Công ước Hà Nội: Bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên không gian mạng
(PNTĐ) - Trong khuôn khổ Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), ngày 26/10, Bộ Ngoại giao và Bộ Công an Việt Nam đã phối hợp với Cơ quan Liên hợp quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC) tổ chức Tọa đàm chính sách cấp cao về bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên không gian mạng, đồng thời thúc đẩy hợp tác quốc tế để xây dựng một môi trường số an toàn và nhân văn cho mọi người.
Tại tọa đàm, các đại biểu đã tập trung thảo luận về thực trạng nạn nhân của tội phạm mạng, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái, phải chịu tổn thương nghiêm trọng về tâm lý, xã hội và kinh tế. Trong khi đó, thủ phạm lại lợi dụng những lỗ hổng pháp lý cùng sự lan truyền nhanh chóng của internet để thực hiện hành vi mà khó bị xử lý nghiêm minh. Một trong những vấn đề nổi cộm là việc phát tán hình ảnh nhạy cảm không có sự đồng thuận, được xem là một dạng bạo lực giới trực tuyến ngày càng phổ biến và nguy hiểm.
Ông David Wright, đại diện Trung tâm An toàn Internet Vương quốc Anh, cho rằng sự ra đời của Công ước Hà Nội là một giải pháp mang tính toàn cầu, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm mạng. Đặc biệt, trong lĩnh vực bảo vệ trẻ em, Công ước Hà Nội vượt trội so với nhiều khuôn khổ quốc tế trước đây nhờ những quy định mới, tạo bước tiến lớn trong phòng ngừa sớm các hành vi xâm hại trẻ em trên mạng. Đáng chú ý, Điều 16 của Công ước đã quy định rõ: hành vi cố ý phát tán hình ảnh nhạy cảm trái phép là tội hình sự theo luật pháp quốc tế, qua đó bảo vệ quyền riêng tư và phẩm giá con người.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức phát biểu, nhấn mạnh rằng chúng ta đang sống trong thời đại số, nơi internet là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, đặc biệt với trẻ em – thế hệ tương lai. Dù không gian mạng mở ra nhiều cơ hội học tập, kết nối, sáng tạo nhưng đồng thời cũng đặt ra không ít rủi ro. Trước tình hình đó, Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ, liên tục hoàn thiện hệ thống pháp luật với các đạo luật như Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, cùng các nghị định và chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021-2030, hướng tới thực hiện các tiêu chuẩn quốc tế và Tuyên bố ASEAN liên quan.
Đồng thời, Việt Nam coi truyền thông, giáo dục và nâng cao năng lực số là trụ cột quan trọng trong công tác bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Công nghệ chỉ an toàn khi con người có đủ hiểu biết và kỹ năng để sử dụng một cách chủ động, có trách nhiệm. Vì vậy, nhiều chương trình tập huấn, truyền thông, hướng dẫn kỹ năng số đã được triển khai sâu rộng tới cán bộ, giáo viên, cha mẹ và chính trẻ em. Các chiến dịch như “Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến”, “Vắc-xin số”, hay cuộc thi “Học sinh với an toàn thông tin” không chỉ trang bị kiến thức mà còn lan tỏa văn hóa internet nhân văn, tôn trọng, góp phần xây dựng môi trường mạng lành mạnh, nơi trẻ em được bảo vệ và phát triển toàn diện.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã xây dựng “Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng”, thành lập các câu lạc bộ chuyên trách và tích hợp kênh thông tin với Tổng đài 111, nhằm tiếp nhận, xử lý kịp thời các vụ việc liên quan. Sự phối hợp liên ngành giữa các cơ quan, tổ chức được đẩy mạnh để phòng ngừa, điều tra, xử lý bạo lực, xâm hại trẻ em, đồng thời tận dụng chính môi trường mạng để lan tỏa kỹ năng số an toàn và nâng cao nhận thức cộng đồng.
Các lực lượng chức năng, đặc biệt là các đơn vị chuyên trách về an ninh mạng, đã chủ động thực hiện nhiều biện pháp kỹ thuật, nghiệp vụ nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm những hành vi gây hại cho trẻ em trên không gian mạng. Các doanh nghiệp viễn thông, internet và mạng xã hội cũng được yêu cầu tăng cường trách nhiệm xã hội, kiểm soát nội dung và ngăn chặn các thông tin độc hại, góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn hơn cho trẻ em.
Việt Nam cũng xác định hợp tác quốc tế là yếu tố then chốt trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Các cơ quan chức năng thường xuyên phối hợp với INTERPOL và nhiều tổ chức quốc tế khác để đào tạo, chia sẻ thông tin, nâng cao năng lực cho lực lượng chuyên trách; chủ động thúc đẩy các cơ chế hợp tác song phương, đa phương và duy trì mối liên kết hiệu quả với các tổ chức quốc tế hoạt động tại Việt Nam trong lĩnh vực này.
Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh rằng dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song vẫn còn không ít khó khăn, thách thức trong bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên môi trường mạng. Tội phạm mạng ngày càng tinh vi, trong khi năng lực kỹ thuật, khả năng phối hợp ứng phó của các cơ quan chức năng còn hạn chế; nhận thức, kỹ năng sống của một bộ phận người dân và trẻ em còn thiếu; việc chia sẻ thông tin, phối hợp giữa các quốc gia gặp nhiều rào cản về pháp lý và công nghệ; nguồn lực còn hạn chế so với yêu cầu thực tế, đòi hỏi tăng cường hợp tác, đầu tư và đổi mới phương thức bảo vệ phụ nữ, trẻ em.
Nhiều đại biểu tại tọa đàm cũng chỉ ra thực trạng tội phạm mạng lợi dụng ranh giới pháp lý, sự ẩn danh và tiến bộ kỹ thuật số để tránh bị phát hiện, truy tố, khiến không một quốc gia nào miễn nhiễm. Quy mô, mức độ phức tạp, tính xuyên biên giới của tội phạm mạng càng làm rõ vai trò thiết yếu của hợp tác quốc tế, giúp các nước phòng ngừa, điều tra, xử lý hiệu quả hơn.
Tọa đàm là dịp để chuyên gia, nhà quản lý, tổ chức xã hội góp ý, đề xuất giải pháp, bổ sung quy định về an ninh mạng, bình đẳng giới, bảo vệ trẻ em; đồng thời nâng cao nhận thức cho cộng đồng, doanh nghiệp công nghệ về vai trò xây dựng môi trường mạng an toàn. Các bên cùng chia sẻ kinh nghiệm, khuyến nghị về xử lý, gỡ bỏ thông tin, hình ảnh xấu độc trên mạng, góp phần bảo vệ phụ nữ và trẻ em khỏi bị xâm hại trên không gian số.
