Quy trình hiệp thương giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND và lấy ý kiến cử tri
(PNTĐ) - Sáng 15/11, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt Chỉ thị của Bộ Chính trị, triển khai công tác bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XVI và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà trình bày chuyên đề về “Quy trình hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp và việc tổ chức các hội nghị lấy ý kiến cử tri”.
Hội nghị hiệp thương sẽ được tiến hành ba lần
Trình bày nội dung liên quan đến công tác tổ chức các Hội nghị hiệp thương, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà nêu rõ, Hội nghị hiệp thương sẽ được tiến hành ba lần.
Cụ thể là: Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất ở mỗi cấp được tổ chức từ ngày 01/12/2025 đến ngày 10/12/2025.
Hội nghị hiệp thương lần thứ hai tổ chức từ ngày 02/02/2026 đến ngày 03/02/2026.
Hội nghị hiệp thương lần thứ ba tổ chức từ ngày 09/02/2026 đến ngày 20/02/2026.
Thời gian hiệp thương được điều chỉnh sớm hơn so với các nhiệm kỳ bầu cử trước để bảo đảm thống nhất với ngày bầu cử là ngày 15/3/2026.
Trong đó, lưu ý thời gian tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ hai chỉ trong 02 ngày (từ ngày 02/02/2026 đến ngày 03/02/2026), thời gian Hội nghị Hiệp thương lần thứ ba sẽ trùng với thời gian nghỉ Tết cổ truyền của dân tộc (từ ngày 22/12/2025 đến ngày 04/01/2026 âm lịch); do đó, các tổ chức bầu cử ở trung ương và địa phương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các cơ quan, tổ chức, đơn vị phải phối hợp thật chặt chẽ, chủ động chuẩn bị chu đáo các điều kiện bảo đảm để các hội nghị diễn ra đúng tiến độ và đúng quy định.
Giữa các Hội nghị hiệp thương có điều chỉnh cơ cấu, thành phần ở Trung ương (với các đại biểu Quốc hội ở Trung ương có điều chỉnh giữa các Hội nghị lần thứ nhất, lần thứ hai, lần thứ ba và do Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh cơ cấu); ở địa phương, sau Hội nghị hiệp thương lần 1, Thường trực Hội đồng nhân dân sẽ điều chỉnh cơ cấu. Điều này được quy định trong điều 51 của Luật Bầu cử.
Đối với việc chủ trì các Hội nghị hiệp thương, Hội nghị hiệp thương ở Trung ương đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội do Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam triệu tập và chủ trì thực hiện.
Hội nghị hiệp thương ở địa phương đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội do Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh triệu tập, chủ trì và thực hiện.
Hội nghị hiệp thương đối với người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân mỗi cấp do Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp triệu tập, chủ trì và thực hiện.
Thành phần các hội nghị hiệp thương
Đối với hội nghị hiệp thương giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, Hội nghị hiệp thương ở Trung ương: Thành phần gồm Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện Ban lãnh đạo các tổ chức thành viên của Mặt trận và các đại biểu mời là đại diện Hội đồng bầu cử quốc gia, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ tham dự.
Hội nghị hiệp thương ở tỉnh/thành phố: Thành phần gồm Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện ban lãnh đạo các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp và đại diện Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã trực thuộc. Đại diện Ủy ban bầu cử, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân nhân dân cùng cấp được mời tham dự.
Đối với hội nghị hiệp thương giới thiệu người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, thành phần gồm: Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện ban lãnh đạo các tổ chức thành viên của Mặt trận và các đại biểu mời. Đại diện Ủy ban bầu cử, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân nhân dân cùng cấp được mời tham dự.
Một số điểm mới, tại kỳ bầu cử Quốc hội lần này, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp so với nhiệm kỳ trước đã được cơ cấu, thành phần, số lượng khác so với nhiệm kỳ trước và được thực hiện theo Quy định số 301-QĐ/TW ngày 09/6/2025 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy Cơ quan Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, cấp xã.
Đối với các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc cấp tỉnh, cấp xã, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp phải căn cứ điều lệ của Mặt trận Tổ quốc để rà soát, xác định các tổ chức thành viên của cấp mình sau sắp xếp, sáp nhập, bảo đảm đầy đủ, đúng quy định.
Về số dư người ứng cử, tại ba Hội nghị hiệp thương phải bảo đảm số dư cần thiết
Hội nghị hiệp thương lần thứ ba, danh sách giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội phải bảo đảm có số dư lớn hơn số dư theo quy định, cụ thể là: “Số người trong danh sách ứng cử đại biểu Quốc hội ở mỗi đơn vị bầu cử phải nhiều hơn số lượng đại biểu được bầu đã ấn định cho đơn vị bầu cử đó ít nhất là hai người” (Khoản 6 Điều 57 Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân);
Danh sách giới thiệu người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân “nếu đơn vị bầu cử được bầu ba đại biểu thì số người trong danh sách ứng cử phải nhiều hơn số lượng đại biểu được bầu ít nhất là hai người; nếu đơn vị bầu cử được bầu từ bốn đại biểu trở lên thì số người trong danh sách ứng cử phải nhiều hơn số lượng đại biểu được bầu ít nhất là ba người” (Khoản 3 Điều 58 Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân).
