2 năm thực thi Hiệp định EVFTA: Còn nhiều dư địa để tiếp cận thị trường châu Âu
(PNTĐ) -Ngày 27/12, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị Tổng kết 2 năm thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA): Những thành quả đạt được, những vấn đề còn tồn tại và giải pháp tận dụng hiệu quả. Cùng với việc chỉ ra những thành tựu trong tận dụng hiệu quả thị trường châu Âu, các chuyên gia và doanh nghiệp cũng phân tích tồn tại và giải pháp khắc phục để đẩy mạnh hơn nữa xuất khẩu sâu hơn vào thị trường này.
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, sau hơn 2 năm (1/8/2020-12/2022) thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA), tăng trưởng xuất nhập khẩu 2 chiều Việt Nam, Liên minh châu Âu (EU) đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Đặc biệt, mặc dù EVFTA được thực thi vào thời điểm đại dịch Covid-19 diễn ra phức tạp không chỉ ở Việt Nam mà còn ở EU và trên toàn thế giới nhưng trao đổi thương mại hai chiều nói chung và xuất khẩu sang EU nói riêng vẫn tăng trưởng ấn tượng.
Cụ thể, trong năm đầu thực thi EVFTA, trao đổi thương mại song phương đạt 54,9 tỷ USD, tăng 12,1% so với giai đoạn cùng kỳ, trong đó xuất khẩu đạt 34,5 tỷ USD, tăng 11,3%. Sang năm thứ hai đạt 61,4 tỷ USD, tăng gần 11,9%, trong đó xuất khẩu đạt 45 tỷ USD, tăng 17%. Riêng trong 11 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều đạt 57 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ, trong đó xuất khẩu đạt 43,5 tỷ USD, tăng 21%. Đáng chú ý, nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đều ghi nhận mức tăng trưởng rất tích cực như dệt may (tăng 24%), giày dép (tăng 19%), thủy sản (tăng 41%)…
Một điểm sáng nữa trong hoạt động xuất khẩu sang EU là tỷ lệ tận dụng ưu đãi từ EVFTA. Năm 2021, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu sử dụng mẫu C/O Euro.1 đạt khoảng 8,1 tỷ USD, chiếm khoảng 20,2% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang EU, tăng 244% so với cùng kỳ năm trước. Trong 10 tháng năm 2022, tỷ lệ tận dụng ưu đãi là 25,1%, tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm 2021.
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, những kết quả tích cực nói trên cho thấy, các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng tương đối hiệu quả các cơ hội từ EVFTA.
Khảo sát mới đây của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho thấy, có 4/10 doanh nghiệp Việt Nam đã từng hưởng lợi từ EVFTA. Đó là những nỗ lực không mệt mỏi của các cơ quan quản lý ở cấp trung ương và địa phương, các hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp trong suốt thời gian qua đã “đơm hoa kết trái”.
Theo Bộ Công Thương, những thành công trên chỉ là bước đầu, dư địa và cơ hội từ thị trường EU còn rất rộng lớn, nhưng các doanh nghiệp Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn và vướng mắc khi tiếp cận thị trường này, cả về lý do chủ quan và khách quan.
Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho rằng: “Thương hiệu Việt Nam chưa được xây dựng hoặc chưa được biết đến nhiều tại các nước châu Âu, giá trị và lợi ích mà các doanh nghiệp Việt Nam thu về còn chưa tương xứng với tiềm năng”.
Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho hay, có 7 nhóm mặt hàng bao gồm cả công nghiệp và nông nghiệp là những nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang EU, bao gồm: Máy vi tính; dệt may; máy móc và thiết bị; giày dép; rau quả tươi, rau củ quả chế biến; thủy sản (cá tra và các sản phẩm khác); gạo.
Theo ông Chung, với mặt hàng rau quả tươi và rau củ quả chế biến, nếu không có EVFTA thì thuế suất sẽ ở mức cao nhất là 20%, nhờ có EVFTA thì hiện phần lớn thuế đã về mức 0%. Nhưng hiện nay tỷ lệ mặt hàng rau quả tươi, rau quả chế biến Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU hiện chỉ khoảng 2,7% thị phần tại EU. Điều đó cho thấy tiềm năng để doanh nghiệp Việt Nam đưa mặt hàng rau quả tươi, rau củ quả chế biến xuất khẩu vào EU là rất lớn.
Tương tự vậy ở nhóm mặt hàng thủy sản (cá tra và sản phẩm khác), mức thuế suất nếu không có Hiệp định EVFTA là 20%, nhưng với cam kết từ EVFTA đã xóa bỏ thuế với 86,5% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong 3 năm; xóa 90,3% kim ngạch trong 5 năm và 100% trong 7 năm. Tuy nhiên, tỷ lệ xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường EU mới chiếm khoảng 4,2% thị phần, nên dư địa để Việt Nam xuất khẩu mặt hàng này sang EU là rất lớn.
Chia sẻ về câu chuyện của doanh nghiệp xuất khẩu gạo, ông Nguyễn Văn Hiếu, Giám đốc Kinh doanh Xuất khẩu, Tập đoàn Lộc Trời cũng cho rằng, còn nhiều dư địa để đưa gạo Việt Nam vào thị trường EU. Thời gian qua, Tập đoàn Lộc Trời đã khai thác rất tốt thị trường EU. Năm 2018, Tập đoàn xuất khẩu vào thị trường EU hơn 2.000 tấn gạo; 2019 là 8.000 tấn; 2020 là 11.000 tấn; 2021 là 12.000 tấn và năm 2022 tính đến hiện tại là khoảng trên 24.000 tấn.
Ông Nguyễn Văn Hiếu cho rằng để tăng tính bền vững khi xuất khẩu vào thị trường EU, cần quan tâm đặc biệt đến vấn đề chất lượng. Đối với xuất khẩu gạo vào thị trường này thì cần kiểm soát chặt chẽ dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.
Để tận dụng hiệu quả EVFTA để vào thị trường EU, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các bộ, ngành tập trung triển khai 4 nội dung, bao gồm: Xử lý vấn đề kết nối cho doanh nghiệp thông qua cập nhật và nâng cấp cổng thông tin FTA (FTAP), để kết nối với toàn bộ trang thông tin điện tử của các bộ, ngành, hiệp hội. Triển khai đánh giá việc thực thi FTA tại các tỉnh, thành phố thông qua chỉ số FTA INDEX, bộ chỉ số này dự kiến sẽ được công bố vào cuối năm 2023. Đổi mới hình thức tuyên truyền thông qua mạng xã hội, xây dựng các video ngắn, tập trung sâu hơn vào các khóa tập huấn, hội thảo ngắn chuyên đề thiết thực với doanh nghiệp, đặc biệt có các chương trình tập huấn dành cho các CEO, chủ doanh nghiệp. Thúc đẩy các giải pháp cụ thể như triển khai tiếp cận tín dụng cho doanh nghiệp tận dụng FTA, thúc đẩy kết nối, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA.
