012 và được tiếp tục quy định chi tiết và cụ thể hơn tại Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) tại các quy định tại Điều 20 và Điều 29, bao gồm biện pháp, lộ trình di dời: các cơ sở sản xuất công nghiệp, cơ sở y tế… không phù hợp với Quy hoạch chung Thủ đô và di dời cơ sở sản xuất công nghiệp gây ô nhiễm môi trường kéo dài, sử dụng quá tải hoặc thâm dụng lao động, cơ sở y tế có nguy cơ truyền nhiễm, lây nhiễm cao ra khỏi đô thị trung tâm.
Biện pháp này là cần thiết để Thủ đô thực hiện được yêu cầu về Vùng bảo vệ nghiêm ngặt và Vùng hạn chế phát thải của pháp luật về bảo vệ môi trường (như đã nêu ở trên) cũng như để thực hiện giải pháp về Vùng phát thải thấp theo quy định của Luật Thủ đô (sửa đổi).
Biện pháp giảm ô nhiễm không khí; giảm phát thải nhựa (Điều 29)
Như đã đề cập trong Báo cáo đánh giá tác động và thuyết minh dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), ô nhiễm không khí tại Thủ đô Hà Nội, đặc biệt là ô nhiễm bụi PM10 và bụi PM2.5. Mức độ ô nhiễm bụi mịn có xu hướng tăng qua các năm. Do đó, quy định về Vùng phát thải thấp là cơ sở để xây dựng các biện pháp giảm ô nhiễm không khí, giảm phát thải nhựa.
Các biện pháp này được đề xuất tại Khoản 4 Điều 29 là phù hợp với khả năng thực hiện của Thủ đô, như “hỗ trợ cá nhân, hộ gia đình, hợp tác xã, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch và lộ trình thực hiện; thu mua, đổi phương tiện giao thông cũ sang phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch để giảm ô nhiễm môi trường; đầu tư phát triển phương tiện giao thông công cộng kết hợp lộ trình hạn chế phương tiện giao thông cá nhân để hạn chế ùn tắc giao thông, giảm phát thải”.
Ngoài ra, để giảm ô nhiễm không khí tại Hà Nội, Dự thảo Luật Thủ đô cũng đã xác định cần phải có sự phối hợp giữa Thành phố Hà Nội với các địa phương khác trong Vùng Thủ đô như theo quy định tại Điều 48 của Dự thảo.
Vấn đề giảm phát thải nhựa được quy định tại Điều 73 Luật Bảo vệ môi trường 2020 nhưng mới chỉ quy định trách nhiệm của “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo tổ chức thu gom, xử lý chất thải nhựa trên địa bàn; tuyên truyền, vận động việc hạn chế sử dụng bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm nhựa sử dụng một lần; tuyên truyền về tác hại của việc thải bỏ ngư cụ trực tiếp xuống biển, rác thải nhựa đối với hệ sinh thái.”
Hà Nội cần thiết phải có các biện pháp mạnh hơn để có thể giảm phát thải nhựa, như quy định hạn chế sử dụng bao gói nilon, nhựa khi mua hàng. Những biện pháp mạnh có thể sẽ tác động được vào ý thức của người dân, doanh nghiệp trong việc giảm phát thải nhựa trên địa bàn Thủ đô.
Lộ trình thực hiện việc di dời các cơ sở sản xuất trong khu dân cư, làng nghề ở nông thôn
Để thực hiện quy hoạch phát triển nghề, làng nghề ở Thủ đô đến năm 2030 theo hướng phát triển làng nghề song song với khôi phục, phát triển ngành nghề truyền thống, ổn định thị trường tiêu thụ, bảo đảm an toàn về môi trường sinh thái, Thành phố Hà Nội có trách nhiệm xây dựng, ban hành cơ chế chính sách nhằm hỗ trợ các cơ sở sản xuất nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường của các làng nghề; khuyến khích áp dụng sản xuất sạch hơn bằng các công nghệ giảm thiểu ô nhiễm môi trường; tổ chức di dời các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ra khỏi khu dân cư ở nông thôn.
Do đó, quy định tại Điều 29 của Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) nhằm bảo đảm khả năng thi hành của về định hướng phát triển làng nghề của Thủ đô Hà Nội một cách bền vững và bảo đảm sức khoẻ, hạn chế ô nhiễm trong các khu dân cư ở nông thôn.