Nội dung trọng tâm thứ hai mà Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà lưu ý là việc tổ chức hội nghị giới thiệu người ứng cử tại cơ quan, tổ chức, đơn vị và hội nghị lấy ý kiến nhận xét, tín nhiệm của cử tri nơi cư trú.
Trước tiên là Hội nghị giới thiệu người ứng cử tại cơ quan, tổ chức, đơn vị (tổ chức giữa hội nghị hiệp thương lần thứ nhất và lần thứ hai), từ ngày 17 tháng 12 năm 2025 đến ngày 25 tháng 01 năm 2026.
Quy trình tổ chức theo trình tự như: Tổ chức họp ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị để dự kiến người giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp
Ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp; chỉ huy đơn vị (đối với lực lượng vũ trang nhân dân) chủ trì và thảo luận về dự kiến người của cơ quan, tổ chức, đơn vị được dự kiến giới thiệu đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân.
Điểm mới lần này là thành phần Ban lãnh đạo của cơ quan, tổ chức, đơn vị được xác định theo quy chế, điều lệ tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Trường hợp quy chế, điều lệ không xác định rõ thành phần Ban lãnh đạo thì người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị căn cứ vào quy định về cơ cấu tổ chức của cơ quan, tổ chức, đơn vị để xác định thành phần ban lãnh đạo.
Trình tự tiếp theo là tổ chức Hội nghị cử tri nơi công tác
Thẩm quyền chủ trì và triệu tập hội nghị cử tri nơi công tác là do Ban lãnh đạo Cơ quan tổ chức triệu tập và chủ trì. Việc tổ chức Hội nghị này bao gồm cả người ứng cử và người tự ứng cử: Đối với các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội “Ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức” triệu tập và chủ trì Hội nghị lấy ý kiến cử tri nơi công tác đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân (bao gồm cả người được giới thiệu ứng cử và người tự ứng cử).
Đối với người ứng cử làm việc tại đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế nơi không có tổ chức công đoàn thì việc lấy ý kiến cử tri nơi công tác do Ban lãnh đạo đơn vị, tổ chức triệu tập và chủ trì hội nghị; nơi có tổ chức công đoàn thì do người đứng đầu đơn vị, tổ chức phối hợp với Ban chấp hành Công đoàn triệu tập và chủ trì hội nghị.
Trường hợp người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị là người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân thì cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị phối hợp với Ban chấp hành công đoàn (nếu có) triệu tập và chủ trì hội nghị.
Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà cũng nêu rõ, hình thức tổ chức hội nghị cũng có điểm mới so với trước đây đó là phải tổ chức Hội nghị trực tiếp; chỉ trong trường hợp bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh, không thể tổ chức trực tiếp thì tổ chức hội nghị trực tuyến hoặc phát phiếu lấy ý kiến theo quy định của cấp có thẩm quyền.
Trình tự tiếp theo là tổ chức Hội nghị ban lãnh đạo mở rộng cơ quan, tổ chức, đơn vị để thảo luận, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, HĐND các cấp
Tuỳ thuộc loại hình tổ chức, thành phần hội nghị Ban lãnh đạo mở rộng gồm Ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức đạo diện lãnh đạo các đơn vị trực thuộc và một số thành phần khác được quy định rất rõ tại Nghị quyết số 101 và Nghị quyết số 102.
Đối với việc tổ chức Hội nghị cử tri nơi cư trú (tổ chức giữa hội nghị hiệp thương lần thứ hai và lần thứ ba)
Thời gian tổ chức Hội nghị được thực hiện trong khoảng thời gian từ ngày 4/2/2026 đến ngày 8/2/2026.
Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã phối hợp với Ủy ban nhân dân cùng cấp triệu tập và chủ trì hội nghị. Việc tổ chức Hội nghị cử tri nơi cư trú được tổ chức tại thôn, tổ dân phố.
Về số lượng cử tri, đối với nơi có dưới 100 cử tri thì tổ chức hội nghị toàn thể cử tri để lấy ý kiến về người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân và phải bảo đảm số lượng cử tri tham dự hội nghị đạt ít nhất là 50% tổng số cử tri được triệu tập. Đối với nơi có từ 100 cử tri trở lên thì có thể tổ chức hội nghị toàn thể hoặc hội nghị cử tri đại diện hộ gia đình và phải bảo đảm có ít nhất là 55 cử tri tham dự hội nghị.
Trong thời gian này, thực hiện việc xác minh và trả lời các vụ việc mà cử tri nêu đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, chậm nhất là ngày 8/2/2026 phải được tiến hành xong.
